به گزارش خبرنگار ایرنا، شرکت دانش بنیان به آن دسته از شرکت هایی گفته می شود که بر اساس دانش و فناوری اطلاعات بنا شده اند؛ شرکت‌هایی که موتور رشد و توسعه هر کشور در حال توسعه ای به شمار می روند و موجب رونق و شکوفایی و پیشرفت دانش آن کشور می شوند.
تاریخچه شرکتهای فناور به سال ۱۹۷۹ میلادی بر می گردد که با به کار بردن عبارت‌هایی نظیر شرکت های فناور برای بررسی و توسعه اختراع‌های علمی، دانش و نوآوری ها تاسیس شدند و از آن زمان تاکنون با عبارت هایی نظیر ” سازمان های دانش محور، شرکتهای مبتنی بر فناوری های پیشرفته، شرکتهای دانش مبنا، سازمان های مبتنی بر نوآوری” رواج پیدا کرده‌اند و سهامداران این شرکت ها، بیشتر متخصصان و افراد تحصیل کرده‌ای هستند که با فراگیری علوم و دانش و نوآوری ها موفق به ارائه یک خروجی غیر نقدی می شوند که این خروجی می تواند اموال معنوی همچون حق اختراع، طرح‌های صنعتی، دانش‌های فنی و نرم افزار ها باشد.
در ایران، قانون حمایت از شرکتهای دانش بنیان، تجاری سازی اختراع‌ها و توسعه نوآوری‌ها نیز آبان‌ماه سال ۱۳۸۹ مشتمل بر سیزده ماده و ۶تبصره برای رشد و توسعه اقتصاد کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و ۲۵ روز بعد مورد تایید شورای نگهبان قرار گرفت.
حالا پس از گذشت ۱۱ سال از تصویب این قانون با توجه به اهمیت این شرکتها رهبر معظم انقلاب سال ۱۴۰۱ را با عنوان تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین نام‌گذاری کرده تا با ارائه حمایت‌های لازم زمینه رونق این شرکتها که حاصل توان و فکر خلاق عده ای از جوانان مبتکر این آب و خاک است مهیا و به این صورت زمینه استقلال و خوداتکایی در کشور بیش از پیش فراهم شود.
امروز در استان بوشهر ۴۰۰ واحد دانش بنیان به ثبت رسیده که از این شمار ۱۳۶ شرکت در پارک علم و فناوری مستقر و از این شرکتها ۳۸ واحد فناور دانش بنیان فعال هستند که براساس اعلام معاون امور اقتصادی استانداری بوشهر ارزش محصولات فناور و خدمات صادر شده آنها ۵۶ هزار دلار و گردش مالی این شرکتها حدود سه هزار و ۲۸۶ میلیارد ریال است.
براساس اعلام علی باستین تاکنون یکهزار و ۳۶۰ فرصت شغلی از سوی واحدهای فناور استان بوشهر ایجاد شده و ۹ نشان تجاری نیز از سوی این واحدهای فناور به ثبت رسیده است.
در زمان حاضر پارک علم وفناوری خلیج فارس و پنج مرکز رشد در شهرستان‌های بوشهر، دشتی، گناوه، دشتستان و کنگان فعال هستند که عمده ظرفیت‌های موجود در آنها در بخش صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، انرژی های نو و تجدید پذیر، فناوری‌های زیستی و دریایی، برق، الکترونیک، فناوری اطلاعات و ارتباطات، محیط زیست، کشاورزی و شیلات، تجارت و حمل و نقل دریایی است.
مشکلات واحدهای فناور؛ از تامین نقدینگی تا بی اعتمادی بازار
شرکتهای دانش بنیان با وجود اینکه توانسته اند اشتغال و گردش مالی به نسبت مناسبی ایجاد کنند اما همچنان با مشکلاتی روبرو هستند و برای برطرف شدن این تنگناها باور قابلیت‌ها و حمایت عملی از این شرکتها ضروری است.
این شرکتها با خودباوری و البته ریسک‌پذیری برای کمک به استقلال اقتصادی کشور به میدان آمده‌اند اما حمایت از سوی مسئولان و مدیران اَهرُم مهم و موثری برای گسترش و تقویت آنها به شمار می رود.
"شرکت های فناور و دانش بنیان بوشهر در سطوح مختلف مشکلات متفاوتی دارند به طور مثال در شرکت های نوپا بیشترین مشکلات مربوط به نقدینگی است چون به طور معمول این شرکت ها به رغم بنیه علمی و فناوری قوی، توان اقتصادی قدرتمندی ندارند و در شرکتهای رشد یافته نیز بیشترین مشکل مربوط به بازاریابی محصولات و خدمات فناورانه است" این بخشی از سخنان مشاور استاندار در امور فناوری و شرکتهای دانش بنیان است.
شرکت فناور صنعت نخل به مدیریت محسن رستگار یکی از این واحدها است که از ضایعات درخت نخل صنایع دستی تولید می‌کند. رستگار می‌گوید: بسیاری از دانش بنیان‌ها خرده شرکت‌هایی هستند که عمر زیادی ندارند اما گاهی تصور می‌شود این شرکتها به قدرت مالی و زیرساختی که در شرکتهای بزرگ وجود دارد، رسیده‌اند.
او با انتقاد از تضمین‌های سنگین بانک‌ها می افزاید: استفاده از تسهیلات بانکی یکی از راهکارهای رونق شرکتهای دانش بنیان است اما امروز بیشتر این شرکتها به دلیل وجود قوانین دست و پا گیر و گرفتن تضامین و وثایق سنگین امکان استفاده از تسهیلات را ندارند.
عبدالحسن بهرامی مشاور استاندار در امور فناوری و شرکتهای دانش بنیان نیز معتقد است به طور معمول شرکتهای فناور در عرصه ورود به بازار تنها هستند بطوریکه محصول تا مرحله یک قدمی رسیدن به بازارهای داخلی و خارجی و کسب درآمد پیش می‌رود اما بدلیل نداشتن ارتباط مناسب دچار مشکل می شود.
از دیگر مشکلات شرکتهای فناور استان بوشهر، برخوردار نبودن از مشوق‌ها و حمایت‌هایی مانند معافیت های مالیاتی، بیمه‌ای و گمرکی است که اگر چه در قانون حمایت از شرکتهای دانش بنیان مندرج است اما گاهی تفسیرهای سلیقه‌ای مجریان از قانون، شرکتها را متضرر می‌کند.
از دیگر چالش های شرکت های فناور، بی اعتمادی به محصولات دانش بنیان داخلی و تاخیر در تامین مالی قراردادهای بسته شده با صنایع و دستگاه های اجرایی است که بهرامی امیدوار است با توجه به نام‌گذاری امسال از سوی رهبر معظم انقلاب در این زمینه فرهنگ سازی بهتری در جامعه، سازمان‌ها و صنایع انجام شود.
عبدالمجید مقاتلی یکی از صاحبان شرکتهای فناور استان بوشهر می‌گوید: اطمینان نکردن به توان و تولیدات شرکتهای دانش بنیان از مشکلات این شرکتها به شمار می رود، برخی از مسئولان حاضر هستند محصول مورد نیاز خود را چند برابر قیمت داخل از بیرون از استان تهیه کنند.
مدیر این شرکت فناور که محصولات فوق سبک فایبر گلاس تولید می‌کند، می‌گوید: اگر تنها دهیاری‌های استان بوشهر از محصولات این شرکت استقبال کنند و واسطه‌ها را کنار بگذارند، هیچ مشکلی درزمینه فروش محصول نخواهد داشت، این درحالی است که اگر این حمایت همچنان وجود نداشته باشد مجبور به جمع کردن شرکتی هستم که تمام زندگی خود را برای تاسیس آن هزینه کردم.
دانش‌بنیان‌ها، نیازمند حمایت‌ها و مانع‌زدایی‌های اجرایی و قانونی
به بیان مدیرعامل شرکت شتاب‌دهندگان بازار پارس و نماینده شرکتهای مرکز رشد استان بوشهر زمانی یک صنعت دانش بنیان است که صاحب فناوری باشد به این معنی که صاحبان این صنعت خط تولید و جنس مواد را طراحی و انتخاب و به طور دائم می‌توانند محصول را بهتر کنند.
آنطور که امین خواجه ئیان می افزاید: همه صنایع دانش بنیان شامل کسب و کارهای کوچکی هستند که برخی از آنها در مرحله رشد و ترقی قرار دارند و افزون بر مشکل منابع مالی از لحاظ ساختاری دچار مشکلاتی هستند، زیرا برنامه کسب و کار کشور تاکنون بر پایه کسب و کارهای دانش بنیان و فناورانه نبوده است.
به اعتقاد خواجه ئیان شرکتهای دانش بنیان به عنوان شرکتهای نوپا با وجود اینکه در ابتدای کار فعالیتی مبتنی بر فناوری دارند و فروش قابل توجهی ندارند اما گرفتار مسائل مالیاتی و بیمه تامین اجتماعی می‌شوند این درحالی است که در کشورهای پیشرفته برای کسب و کارهای فناورانه ساختارهایی تعریف شده است از جمله فروش تا ۵۰۰ میلیون تومان که شامل دریافت مالیات و بیمه نمی‌شود و در صورت استخدام نیروی انسانی از دانشگاه، دولت بخشی از حقوق و دستمزد ایشان را پرداخت می‌کند.
خواجه ئیان دریافت مجوز را از دیگر مشکلات شرکتهای دانش بنیان عنوان می کند و این طور توضیح می دهد که برخی حوزه ها بویژه حوزه های درآمد زا از جمله بخش‌های دارویی، پزشکی، نفت و گاز و برخی قطعه ها و تجهیزات وارداتی در کشور انحصار شده و اجازه ورود آنها داده نمی‌شود.
البته او به این نکته نیز اشاره می کند که برخی صنایع نیز به روش وارد کردن بخشی از قطعه های خود از کشورهای دیگر عادت کرده و به دنبال تغییر و درگیر کردن خود به فرایند تولید نیستند و به واردات قطعه های مورد نیاز خود که ممکن است حتی مجهز به آخرین تکنولوژی نیز نباشد اکتفا می کنند.
آنطور که خواجه ئیان می گوید: صنعت کشاورزی یکی از صنایع بزرگ کشور است که بسیاری از سم‌ها، آفت کش‌ها و کودها مورد نیاز این صنعت با بدترین کیفیت وارد می‌شود اما یک شرکت تولیدی داخلی نمی‌تواند در این بخش فعالیت کند.
از نظر خواجه ئیان شرکتهای دانش بنیان نیازمند بازار هستند به این معنی که باید بتوانند محصول خود را افزون بر بازارهای داخلی به دنیا نیز معرفی کنند اما امروز به دلیل تحریم‌ها امکان ورود به بازار بین المللی وجود ندارد این در حالی است که شرکت‌هایی که امروز کوچک هستند تنها با وارد کردن محصول به بازار های بین المللی می توانند بزرگ شوند.
اما از نظر مدیرعامل شرکت لیان راگ و نماینده شرکتهای فناور پارک علم و فناوری استان بوشهر نبود مراکز پشتیبانی فنی و بازاریابی در مراکز پالایشگاهی و پتروشیمی ها در پارس جنوبی، نبود مراکز رشد تخصصی در سایت‌های پالایشگاهی و پتروشیمی، نبود تیم و برنامه ریزی بازریابی منظم و موثر در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی را از جمله چالش‌ها و مشکلات پیش روی شرکتهای دانش بنیان و فناور پارکی غیر نوپا عنوان کرد.
به اعتقاد مسعود بهزادی نژاد نبود چابکی در مجموعه پارک به منظور ورود به بازارهای بین المللی حوزه خلیج فارس، واگذار نکردن زمین برای ایجاد محیط‌های کارگاهی و آزمایشگاهی تخصصی در بوشهر و نبود ارتباط موثر پارک و شرکتهای پارکی با مدیران استانی و مدیران پالایشگاهی و پتروشیمی برای کسب سهم بازار در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی از جمله دیگر مسائل شرکتهای فناور است که انتظار می‌رود مسئولان در راستای رفع این مشکلات گام‌های موثری بردارند.
اگر نگوییم تنها هدف، اما بدون تردید یکی از اهداف رهبر معظم انقلاب در نام‌گذاری شعار سال تحت عنوان تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین به این امر معطوف می شود که با حصول و تحقق واقعی شعار سال، معضل بیکاری نیز حل و فصل شود و با چنین رویکردی هر آنچه برای توسعه تولید دانش بنیان سرمایه‌گذاری شود، دستاوردهای ارزنده تری برای اقتصاد کشور حاصل خواهد شد.
شرکت های دانش بنیان به عنوان بنگاه‌های اقتصادی از ارکان مهم توسعه و تحول در این عرصه به شمار می روند و با توجه به زیرساخت های مناسب استان مانند نیروی کار تحصیل کرده و وجود دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی بستر خوبی برای فعالیت این شرکت ها فراهم است و با توجه به اینکه بیکاری بویژه در قشر تحصیل کرده به یک دغدغه مهم تبدیل شده است شرکتهای دانش بنیان از ظرفیت غنی اشتغال زایی برخوردارند.
شرکتهای دانش بنیان با طرح ایده و به صورت فناورانه در تلاش هستند بخشی از نیاز کشور را تامین کنند تا واردات کاهش یابد به بیان دیگر این شرکتها برای استقلال و خودکفایی کشور برنامه ریزی می کنند، حال اگر از محصولات این مجموعه ها که حاصل کار تیمی گروهی از جوانان است استقبال لازم صورت نگیرد انگیزه کار پایین می آید.
امروز و به دنبال تاکید رهبر معظم انقلاب بر حمایت و استفاده از توان شرکتهای دانش بنیان که نشان از اعتماد به توان جوانان دارد، بسیاری از مسئولان و دست اندرکاران حمایت از این شرکتهای فناور را در دستور کار خود قرار داده اما باید دید آیا راه حلی برای بهبود مسائل شرکتها برگزیده می‌شود و حمایت لازم از کسب و کار دانش بنیان جوانان صورت می‌گیرد یا همچنان این مشکلات سد راه پیشرفت آنها باقی خواهد ماند.