به گزارش ایرنا، طرح این مسئله برای هر شهروند می‌تواند تلنگر و درنگی بر ضرورت نگهداری از محیط زیست باشد اینکه، زباله چیست و هریک از ما در محیط های مختلف چقدر زباله تولید می کنیم؟ چقدر از این زباله ها تجدیدپذیر و چه مقدار تجزیه ناپذیرند، فعالان محیط زیست معتقدند زندگی های امروز به سمت مصرف و استفاده از منابعی می رود که غالبا تجزیه پذیر نیستند و محیط زندگی را آلوده می کند.
رفاه و راحت طلبی از مهمترین عللی است که افراد را در موقعیت های مختلف به سمت استفاده از پلاستیک ها و ظروف یکبار مصرف سوق می دهد، مسئله ای که با فرهنگ سازی و رساندن مردم به این باور که نگهداری از محیط زیست یک اولویت و ضرورت است و نباید مورد بی توجهی قرار گیرد، امکان پذیر است زیرا تداوم در مسیر فعلی راه به جای خوبی نخواهد برد.
بنا بر گفته رییس منابع طبیعی و آبخیزداری بروجرد، از دهه ۵۰ میلادی که استفاده از پلاستیک رواج یافت تا کنون حدود ۹ میلیارد تن پلاستیک در کره زمین تولید شده است که ۹۰ درصد آن قابلیت بازیافت ندارد و زمینه ساز آلودگی زمین، آب، خاک و هوا را فراهم می کند.
امیر ثقلینی بیان کرد: در همین زمینه می توان به آمار تولید زباله در هر شهر توجه کرد که چه ارقام رو به صعودی را نشان می دهند.
مدیر پسماند شهرداری بروجرد افزود: روزانه در شهرستان بروجرد ۲۵۰ تن زباله خانگی تولید می شود که این مقدار در مناسبت ها و آیین ها تا ۲برابر نیز افزایش می یابد.
سپهر دارابی ادامه داد: تنها در شهر بروجرد روزانه ۲۰۰ تن زباله خانگی تولید می شود که کاهش این میزان از زباله نیازمند آموزش و فرهنگ سازی است، همچنین روزانه ۲۰ تن زباله بیمارستانی نیز در شهرستان بروجرد تولید می شود.
استفاده از ظرفیت‌های مردمی در حفاظت از محیط زیست
آنچه که فعالان محیط زیست بر آن تاکید دارند این است که ما باید به سمت مردم برویم و نهادهای دولتی به تنهایی نمی توانند بحران زباله را در محیط زیست حل کنند بلکه مردم و سازمان‌های مردم نهاد باید پای کار بیایند تا بتوان یک محیط زیست پاک که در انبوهی از زباله نفس هایش به شماره افتاده نجات داد.
به عبارتی با مشارکت مردم و همه دستگاه‌های مرتبط و فعالیت های دانشگاهی می توان به سمت سرزمینی سرسبز پیش رفت و زمین را برای نسل های آینده نگهداری کرد، در همین خصوص می توان به فعالیت های یک فعال محیط زیست در شهرستان بروجرد اشاره کرد که نمادی از یک شهروند مسوول و دغدغه مند محیط زیست است.
نامش جواد قریب است و به مرد طبیعت بروجرد مشهور شده ۲۰ سال از عمرش را به جمع آوری زباله در طبیعت و تفرجگاه‌ها در گرمای تابستان و سرمای زمستان گذرانده است.
محل کار او روستاهای دورافتاده و طبیعت است که بی نصیب از دخالت و تعرض انسان نمانده اند و همواره سهمی از زباله بر پیکرشان خودنمایی می کند.
وی در گفت و گو با ایرنا گفت: روزانه بالای ۲۰ کیسه بزرگ زباله از طبیعت جمع آوری می کند، او می گوید که این همه ظرف یکبار مصرف برای چیست؟! مگر استفاده از ظروف ملامین، روی و مسی چه مشکلی دارد؟!
قریب می گوید: طبیعت پر از ظروف یکبار مصرف شده است، قاشق، چنگال، چاقو، سفره، لیوان، کاسه، بشقاب و هر آنچه که مورد نیاز است مردم از جنس پلاستیک تهیه و بعد از استفاده در طبیعت رها می کنند که تا سالیان سال بقایای آن باقی می ماند.
او اعتقاد دارد که برای سلامت خود، طبیعت و محیط زیست چاره ای جز این نداریم که به گذشته خود بازگردیم و این گونه بر استفاده از ظروف یکبارمصرف و رفتارهایی مخرب طبیعت اصرار نورزیم.
این فعال محیط زیست در پاسخ به اینکه در طبیعت بیشتر از همه با چه زباله هایی روبرو می‌شود، می گوید: بطری های آب، لیوان و ظروف یکبار مصرف طبیعت سرسبز ما را فراگرفته است و او که کیسه زباله همراه همیشگی اوست وظیفه خود می داند که در هر نقطه و هر مکانی زمین را از زباله پاک کند.
تحلیل جامعه شناختی چرایی افزایش تولید زباله
میل به رفاه بیشتر استفاده از ظروف یکبار مصرف را افزایش داده است در این خصوص فعال اجتماعی و رییس انجمن جامعه شناسی لرستان می گوید: در پی تغییرات فرهنگی تمایل به رفاه بیشتر ایجاد شده است می توان این ایده را مطرح کرد که چرا باید هزینه ایده ها و تغییرات اجتماعی و رفتارهای راحت طلبانه ما را طبیعت پرداخت کند، در همین راستا می توان اشاره کرد که ما مصرف گرا شده ایم و سبک زندگی ما مصرفی شده به این صورت که مصرف به جای تولید معیار تمایز بین افراد و گروه‌های اجتماعی شده است.
مجتبی ترکارانی افزود: این در حالی است که پیش از این افراد خودشان را با معیارهای تولیدی و شغلی معرفی می کردند و تفاوت افراد در تولید، طبقه آنها را تعیین می کرد، مثلا شما بر حسب اینکه چه نقشی در تولید دارید طبقه شما مشخص می شد و این طبقه بقیه موارد زندگی و حتی مصرف و هویت و علایق و رفتارها را تعیین می کرد.
وی اظهار داشت: با غلبه سبک زندگی مصرفی فرد با نوع مصرف خود که لزوما فقط در حوزه تغذیه و یا لوازم خانه نیست و حوزه گسترده تری دارد، وسایل زیادی خریداری و بعد از مدتی دست نخورده کنار گذاشته می شود، در چنین شرایطی فرد با مصرف کردن هویت پیدا می کند و هرچه مصرف او بیشتر باشد خود را بیشتر شبیه دیگران می بیند.
ترکارانی با اشاره به اینکه سبک زندگی ما بهداشتی شده و سلامت برایمان اهمیت پیدا کرده است، گفت: هیچ کدام از ما صحنه هایی را در اتوبوس های عمومی فراموش نکرده ایم که همه اتوبوس با یک لیوان آب می خوردند و هیچ کدام هم اعتراضی نداشتیم، ولی امروزه حتی تصورش هم برای ما تهوع آور است جدا از تغییر و تحول انسان ها که بسیار هم مهم و مطلوب است چرا باید این تحول به قیمت بالارفتن الودگی طبیعت تمام شود.
وی تاکید کرد: حالا که ما می خواهیم بهداشت فردی را رعایت کنیم که در جای خود پسندیده است چرا این رعایت به آلوده کردن بهداشت محیط و آلودگی طبیعت منجر شده است.
وی ادامه داد: ما تنوع طلب شده ایم سطح نیازها و خواسته هایمان بالا رفته که در جای خود هم قابل تحسین است ولی آیا به این فکر کرده ایم که با این میزان از مصرف گرایی و خرید و عوض کردن چیزهایی که لزوما با نیازهای حقیقی ما تناسبی ندارد، و فقط محیط اطراف ما را شلوغ می‌کند چه باید کرد.
ترکارانی یادآور شد: همه ما باید به فکر راهکاری باشیم که هم نیاز به تنوع طلبی و خرید و فراغت را در خودمان دور کنیم و هم خود را در یک کلاف بن بست گرفتار ننماییم.
این فعال اجتماعی گفت: هدف از این گفته ها، صرفا توصیه اخلاقی برای نخریدن و نخوردن و حتی لذت نبردن از امکانات موجود نیست و البته بازار کالا و اقتصاد سرمایه داری هم به حرف من و شما گوش نمی دهد و آنچه می خواهد را تولید می کند ولی انچه که باید ما از همدیگر بپرسیم این است، که آیا کالایی که می خریم فقط برای ارضای حس خرید است یا از یک نیاز حقیقی سرچشمه می گیرد، جواب به این سوال می تواند ما را در خرید یا عدم خرید این وسیله هوشیار تر کند.
وی افزود: باید اندیشید که اگر همه مردم جهان بخواهند مصرف خود را بالا ببرند آیا جهان ما توان و ظرفیت تولید این همه کالا و مصرف این همه منابع و ظرفیت جذب این همه زباله را دارد؟ این سوال را ما معمولا به صورت جدی برای خودمان مطرح نمی کنیم و مسوولیت آن را به گردن پدیده ای به نام دولت می اندازیم، دولت گرچه وظایف عمده ای بردوش دارد ولی مسوولیت شهروندی و مدنی ما نیز کم نیست.
ترکارانی گفت: در جامعه ای که فقر و نابرابری شدیدی جریان دارد و پایین دست ها با نوعی خشم و نارضایتی بالادستان را می نگرند، سبک زندگی مصرفی می تواند باعث دامن زدن به نارضایتی های اقشار پایین دست و وادار کردن آنها به ضربه زدن به اقشار میانه و بالا برای گرفتن حق خود تعبیر شود، ریشه بسیاری از سرقت ها و ناهنجاری‌های اجتماعی و تخریب اموال عمومی و شخصی را می توان در همین احساس نابرابری اجتماعی جستجو کرد.
این فعال اجتماعی بیان کرد: واقعیت این است که این مشکلات را نمی توان با توصیه اخلاقی و یا دستور دولتی حل کرد، بلکه حل آنها نیاز به سیاست گذاری اجتماعی، اقتصادی و فنی دارد، نمی توان همه چیز را در این جامعه و حتی روابط افراد در خانواده را به منطق خرید و فروش بازار سپرد، بلکه در همه جوامع سیاست هایی برای تنظیم روابط اجتماعی در حوزه مصرف وجود دارد.
این پژوهشگر اجتماعی افزود: ابزار مالیاتی به صورت بالابردن تعرفه مالیاتی برخریدهای مصرفی و آلوده کننده محیط، ابزار تعرفه ای شامل گذاشتن تعرفه بر کالاهای مصرفی خاص و مصرف آن در حوزه هایی که نیاز واقعی وجود دارد، مانند آموزش و تغذیه و بهداشت و ابزار گمرکی به صورت کنترل بر ورود کالاهای واراداتی و مصرفی و آلوده کننده محیط از جمله راهکارهای موثر در این زمینه است.
ترکارانی افزود: توجه به عدالت اجتماعی و تامین نیازهای واقعی اقشار پایین دست و بالابردن هزینه رفتارهای نمایشی و منزلتی طبقات بالای جامعه، ایجاد فضا و بازاری برای خرید کالاهای دست دوم همانند اپلیکشن ها و توجه به روش های بازیافت زباله و فضای کرامت امیز برای خرید و فروش کنندگان زباله و دادن منزلت به این اقشار می تواند به عنوان ابزارهای کنترل مصرف در راستای حفاظت از محیط زیست کمک کننده باشد.