به گزارش ایرنا سرهنگ ناصر شکری روز چهارشنبه در نشست با سرپرست فرمانداری گرمی مغان با تشریح علل و انگیزه حفاران و قاچاقچیان و اهداف خریداران اشیای تاریخی بر لزوم همکاری نیروی انتظامی و مرزبانی و بسیج برای مقابله با قاچاقچیان اشیای تاریخی منطقه تاکید کرد.
وی افزود: برای افزایش آگاهی مردم در راستای همکاری و مشارکت با یگان حفاظت میراث فرهنگی استان و لزوم حفاظت از تاریخ و تمدن منطقه تلاش می‌کنیم با تقویت انجمن‌های میراث‌فرهنگی در این زمینه گام برداریم.
فرماندار گرمی مغان هم در این نشست با اشاره به قدمت تاریخ و تمدن شهرستان مرزی گرمی مغان گفت: با هدف جلب مشارکت مردم برای حفاظت از این تاریخ و تمدن از فعالیت انجمن‌های میراث فرهنگی در شهرستان حمایت می‌کنیم.
حسین مولایی اظهار کرد: تعدد آثار و محوطه‌های تاریخی در شهرستان گرمی لزوم تقویت اقدامات حفاظتی و همکاری و مشارکت سایر نهادها در این حوزه را نمایان می‌کند که تلاش می‌کنیم با توجه به این مهم همکاری و مشارکت لازم را داشته باشیم.
وی با اشاره به نقش مشارکت مردم و دهیاران و شوراها برای حفاظت از این تمدن اظهار کرد: با توجه به این مهم تشکیل جلسات انجمن میراث فرهنگی در روستاها و به پای کار آوردن مردم امری ضروری است.
بر اساس اعلام اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل ، گرمی بیشترین آثار تاریخی ثبت شده در استان را دارد.
به گفته کارشناسان ، آثار تاریخی گرمی بیشتر در درون تپه‌ها و قلعه‌های باستانی در خاک مدفون بوده و این ویژگی در پاسداری از میراث فرهنگی این منطقه در رهگذر زمان نقش مهمی ایفا کرده است.
قلعه‌های تاریخی آنزر ، یئل سویی و برزند در بخش انگوت ، تپه‌های باستانی آغامعلی در بخش مرکزی، تپه سلاله در روستای سلاله و خرمن تپه‌سی در روستای شیخ‌لر بخش موران و شاه تپه‌سی که محل تاجگذاری نادر شاه افشار بوده از تاریخ پرفراز و نشیب و قابل تامل گرمی حکایت دارد.
از دیگر جاذبه‌های تاریخی گرمی قبور خمره‌ای و صندوقی شکل روی تپه‌های طبیعی کوچک در بخش موران است که در بین مردم به نام (دوه بوینی) یعنی گردن شتر شهرت دارد.
سیدمحمد ابراهیمی در کتاب پژوهشی در جغرافیای مغان از بررسی های ژاک مورگان باستان‌شناس فرانسوی در سال ۱۹۰۱ میلادی در گرمی خبر داده و نوشته است: این باستان‌شناس اشیای بدست آمده از قبور تاریخی گرمی را از ۲۱۰۰ تا ابتدای هزاره اول قبل از میلاد تاریخ‌گذاری کرده است.
به عقیده صاحبنظران یافته شدن نخستین پارچه با زمینه شطرنجی و نشان خورشید در روستای سلاله بخش موران که در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود ، آثار ویران شده یک شهر در اطراف روستای شکراب در زمین‌های معروف به شت و قبرهایی احاطه شده از سنگ در بالای کوه صلوات از صفحات کتیبه ضخیم تاریخ گرمی است که حیرت هر بیننده‌ای را برمی‌انگیزد.
گفته می شود سنگ قبرهای تاریخی گورستان حفاظت شده روستای آلیله بخش مرکزی گرمی با نقوش هندسی دوره اسلامی مربوط به تیموریان بوده و قدمت این سنگ‌ها به ۷۵۰ سال پیش برمی‌گردد.
بر اساس تحقیقات باستان شناسان، شهر گرمی در قدیم‌الایام یکی از مراکز عمده استقرار اشکانیان بوده و آثاری از دوره اشکانی در روستاهای رمضانلو ، دریامان و پرمهر این شهرستان کشف شده است.