به گزارش ایرنا، ساخت خط آهن چابهار - مشهد به عنوان طولانی ترین خط آهن ایران، جزو مصوبات سفر اعضای هیات دولت های نهم و دهم بود که در ۱۵ آذرماه سال ۱۳۸۹ در جریان سفر رییس جمهور وقت به چابهار، در آیینی عملیات ساخت قطعه چابهار به زاهدان آغاز شد و بعد از آن اتصال آن تا مشهد در دستور کار قرار گرفت.
خط ریلی چابهار- مشهد در مجموع به طول حدود یک هزار و ۶۰۰ کیلومتر با عبور از شهرهای ایرانشهر، خاش، زاهدان، زابل (میلک)، نهبندان، بیرجند، قاین و گناباد از طریق ایستگاه کالشور در حوزه شهرستان گناباد به راه آهن بافق - مشهد متصل می شود و با توجه به بهره برداری از خط ریلی خواف به هرات افغانستان در ۲ سال گذشته، تکمیل این خط ریلی از ضرورتهای مهم رونق اقتصادی منطقه و تکمیل دالان شرق کشور به شمار می رود.
با توجه به معافیت بندر چابهار از تحریم های اقتصادی و همچنین افزایش ظرفیت بارگیری، با تکمیل این خط آهن فرآیند بارگیری کالا از بندر چابهار و ارسال آن به آسیای میانه و اروپا، تاثیر بسیار زیادی بر اقتصاد منطقه می گذارد.
اتصال ریلی خواف به هرات در کنار ساخت راه‌آهن چابهار - زاهدان - مشهد در مسیر دالان جنوب به شمال از طرحهای کلیدی در شرق ایران و نویدبخش توسعه و رونق اقتصادی منطقه است و مکمل توسعه دالان شرق کشور و افزایش تعامل با کشورهای منطقه است.
اتصال به آبهای آزاد و تجارت از طریق منطقه آزاد چابهار از آرزوهای دیرینه افغانستان است که با تکمیل خط ریلی مشهد به زاهدان و چابهار، مسیر حمل و نقل ریلی شرق توسعه و رونق می یابد و مبادلات منطقه ای بین کشورمان با کشور افغانستان و آسیای میانه متحول می شود.
از مجموع یک هزار و ۵۳۸ کیلومتر خط ریلی مشهد - زاهدان به چابهار، ۶۲۸ کیلومتر بین چابهار به زاهدان و ۹۱۰ کیلومتر در قالب سه قطعه در حد فاصل یونسی بجستان - گناباد - زاهدان قرار دارد.
در این میان خط ریلی یونسی بجستان - گناباد به عنوان قطعه نخست خط ریلی مشهد - زاهدان در سال ۱۳۹۶ با اعتبار نخستین ۵۷۰ میلیارد ریال آغاز شد و در مراحل بعدی اعتبار تخصیصی به آن به بالغ بر یک هزار میلیارد ریال افزایش یافت که این خط ریلی در مجموع دارای ۳۸ ایستگاه است که ۲ ایستگاه آن در طول قطعه نخست در یونسی و گناباد قرار دارد.
در مجموع سه قطعه خط ریلی یونسی بجستان - زاهدان، یک قطعه از یونسی تا گناباد و ۲ قطعه از گناباد تا زاهدان در حال احداث است.
توقف قطعه نخست خط ریلی مشهد - چابهار به دلیل کمبود اعتبار
اجرای خط ریلی یونسی - گناباد به طول ۵۶ کیلومتر از سال ۱۳۹۶ آغاز شد و با گذشت حدود پنج سال، از سه ماه قبل به دلیل کمبود منابع اعتباری متوقف شد که پیگیریهای مستمر مسوولان مربوط برای تکمیل اعتبار این خط ریلی هنوز به نتیجه ای نرسیده است.
مدیر طرح احداث خط ریلی یونسی به گناباد به خبرنگار ایرنا گفت: این طرح تا سال قبل با پیشرفت خوبی در حال اجرا بود، به طوری که در مقایسه با قطعات سایر خطوط ریلی در استانهای خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان از پیشرفت مطلوب تری برخوردار است و تاکنون ۸۳ درصد پیشرفت فیزیکی دارد ولی از ابتدای امسال هیچگونه اعتباری به آن اختصاص نیافته و کمبود اعتبار و نقدینگی، موجب اجرای توقف این طرح ریلی در جنوب استان خراسان رضوی شده است.
ابوذر خواجه رضا گفت: این خط ریلی از ایستگاه راه آهن یونسی بجستان آغاز و تا ایستگاه شهر بیدخت گناباد ادامه می یابد و تاکنون عملیات زیرسازی و یک لایه روسازی آن در ۳۵ کیلومتر نخست قطعه به طور کامل انجام شده است.
وی اظهار داشت: جانمایی و مطالعات احداث پایانه و ایستگاه مسافری خط ریلی فوق انجام شده و پیگیریهایی در خصوص تعیین پیمانکار و اجرای آن نیز در حال انجام است تا همزمان با اجرای مرحله دوم (احداث خط) عملیات احداث پایانه نیز شروع شود.
در این مسیر یک ایستگاه سوزن‌بانی در کیلومتر ۲۴ و یک ایستگاه مسافری در کیلومتر ۴۸ بین تقاطع روشناوند و قوژد گناباد (حدفاصل جاده گناباد - قوژد - روشناوند) تعریف و تصویب شده که ۳۵ کیلومتر آن تکمیل شده و عملیات خاکی ۱۳ کیلومتر باقیمانده در صورت تامین اعتبار لازم ظرف ۱۸ ماه آینده اجرا می شود.
خواجه رضا گفت: مهمترین مشکل در اجرا و تکمیل خط ریلی یونسی به گناباد علاوه بر کمبود اعتبار، ساخت پل تقاطع خط آهن با مسیر جاده ای گناباد - مشهد است که اجرای آن به طول ۲۴۰ متر نیازمند اعتبار زیادی است و تاکنون طرحی برای عملیات روسازی، ریل‌گذاری و ساخت ایستگاه مسافری آن تعریف نشده است.
وی اضافه کرد: ساخت ایستگاه مسافری این خط ریلی هنوز آغاز نشده و مناقصه ای نیز برای آن انجام نشده است.
خواجه رضا گفت: از مجموع ۱۹۸ دهانه پل کوچک و متوسط موردنیاز برای اجرای قطعه نخست خط ریلی یونسی به گناباد، ۱۸۳ دهانه تکمیل شده است و از ۱۰۳ هزار مترمکعب کل حجم ترانشه برداری طرح فوق تاکنون ۱۰۱ هزار مترمکعب و از ۲ میلیون و ۱۷۰ هزار حجم خاکریزی، یک میلیون و ۶۰۰ هزار مترمکعب آن انجام شده است.
وی ادامه داد: همچنین تاکنون ۳۶ هزار مترمکعب از مجموع ۴۸ هزار مترمکعب بتن ریزی این خط ریلی اجرا شده است.
وی تصریح کرد: تکمیل خط ریلی مشهد -زاهدان - چابهار و اتصال این منطقه به آبهای آزاد، موجب تحول در رونق اقتصادی و توسعه منطقه می شود که شهرستان گناباد نیز با پیوستن بدان می تواند به نقش خود به عنوان یک شاهراه ارتباطی استان های جنوبی و شرقی کشور، ایفای نقش کند.
تکمیل خط ریلی یونسی - گناباد نیازمند ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار
پیمانکار خط ریلی گناباد و بجستان هم کمبود منابع اعتباری را از عوامل توقف این طرح ذکر کرد و گفت آغاز به کار دوباره و تکمیل این طرح مهم اقتصادی و عمرانی در منطقه شرق کشور و جنوب خراسان رضوی نیازمند ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار است و در صورت تامین اعتبار لازم تا ۱۸ ماه آینده به بهره برداری می رسد.
جواد سلیمانی گفت: انتظار می رفت طرح احداث خط ریلی یونسی - گناباد، که از طرحهای بسیار مهم در سطح منطقه و استان خراسان رضوی است و قطعه نخست خط ریلی مشهد - زاهدان و تنها قطعه آن در این استان است، در طرحهای سفر استانی اخیر رییس جمهور به خراسان رضوی مورد توجه قرار گیرد که چنین نشد.
وی اظهار داشت: ۲۰۰ نفر در اجرای طرح ریلی فوق مشغول به کار بودند که با توقف آن بخش زیادی از آنها بیکار شدند و تعدادی هم تا زمان تامین دوباره اعتبار در سایر طرحهای عمرانی مشغول به کار شده اند.
محمد صفایی دلویی، نماینده مردم گناباد و بجستان در مجلس شورای اسلامی، در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، با اشاره به تعطیلی طرح مهم خط ریلی یونسی - گناباد به دلیل کمبود اعتبار از ابتدای امسال، گفت: پیگیری و مذاکرات متعددی با وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت توسعه زیرساختهای حمل و نقل کشور برای جذب اعتبار این طرح انجام شده ولی تاکنون نتیجه ای دربرنداشته است.
توسعه خط ریلی شرق کشور و صرفه اقتصادی سرمایه گذاری
شهرستان گناباد از ظرفیتهای خاصی در بخشهای اقتصادی اعم از صنعت و معدن، گردشگری و کشاورزی و صنایع وابسته برای جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی برخوردار است، استعدادهای بسیار در زمینه محصولات کشاورزی از جمله پسته و زعفران، وجود ۲۰ ماده معدنی به ویژه کائولن، سنگهای ساختمانی، مس، آهن، سرب، قلع و روی، ۱۷۲ واحد صنعتی فعال در بخشهای صنایع کانی فلزی و غیرفلزی، غذایی، شیمیایی و سلولزی و از ظرفیتهای مهم سرمایه گذاری در گناباد محسوب می شود.
از مجموع ۱۷۸ هزار تن تولید سالانه محصولات کشاورزی در گناباد ۹۰ هزار و ۵۰۰ تن در این شهرستان فرآوری و مصرف می شود و بقیه به دلیل نبود توان بسته بندی و سرمایه گذاری ناکافی در این بخش به صورت خام به دیگر نقاط کشور و حتی خارج صادر و ماحصل تلاش کشاورزان گنابادی به نام سایر مناطق در بازار مصرف عرضه می شود.
یکی از بسترهای مهم رونق اقتصادی و افزایش سرمایه گذاری در مناطقی مانند گناباد که دارای فاصله زیادی تا مرکز استان خراسان رضوی و بازارهای مصرف هستند، توسعه حمل و نقل و از جمله زیرساخت های ریلی است.
یک فعال اقتصادی در حوزه صنعت و معدن گناباد به خبرنگار ایرنا گفت: با توجه به افزایش هزینه حمل و نقل غیر ریلی در کشور و دور بودن این شهرستان تا مرکز استان خراسان رضوی و بازارهای هدف، مواد اولیه گران تر به دست تولید کنندگان می رسد و این صرفه اقتصادی تولید در این شهرستان را کاهش داده است.
محمدعلی امینی گفت: بهترین شیوه حمل و نقل و مزیت برای افزایش صرفه اقتصادی سرمایه گذاری و تولید در این منطقه، حمل و نقل ریلی است و همانطور که فرودگاه برای توسعه شهرستان امری ضروری و برای حضور مسافران، گردشگران و سرمایه گذاران مهم است خط ریلی هم برای حضور سرمایه گذاران و امنیت بیشتر، دارای اهمیت است و باعث حضور سرمایه‌گذاران در این منطقه شده و بستر توسعه منطقه را هموار می کند.
رییس اداره صنعت و معدن و تجارت گناباد گفت: امروزه گسترش و توسعه حمل‌ونقل ریلی در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی، گردشگری، فرهنگی و غیره اثرات مستقیم و غیر مستقیمی در پیشرفت و توسعه همه جانبه دارد.
هادی ایزدی افزود: فاصله زیاد شهرستان گناباد با مرکز استان و مراکز تهیه و تولید مواد اولیه، هزینه های حمل و نقل را افزایش داده است که این خود در افزایش هزینه تولید در بخش صنعت و معدن نقش زیادی دارد و رقابت پذیری تولید را در این منطقه نسبت به سایر نقاط کشور و استان خراسان رضوی کاهش داده است.
وی تصریح کرد: احداث و راه اندازی خط راه آهن ضمن کاهش هزینه های تولید و افزایش قدرت رقابت پذیری برای محصولات تولیدی صنعتی و معدنی گناباد، انگیزه سرمایه گذاران را برای فعالیت در این منطقه به خصوص در بخش معادن تقویت می کند.
توسعه حمل و نقل ریلی شرق کشور ضرورت افزایش تعاملات منطقه ای و بین المللی
با توجه به عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاریهای شانگهای در ماههای ابتدایی آغاز به کار دولت سیزدهم، اتصال کشورهای آسیای مرکزی به بندر چابهار به عنوان مهمترین محور توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در قاره آسیا، موجب می شود از این ظرفیت در توسعه تبادلات استفاده مناسبی شود.
حضور جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو دائم در سازمان همکاریهای شانگهای، یک ظرفیت عظیم اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و امنیتی است و از مولفه های مهم تحقق این امر اتصال خط ریلی مشهد- زاهدان به چابهار است.
کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای حدود ۴۲ درصد جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند و بدون تردید حضور و فعالیت ما در این مجموعه، یک ظرفیت و قدرت عظیم را برای کشور به دنبال خواهد داشت.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی به خبرنگار ایرنا گفت: با عنایت به عضویت کشورمان در سازمان شانگهای باید توسعه زیرساختهای حمل و نقل ریلی شرق کشور در اولویت اقدامات دولت سیزدهم قرار گیرد.
صفایی دلویی با اشاره به اهمیت راه‌آهن شرق کشور در توسعه ارتباطات بین‌المللی ایران به ویژه با شرق آسیا گفت: سازمان همکاریهای شانگهای ۴۲ درصد جمعیت و ۲۵ درصد از حجم تولید ناخالص جهان، به ارزش ۲۲ هزار میلیارد دلار، را به خود اختصاص داده است در حالی که بیشتر کشورهای عضو آن نظیر ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، قرقیزستان، تاجیکستان، پاکستان و افغانستان واردکننده سوخت و فرآورده‌های نفتی هستند.
نماینده شهرستان های گناباد و بجستان در مجلس گفت: ایران تولید کننده و صادرکننده نفت است بنابراین توسعه زیرساختهای ریلی برای انتقال فرآورده‌های سوختی به کشورهای هدف، تاثیر بسزایی در پیشبرد اهداف عضویت کشورمان در سازمان شانگهای دارد بطوری که باعث بهره‌وری حداکثری ایران از ظرفیتهای عضویت در آن سازمان می‌شود.
صفایی، ساخت و تکمیل مسیر راه‌آهن یونسی - بجستان - گناباد را به عنوان یک قطعه مهم از خط ریلی شرق کشور و همچنین مقطع نخست راه‌آهن مشهد - زاهدان - چابهار یک ظرفیت اقتصادی بی‌بدیل توصیف و بیان کرد: این مسیر حمل و نقل ریلی، زمینه دسترسی کشورهای آسیای مرکزی را به آبهای آزاد هموار می‌کند تا منابع و کالاهای آن بخش از قاره بزرگ آسیا از طریق راه‌آهن شرق ایران به دیگر نقاط جهان صادر شود.
وی متوسط هزینه هر یک کیلومتر ریل‌گذاری در مسیر راه‌آهن را ۲۰۰ میلیارد ریال ذکر کرد و گفت: بر این اساس تکمیل خط ریلی در دست ساخت یونسی - گناباد و متعلقات آن نیازمند تخصیص ۱۲ هزار میلیارد ریال اعتبار است.
مرکز شهرستان گناباد در ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.