به گزارش ایرنا به نقل از اس پی گلوبال، یک ضرب‌المثل مشهور می‌گوید تمدن فقط به اندازه ۹ وعده غذایی با آنارشی فاصله دارد. در شرایطی که حمله روسیه به اوکراین انبوهی از مشکلات را برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان مواد غذایی در جهان پدید آورده است به خوبی معنای این ضرب‌المثل را می‌توان درک کرد.
امروزه شاهد بروز اختلال در زنجیره‌های عرضه کالاها هستیم و این مسئله به همراه قیمت‌های بالای انرژی فشارهای تورمی شدیدی را پدید آورده که دولت‌ها را مجبور کرده است برای کنترل اوضاع دست به اقداماتی بزنند مثل وضع محدودیت‌های صادراتی.
علاوه بر آن، شاهد شرایط نامساعد آب و هوایی در کشورهای مهم تولیدکننده غلات و دانه‌های روغنی هستیم که چشم‌انداز تولید این محصولات را تیره‌وتار کرده و فشار مضاعفی را بر زنجیره‌های عرضه وارد آورده است.
افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و بالا رفتن نرخ بارانداز کشتی‌ها در بنادر نیز به بدتر شدن اوضاع کمک کرده است.
این عوامل و شرایط به ما می‌گویند که قیمت مواد غذایی مهمی مثل گندم، برنج و ذرت همچنان در سطح بالایی باقی خواهند ماند و غذایی که در بشقاب می‌گذاریم گران‌تر خواهد شد.
تهدید امنیت غذایی جهان
کشورهای درحال توسعه به‌ویژه آن‌هایی که به واردات مواد غذایی وابسته هستند مثل کشورهای آفریقایی، مصر و هند در معرض خطر تورم بالای مواد غذایی قرار دارند.
فائو زنگ خطر در این زمینه را به صدا درآورده است. بر اساس آمارهای این سازمان بین‌المللی قیمت مواد غذایی در ماه مارس در جهان رکورد زده و تحلیلگران را واداشته تا پیش‌بینی‌های خود از چشم‌انداز بازار مواد غذایی جهان را اصلاح کنند. متوسط قیمت مواد غذایی در ماه آوریل در جهان ۳۰ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است.
مونیکا توتووا، کارشناس فائو گفت: انتظار می‌رود قیمت غذا در دنیا تا چند فصل آینده همچنان در سطح بالایی باقی بماند. خریداران مواد غذایی باید حاضر باشند که بهای بیشتری برای غذای مورد نیاز خود بپردازند.
بر اساس گزارش موسسه اس اند پی واردکنندگان بزرگ محصولاتی مثل گندم در پیدا کردن فروشندگان به مشکل خورده‌اند و به سمت انعقاد قراردادهای بلندمدت‌تر برای تضمین دسترسی خود به غذا روی آورده‌اند که این مسئله به گرانی‌ها دامن زده است.
جنگ روسیه و اوکراین
روسیه و اوکراین هر دو نقش مهمی در تأمین نیاز بازار محصولات کشاورزی دارند. این دوکشور علاوه بر تأمین ۲۵ درصد صادرات گندم دنیا همچنین منبع مهمی برای روغن آفتابگردان، ذرت، کود شیمیایی، جو و سورگوم دنیا هستند.
درشرایطی که جنگ اوکراین و روسیه عرضه این محصولات به بازار جهانی را مختل کرده است فشار به قیمت‌های جهانی افزایش یافته است.
جنگ باعث تخریب بنادر مهم در اوکراین شده است. صادرکنندگان سعی دارند کالاهای کشاورزی این کشور را از طریق خطوط آهن به خارج منتقل کنند که البته ظرفیت صادرات از این طریق بسیار کمتر از صادرات با کشتی است. یک محموله قطار فقط می‌تواند ۷۰ تن غله را جابه‌جا کند و در هر روز می‌توان ۲۰۰ تا ۳۰۰ محموله با این وزن را به کشورهای همسایه صادر کرد.
صادرات غلات روسیه شاید به اندازه اوکراین مختل نشود. شرکای مهم روسیه مثل چین همچنان می‌توانند از این کشور غلات وارد کنند. اما در شرایطی که تجارت روسیه با اروپا به هم خورده است باید انتظار داشت که جریان تجارت جهانی گندم با تغییر و تحولاتی مواجه شود.
بحران نان
مصر که بزرگترین واردکننده گندم جهان است در پیدا کردن عرضه مطمئن گندم با چالش‌هایی مواجه شده است. این کشور نتوانسته است غلات مورد نیاز خود را از منطقه دریای سیاه تأمین کند.
تاریخ به ما می‌گوید گرانی شدید مواد غذایی مثل نان می‌تواند به ناآرامی‌های اجتماعی در برخی کشورها منجر شود. در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ با افزایش قیمت کالاهای کشاورزی شاهد بروز تظاهرات پراکنده در کشورهایی مثل مصر بودیم.
چهار سال بعد یعنی در سال ۲۰۱۱ نرخ تورم مواد غذایی مصر دوباره افزایش یافت و به ۱۸.۹ درصد رسید که این مسئله منجر به دور جدیدی از اعتراضات شد که یادآور شورش‌های نان در سال ۱۹۷۷ بود. اعتراضات سال ۲۰۱۱ منجر به سرنگونی رژیم ۳۰ ساله مبارک شد.
حال در سال ۲۰۲۲ با گرانی دوباره مواد غذایی مواجه هستیم. قیمت گندم تولیدی روسیه در ماه مارس با رشد ۴۶ درصدی نسبت به سال قبل مواجه شده و به ۴۵۵ دلار در هر تن رسیده است.
در حالی که قیمت گندم ورم کرده و عرضه مختل شده است دولت مصر برای نخستین بار طی ۳۰ سال گذشته قیمت نان غیر یارانه‌ای را افزایش قابل توجهی داده است.
وزارت کشاورزی آمریکا پیش‌بینی کرده است ذخایر گندم دنیا در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳ نسبت به متوسط چهار سال گذشته ۱۰ میلیون تن کاهش یابد.
هند و مصر در یک کشتی
هند بزرگترین واردکننده سبزیجات جهان است که به نظر می‌رسد در وضعیت بهتری نسبت به مصر قرار دارد اما شاید نتواند از جهش قیمت مواد غذایی در امان بماند.
این کشور هم‌اکنون از قیمت‌های بالای انرژی و محدود شدن صادرات از سوی دولت‌ها ضربه خورده است. بانک مرکزی هند در واکنش به گرانی کالاها مجبور شده است برای نخستین بار طی چند سال گذشته نرخ بهره را به شدت افزایش دهد.
رئیس این بانک با پیش‌بینی چشم‌اندازی تیره‌وتار برای بازار محصولات کشاورزی در جهان گفت: جهش قیمت کود شیمیایی و دیگر هزینه‌های تولید کشاورزی اثر افزایشی شدیدی بر قیمت مواد غذایی در هند داشته است. فشارهای تورمی احتمالاً تداوم خواهد یافت.
ممنوعیت صادرات روغن پالم از سوی دولت اندونزی بازار هند را تحت تأثیر قرار داده است. درنتیجه این تصمیم قیمت روغن پالم در هند نسبت به سال گذشته ۲۲۴ درصد رشد داشته است.
در حالی که صادرات روغن آفتابگردان روسیه و اوکراین هم از تعادل خارج شده است خریداران هندی باید خود را برای جنگی بر سر یافتن منابع جایگزین و پرداخت مبالغ بیشتر برای واردات آماده کنند.
از سوی دیگر در شرایطی که هند با مشکل تورم روبه‌رو است دولت این کشور همچنین تلاش دارد جایگاهی در بازار گندم دنیا پیدا کند و خلأ ایجادشده به دلیل خروج منطقه دریای سیاه از این بازار را پر کند. اما این کار می‌تواند ذخایر گندم هند را تحلیل ببرد و به رشد قیمت مواد غذایی در این کشور دامن بزند.
قاهره قراردادی را برای خرید گندم از هند امضا کرده است و انتظار می‌رود با این قرارداد صادرات گندم هند در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳ به ۹ تا ۱۰ میلیون تن برسد.
جاهای دیگر هم گلستان نیست
حتی اقتصادهای ثروتمندی مثل آمریکا، استرالیا و فرانسه نیز با چالش‌هایی برای مقابله با تورم مواجه شده‌اند. قیمت بالای مواد غذایی در این کشورها به تورم شدید در آن‌ها دامن زده است.
آمریکا با بالاترین نرخ تورم طی ۴۰ سال گذشته مواجه شده و انتظار می‌رود در کوتاه‌مدت همچنان با قیمت‌های بالای نان، گوشت و شیر مواجه باشد. استرالیا برای مقابله با تورم برای نخستین بار طی ۱۱ سال گذشته سیاست‌های پولی خود را تغییر داده است. تورم مواد غذایی در فرانسه در ماه آوریل به ۳.۸ درصد رسید. این در حالی است که سال گذشته تورم مواد غذایی در این کشور منفی بود. انتظار می‌رود قیمت‌های بالای مواد غذایی در این کشور فعلاً پایدار باشد.
بر اساس پیش‌بینی موسسه آی ان جی تورم جهانی در ماه‌های آینده و با تداوم جنگ اوکراین، ایجاد اختلال در زنجیره‌های عرضه، گرانی انرژی و افزایش قیمت کالاها و مواد غذایی، همچنان روندی صعودی را طی خواهد کرد.
به علاوه افزایش هزینه‌های تولید کشاورزی مثل رشد قیمت کود شیمیایی به این معناست که کشاورزان در کشورهایی مثل استرالیا و برزیل به سمت کشت محصولاتی روی می‌آورند که هزینه‌های تولید کمتری دارند.
شاید یک شاخص مهم از وضعیت بازار محصولات کشاورزی در آینده چشم‌انداز تولید گندم استرالیا باشد که سومین صادرکننده بزرگ این محصول در جهان است. سطح زیر کشت گندم این کشور برای سال زراعی جاری ۴ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافته است که علت آن افزایش قیمت انرژی و افزایش هزینه‌های تولید عنوان شده است.