به گزارش خبرنگار ایرنا، خوزستان با داشتن حدود نیمی از مساحت تالاب‌های کشور، یکی از مهم‌ترین توقفگاه‌های پرندگان مهاجر در دنیاست. این درحالیست که در دهه‌های اخیر با بحران آب، خشک شدن و کاهش آب تالاب‌هایش روبه رو شده است. سرشماری پرندگان زمستان‌گذر در خوزستان نشان می‌دهد که جمعیت این پرندگان از ۲۴۰ هزار و ۴۷۶ قطعه در سال ۹۲، به ۱۳۳ هزار و ۸۹۸ قطعه در زمستان پارسال کاهش یافته است.
دومین شنبه ماه می، از سال ۲۰۰۶ به عنوان "روز جهانی پرندگان مهاجر" نامگذاری شده که امسال مصادف با ۲۴ اردیبهشت (۱۴ماه می) است. هدف از این نامگذاری و برنامه‌هایی که به این مناسبت تدارک دیده می‌شود تاکید بر مشارکت فعال در حفاظت از پرندگان مهاجر است. شعار امسال این روز، "خاموشی چراغ‌ها برای بازگشت امن پرندگان مهاجر به خانه" انتخاب شده است. چرا که آلودگی نوری، روز به روز جدی‌تر می‌شود. وجود نور مصنوعی بیش از حد در شب می‌تواند باعث شود، پرندگان در هنگام مهاجرت راه خود را گم و حتی به ساختمان‌ها و برج و دکل‌های مخابراتی برخورد کنند. هر سال میلیون‌ها پرنده به خاطر چنین حوادثی جان خود را از دست می‌دهند.
معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به "روز جهانی پرندگان مهاجر" بیان کرد: شعارهای انتخابی در این روز جهانی، برای حمایت از پرندگان مهاجر و تنویر افکار عمومی در حفاظت از این پرندگان است.
سید عادل مولا افزود: امسال با توجه به بحث آلودگی نوری، شعار "چراغ‌ها را کمتر کنیم تا پرندگان آسوده‌تر باشند" برگزیده شده که هدف از این انتخاب، آگاه‌سازی مردم درباره اختلالی است که نور مصنوعی در بدن پرندگان ایجاد می‌کند، زیرا وقتی نور چراغ همیشه روشن باشد، روز و شب آنها برهم می‌خورد و سیستم بیولوژیک پرندگان مختل می‌شود.
وی با بیان اینکه نور مصنوعی برای حیات وحش و گیاهان نوعی آلودگی حساب می‌شود، اضافه کرد: این مساله باید در سطح جامعه مطرح و آموزش داده شود، به ویژه برای کسانی که پرندگان زینتی پرورش می‌دهند یا در منزل نگهداری می‌کنند و یا جوامعی که در اطراف تالاب‌ها زندگی می‌کنند.
مولا ادامه داد: گزارشاتی از تلفات پرندگان مهاجر داریم که به دلیل نور مصنوعی راه خود را گم کردند؛ این پرندگان با نورمصنوعی فریب می‌خورند و تصور می‌کنند به آب رسیدند در حالیکه ممکن است با آلودگی‌هایی همچون آلودگی نفتی روبه رو شوند که باعث از بین رفتنشان می‌شود.
پرندگان کمیاب؛ تالاب‌های تشنه
معاون حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین گفت: خوزستان ۵۰ درصد پرندگان مهاجری که وارد کشور می‌شوند را در خود جای می‌دهد و از بالاترین تنوع گونه‌ای برخوردار است، تالاب‌های این استان یکی از آخرین توقفگاه‌های پرندگان مهاجر در دنیا به شمار می‌رود بنابراین باید فکر اساسی و برنامه‌ریزی مدونی برای حضور پرندگان مهاجر در این استان داشته باشیم.
وی با اشاره به کاهش ۲۰ درصدی پرندگان مهاجر در سرشماری زمستانه پارسال، افزود: این مساله نشان می‌دهد منابع آبی و زیستگاه‌های پرندگان مهاجر محدودتر شده و یا از بین رفته است به همین دلیل نگرانی ما باید خیلی بیشتر باشد.
مولا اضافه کرد: آخرین سرشماری پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی خوزستان در زمستان سال ۱۴۰۰ در ۱۳ ایستگاه اصلی و ۲۹ ایستگاه فرعی در تالاب‌های استان انجام شد، در این سرشماری در مجموع ۱۳۳ هزار و ۸۹۸ قطعه پرنده از ۹۰ گونه مختلف در زیستگاه‌ها شمارش شد که نسبت به جمعیت شمارش شده در سال ۱۳۹۹ که ۱۶۵ هزار و ۸۶۸ قطعه پرنده بود، حدود ۲۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
وی عمده دلایل این کاهش را خشک بودن بخش‌های وسیعی از زیستگاه‌های مورد بررسی بیان کرد و توضیح داد: در زمان سرشماری حجم تالابی میانگران معادل ۵۰ درصد سال گذشته، تالاب بندون کاملا خشک و بخش جنوبی هورالعظیم نیز تقریبا خشک بوده است. همچنین پارسال با وجود داشتن کارت تردد در مناطق مرزی که توسط نیروهای نظامی و انتظامی صادر شده بود، اجازه ورود به دایک مرزی که یکی از ایستگاه‌های مهم شمارش پرندگان است، داده نشد و از شمارش پرندگان این سایت محروم شدیم.
مولا با بیان اینکه پارسال تالاب هورالعظیم به تنهایی ۶۷ درصد پرندگان شمارش شده را در خود پذیرا بوده است، اضافه کرد: در بین گونه‌های شمارش شده گونه‌های کمیاب و حایز اهمیت همچون قوی فریادکش، عقاب دریایی دم سفید، اردک مرمری، اردک تاجدار، اردک بلوطی، غول حواصیل، باکلان مارگردن، پلیکان پاخاکستری، لک لک سیاه، باکلان کوچک و فلامینگو مشاهده شده است.
خانه‌های ناامن پرندگان
معاون حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین با بیان اینکه حضور پرندگان مهاجر در خوزستان بستگی به شرایط منابع آبی دارد، گفت: شرایط خشکسالی و گرد وغبار روی جمعیت پرندگانی که به این استان مهاجرت می‌کنند موثر است.
وی خشکسالی را بزرگ‌ترین تهدید پرندگان مهاجر دانست و ادامه داد: خشکسالی، تبعاتی همچون بی‌آبی و خشک شدن منابع آبی، گرد و غبار و آتش سوزی در زیستگاه‌ها را به دنبال دارد.
به گفته وی، فصل جوجه‌آوری پرندگان بومی (پرندگان تابستان گذر) همزمان با این آتش سوزی‌هاست و با توجه به اینکه جوجه‌ها توان حرکت را ندارند در این آتش سوزی‌ها بسیار آسیب می‌بینند.
مولا، تخریب زیستگاه را تهدیدی دیگر برای پرندگان مهاجر بیان کرد و افزود: همه عواملی که باعث می‌شود امنیت زیستگاه‌ها از بین برود همچون فعالیت‌های عمرانی و صنعتی مثل اکتشاف نفت، راه‌سازی و تصرف زمین‌ها برای کشاورزی، باعث تخریب زیستگاه می‌شود که هم اکنون در تالاب‌های هورالعظیم، شادگان، بامدژ و میانگران خوزستان با آن روبه رو هستیم.
وی ادامه داد: به طور نمونه اکتشاف نفت در یک زیستگاه، آن را تبدیل به یک محل ناامن می‌کند و باعث می‌شود هزاران گونه پرنده حمایت شده یا در معرض انقراض آن را ترک کنند.
مولا، با اشاره به شکار به عنوان یکی دیگر از تهدیدات پرندگان مهاجر در خوزستان، گفت: نمی‌توانیم منکر شکار شویم و این مساله قابل اغماض نیست اما تا زمانی که فقر و نیاز باشد، این آسیب هم وجود دارد؛ البته به نظر می‌رسد تخریب زیستگاه اثراتی بیش از شکار بر کاهش جمعیت پرندگان دارد.
وی اضافه کرد: با توجه به کاهش تنوع و تراکم پرندگان مهاجر در سال‌های اخیر، ۲ سال است که مجوز شکار پرنده در خوزستان صادر نمی‌شود.
حقابه تالاب‌ها در اولویت نیست
این مقام مسوول همچنین تامین حقابه تالاب‌ها و رودخانه‌ها را یکی از موارد ضروری دانست و خواستار تامین حقابه تالاب‌ها شد.
وی گفت: متاسفانه هم اکنون حقابه تالاب‌ها در اولویت نیست و تامین آب بخش کشاورزی بر تامین آب تالاب‌ها در اولویت قرار گرفته است. درست است که معیشت بخشی از مردم وابسته به کشاورزی است اما باید به این مساله نیز توجه کرد که از بین رفتن تالاب‌ها و زیستگاه‌ها نیز به همان نسبت معضلات اجتماعی به دنبال دارد.
مولا افزود: تامین حقابه محیط زیست، کنترل فعالیت‌های توسعه‌ای و آموزش، می‌تواند در حفاظت از زیستگاه‌ها و پرندگان مهاجر موثر باشد.
وی ادامه داد: امروزه در دنیا روی پرندگان اعم از تنوع گونه‌ای، تنوع زیستگاهی و شناسایی گونه‌های جدید، مطالعات زیادی انجام می‌شود، و ارتقای آگاهی عمومی (چه برای مردم و چه مسوولان) نسبت به جایگاه تالاب‌ها و پرندگان بسیار حایز اهمیت است و در این راستا آموزش نقش ویژه‌ای دارد.