به گزارش ایرنا، چند سالی است که نمای رومی، مورد پسند کارفرمایان قزوینی قرار گرفته است و گستردگی این نمای شهری، سبب شده تا واژه ایرانی یا اسلامی و سبک این نوع معماری در شهر مینودری کم رنگ شود، این در حالیست که عِرق و احساس تعلق خاطر، حکم می کند برای شهر و سیمای شهری، الگویی متناسب با فرهنگ و تاریخ شهر و کشورمان تداعی کرده و از سبک های مدرن یا کلاسیک دیکته شده غرب پرهیز کنیم.
اما چرا این اتفاق بسیار نادر است و معماران یا به عبارت صحیحتر سازندگان ترجیح می دهند از سبکی موسوم به سبک رومی آن هم در شهری تاریخی و کهنی مانند قزوین تقلید کنند؟
برای جلوگیری از این موضوع تا حدودی، راهکارهای اساسی نظیر صادر نکردن پایان کار از سوی شهرداری یا نظارت های ویژه بر آن در نظر گرفته شد، اما همچنان شاهد ساخت این نوع نماها در سطح استان هستیم.
خبرنگار ایرنا برای بررسی این موضوع و چند و چون آن به سراغ محمد میرزاده عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان، استاد دانشگاه و کارشناس معماری رفته است.
ایرنا. در شهر شاهد نماهای ساختمانی ناهمگون با فرهنگ، هویت و اقلیم استان هستیم، از نظر شما دلیل این ناهماهنگی ها چیست؟
در نظر گرفتن جزئیات در معماری یعنی توجه به موقعیت مکانی، اقلیم، فرهنگ و ساختار، یک اصل و اساس است متاسفانه این اساس در معماری های امروزی کمتر دیده و توجه می شود که بخشی از دلیل آن به تغییر سلیقه مردم، کارفرما و طراحان بر می گردد و بخش دیگر آن به پراکندگی مقررات و اجرا نشدن آنها بر می گردد.
اگر بخواهیم قزوین دیروز را با امروز بررسی کنیم، نماهای ساختمانی، سیما و منظر شهری، شکل گرفته در دهه های اخیر بسیار ناهمگون است و استانداردهای معماری اسلامی با اصل خود، فاصله های زیادی دارد. به عنوان مثال اگر سری به یکی از کوچه های خیابان مولوی بزنید، ممکن است در یک کوچه با بافت قدیمی و سنتی یک ساختمان با نمای مدرن و الگو گرفته از غرب را ببینید که کاملا با سیما و منظر شهری محل متفاوت است در حالی که همین نمای مدرن در بین ده ها خانه با بافت سنتی از نظر روانشناسی و بروز آسیب های اجتماعی نیز می تواند یک معضل باشد.
ایرنا. همانطور که اشاره کردید ذائقه مردم تغییر کرده است، حتی امروز شاهد نماهای مدرن در بافت روستایی هستیم. راهکار برون رفت از این معضل چیست؟
مهمترین موضوعی که در خصوص نماسازی ها در سطح شهر مطرح است، تدوین قانون توسط اداره کل مسکن و شهرسازی و شهرداری ها مبنی بر نماسازی بر حسب بافت محله است. شهر قزوین دارای سه بافت میراثی، میانی و جدید است بنابراین باید برای هریک از این بافت ها برحسب اهمیت تاریخی، یک تعریفی از نماسازی داشته باشیم که متاسفانه این اصل در شهر رعایت نمی شود.
اگر قانون گذار حد و مرز ساخت و ساز را در بافت های شهری مشخص کند، شاهد شهری همگون و آرام با یک شهرسازی اصولی هستیم اما متاسفانه با قانون اخذ جریمه در برخی مناطق توسط دستگاه های اجرایی، شاهد تشویش در این زمینه هستیم.
به عنوان مثال در بافت میراثی با فروش تراکم های زیاد و عقب نشینی های بی حد و حصر سطح تراکم در این بافت ها افزایش یافته است که تاثیر مستقیمی بر روی ناهمگونی نماسازی در این مناطق گذاشته حتی خط آسمان و چشم انداز شهری نیز دچار ناهماهنگی شده است.
ایرنا. تغییر سلیقه مردم، طراحان و کارفرمایان و گرایش آنها به معماری غرب نشان از چیست؟
این تغییر سلیقه ها، به کم کاری دستگاه های اجرایی که در راس آنها اداره کل مسکن و شهرسازی است بر می گردد. متاسفانه برای شهروندان از سن کودکی تا بزرگسالی در خصوص ارزش های تاریخی و نفایس میراثی شهر کمتر صحبت شده بنابراین توجه به شاکله معماری شهر از اهمیت افتاده است و نتیجه آن گرایش شهروندان به معماری غرب گرا می شود.
موضوع اجرای نمای رومی در شهر تاریخی قزوین، سال ها به یک دغدغه تبدیل شده است، البته نماهای رومی از سال ۱۳۹۶ با ممنوعیت اجرا مواجه شد اما متاسفانه شاهد اجرای نمایی شبیه رومی در سطح شهر هستیم، در همین راستا تنها راهکار، تعیین و تبیین ضوابطی است که این نوع نماسازی را منع کند.
ایرنا. علاوه بر دغدغه در خصوص نماهای شهری، دغدغه ای در خصوص استفاده نکردن از مصالح بوم آورد نیز مطرح است. در این خصوص نظر شما چیست؟
علاوه بر مباحثی مانند خط آسمان، خطوط افقی و هارمونی که نظم سیمای شهری را دچار اختلال و از هم گسیختگی کرده است این روزها از مصالحی غیر بوم آورد و بی کیفیت نیز استفاده می شود که از نظر سازه مقاومت لازم در برابر بارهای وارده خصوصا بارهای جانبی مانند باد و زلزله را ندارند و این معضلات تنها به دلیل فقدان نظارت بر روی این مباحث است. شهرداری یکی از دستگاه هایی است که باید نسبت به چنین مباحثی حساسیت بیشتری داشته باشد به عنوان مثال حجم مصالحی که در نماهای رومی استفاده می شود، عظیم و با وزن زیاد است و هیچ اتصالی به سازه بنا ندارد به همین جهت این نوع بناها علاوه بر ایجاد فاصله با هویت معماری شهر، از امنیت لازم نیز برخوردار نیستند.
ایرنا. مهمترین عامل آشفتگی ظاهری شهر چیست؟
برای پاسخ به این سوال باید کمی تاریخ قزوین را ورق بزنیم. یکی از بارزترین خصوصیات معماری در زمان صفویه به بعد پرهیز از تزئینات بوده است، با اینکه نماهای موجود در این شهر، نسبت به نماهای صفوی و قاجار خام بوده با این حال آلایش و نظم نماها، همگونی رنگ و مصالح، تراکم های هماهنگ یک آرامش و نظمی در سیمای این شهر به وجود آورده بود.
این نظم به نوبه خود جایگزین تزیئنات سبک معماری اسلامی بوده است متاسفانه در ۱۰ سال اخیر با تغییر قوانین و فروش تراکم و پیشروی شهر به سمت برج سازی آشفتگی ظاهری در شهر هویدا شده است.
مثال بارز آن، برج های بهارستان با نام مستعار برج های سارا موتور در بحر کانال بلوار معلم غربی است. از نظر معماری، جانمایی این برج ها در ابتدای شهرک و بحر کانال و شریان اصلی بسیار اشتباه است چراکه دید و منظر خانه های پشتی خود را کور می کند و از طرفی برج به دلیل استفاده نکردن از نماهای سنگین، فرسودگی بیشتری نسبت به سایر ساختمان ها دارد و بعد سال ها چهره شهر را پیر و فرسوده می کند.
یا مثلا محله بلاغی در بافت میراثی و تاریخی شهر قرار دارد که بسیاری از تاریخ این شهر را در خود گنجانده است که با کم لطفی مسولان و رسیدگی نکردن به سیما و منظر شهری و کم رنگ شدن ارزش های تاریخی، برخی از ساکنان این محل به سایر نقاط شهر مهاجرت کرده اند به طوری که این محل به محله مسکونی اتباع خارجی و افغانی نشین تبدیل شده است.
در صورتی که با رسیدگی به وضعیت نماسازی، این محله می توانست به یکی از محلات تاریخی و گردشگری تبدیل شود.
رهاورد:
فقدان ضوابط کافی و نظارت سازمان های تصمیم گیرنده منظر شهری، در همه این سال ها، فرصتی طولانی برای تاختن معماری کلاسیک غربی در سطح شهر ایجاد کرده بنابراین همت و ضرورت توجه دستگاه های متولی به فرهنگ سازی ساخت و سازها و بناهای فاخر ایرانی، برای شهر تاریخی قزوین لازم و ضروری است.