امروزه استعمال دخانیات به ویژه سیگار به معضلی برای کشورهای مختلف جهان تبدیل شده که خود یک دلیل اصلی مرگ‌ومیر به شمار می‌رود؛ اعتیادی که به طور معمول از سیگار و تنباکو شروع می‌شود و در نهایت از این درگاه به مواد مخدر خطرناک‌تر می‌رسد.
امروزه استعمال دخانیات به ویژه سیگار به معضلی برای کشورهای مختلف جهان تبدیل شده که خود یک دلیل اصلی مرگ‌ومیر به شمار می‌رود؛ اعتیادی که به طور معمول از سیگار و تنباکو شروع می‌شود و در نهایت از این درگاه به مواد مخدر خطرناک‌تر می‌رسد. خطرات ناشی از استعمال دخانیات را می‌توان از چند بُعد مورد واکاوی قرار داد که نخستین ضررهای آن متوجه جسم فرد معتاد است. مهمترین عامل خطر سرطان ریه، استعمال دخانیات و سیگار است. سرطان دهان، گلو، حنجره، مری، روده، مثانه، دهانه رحم، کلیه، کبد، معده و لوزالمعده نیز از دیگر سرطان‌هایی است که مصرف سیگار در ایجاد آنها نقش چشمگیری دارد.
افزون بر تخریب جسم، زوال روان فرد و سپس خانواده و جامعه هدفگذاری می‌شوند. بنابراین فردی که می‌توانست نیروی فعال و مفید برای اجتماع باشد به بزهکاری تبدیل شده که سلامت و امنیت جامعه را مختل می‌کند.
کارشناسان ضمن بررسی ریشه‌ها و پیامدهای اعتیاد، راهکارهایی را برای ترک آن پیشنهاد می‌کنند و در زمینه قانونگذاری نیز معتقدند با توجه به اعتیاد روزافزون به مواد مخدر در سنین پایین، قوانین بیشتر باید متوجه افراد کم سن وسال باشد.
سیگار نابودگر تدریجی جسم و روان
نخستین هدف خطرات و آسیب‌های ناشی از استعمال سیگار و تنباکو متوجه سلامت جسم و روان فرد است که شایع‌ترین آسیب‌ها عبارتند از: سرطان ریه، سرطان دهان، گلو، حنجره، مری، روده، مثانه، دهانه رحم، کلیه، کبد، معده و لوزالمعده. البته این تنها بخش کوچکی از آسیب‌ها به شکار می‌رود.
بنابراین سیگار منجر به بیماری و ناتوانی شده و تقریبا به همه اعضای بدن آسیب می‌رساند و به نوشته پایگاه «مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری» (CDC)، بیش از ۱۶ میلیون آمریکایی با بیماری‌هایی با منشا سیگار زندگی می‌کنند. به ازای هر فردی که به دلیل استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهد، دست‌کم ۳۰ نفر با یک بیماری جدی مرتبط با سیگار زندگی می‌کنند.
سیگار باعث سرطان، بیماری قلبی، سکته مغزی، بیماری‌های ریوی، دیابت و بیماری مزمن انسدادی ریه می‌شود که شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است. سیگار همچنین خطر ابتلا به سل، بیماری‌های چشمی خاص و مشکلات سیستم ایمنی از جمله آرتریت روماتوئید را افزایش می‌دهد.
قرار گرفتن در معرض دود سیگار هر سال منجر به مرگ ۴۱ هزار نفر در بزرگسالان غیرسیگاری و ۴۰۰ مرگ در نوزادان در هر سال می‌شود. به عبارتی دود دست دوم (دود تولید شده توسط افراد سیگاری) باعث سکته مغزی، سرطان ریه و بیماری عروق کرونر قلب در بزرگسالان می‌شود. کودکانی که در معرض دود سیگار هستند، در معرض خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، عفونت‌های حاد تنفسی، بیماری گوش میانی، آسم شدیدتر، علائم تنفسی و کندی رشد ریه هستند.
کودکانی که در معرض دود سیگار هستند، در معرض خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، عفونت‌های حاد تنفسی، بیماری گوش میانی، آسم شدیدتر، علائم تنفسی و کندی رشد ریه هستند.روزنامه «گاردین» نیز «آسیب حاد ریوی» را در پیوند با آسیب‌های ناشی از استعمال دخانیات برجسته کرد و نوشت: شورای سیگار و سلامت استرالیا پس از مطالعه جامع‌ترین بررسی که تاکنون در مورد زیان‌های استعمال، فروش و تبلیغ سیگارهای الکترونیکی در جوانان صورت گرفته، تاکید کرد که استفاده از آن باید توسط دولت‌ها ممنوع شود.
این بررسی که توسط محققان مرکز اپیدمیولوژی و سلامت جمعیت دانشگاه ملی استرالیا انجام شد، شواهد قطعی مبنی بر اینکه سیگارهای الکترونیکی باعث مسمومیت، جراحات، سوختگی و مسمومیت فوری از طریق استنشاق را نشان داد. افزون بر آن، مشخص شد این سیگارها موجب تشنج در افراد می‌شوند و همچنین بر خلاف تصور عموم استفاده از آنها نیز مانند سیگارهای معمولی منجر به اعتیاد می‌شود.
مواردی که اشاره شد تنها متوجه سلامت فرد و خطرات پیش روی آن بود اما مساله مهمتر اثرگذاری اعتیاد شخص بر خانواده و جامعه است.
بُرد دخانیات از خانواده تا جامعه
گرایش به سمت سیگار نوعی رفتار پرخطری محسوب می‌شود که دود آن به چشم خانواده و جامعه می‌رود و اجتماع مردم به عنوان نخستین قربانی، غرق در دود سیگاری‌ها می‌شوند.
افزایش شمار معتادان، قدرت تولید یک جامعه و رشد مادی و معنوی آن را کم می‌کند و در نتیجه در زمان کوتاهی یک جامعه پویا و فعال به جامعه‌ای ایستا تبدیل می‌شود و در نتیجه همه فرصت‌های موجود در جامعه به تهدید تبدیل شده و جامعه را فلج می‌کند. در مجموع برآیند کلی سیگار آسیب‌زاست و اثرات بزهکاری را در محیط اجتماعی به جا می‌گذارد.
تارنمای «نیکورت» با تاکید بر اینکه «سیگار همه را تحت تاثیر قرار می‌دهد»، نوشت: سیگار یک عامل مهم در افزایش احتمال ناباروری است. بنابراین با ترک آن می‌توان بسیاری از مشکلات در این زمینه را کاهش داد.
سیگار یک عامل مهم در افزایش احتمال ناباروری است. بنابراین با ترک آن می‌توان بسیاری از مشکلات در این زمینه را کاهش داد.از طرف دیگر سیگار بر فرزندان در یک خانواده نیز تاثیر می‌گذارد. یک نظرسنجی که به‌تازگی انجام شده، نشان داد ۹۸ درصد از کودکان آرزو داشتند والدینشان سیگار را ترک کنند و نزدیک به نیمی از آنها گفتند سیگار کشیدن والدینشان باعث ایجاد احساس بیماری در آنها می‌شود.
بچه‌ها در مدرسه با خطرات سیگار کشیدن برای سلامتی آشنا می‌شوند. این امر آنها را درباره سلامت والدینشان نگران می‌کند. استعمال سیگار در حضور فرزندان سلامت آنها را نیز به دلیل استعمال دود غیرفعال و دست دوم به خطر می‌اندازد.
سیگار کشیدن افراد نزدیک به فرد سیگاری را در معرض خطر طیف وسیعی از بیماری‌های بالقوه از جمله سرطان، بیماری قلبی، مننژیت، برونشیت و ذات‌الریه قرار می دهد. در واقع دود دست دوم احتمال ابتلای افراد غیر سیگاری به سرطان ریه و بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. واقعیت اینکه، فاصله ایمنی که رعایت آن موجب کاهش آسیب‌های ناشی از دود بازدم تولید شده توسط برای افراد غیر سیگاری شود، وجود ندارد.
با توجه به پیامدهای فردی و به ویژه اجتماعی ناشی از اعتیاد به سیگار و مواد مخدر، ایجاد سازوکارهای قانونی از مجاری قوه قانونگذاری هر کشور ضروری به نظر می‌رسد.
دود دست دوم احتمال ابتلای افراد غیر سیگاری به سرطان ریه و بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.سازوکارهای قانونی برای مقابله با استعمال دخانیات
استعمال سیگار می‌تواند به عنوان یک عامل و بستری برای آغاز اعتیاد به مواد مخدر باشد. نزدیکی سن شروع مصرف دخانیات و مواد مخدر و شمار زیاد افراد سیگاری و معتاد به این مواد لزوم اقدامات پیشگیرانه و ضرورت ترک مصرف دخانیات را در سنین پایین یادآور می‌کند.
لزوم اجرای درست و دقیق قوانین کنترل دخانیات نه تنها در کاهش آسیب‌های ناشی از مصرف این ماده موثر است بلکه موجب کاهش آمار مبتلایان به مواد مخدر در آینده و عوارض وخیم آن می‌شود.
روزنامه «گاردین» در گزارشی به قانونگذاری در چند کشور مختلف جهان در راستای مقابله با استعمال سیگار و تنباکو اشاره کرد و نوشت: یکم ژانویه(۱۱دی‌ماه) ۲۰۰۰ تاریخ مهمی در بروکلاین ماساچوست است. در این شهر فروشندگان محصولات تنباکو به طور قانونی از فروش این دست از محصولات و سیگارهای الکترونیکی به متولدین پس از سال ۲۰۰۰ منع شده‌اند.
این قانون سال جاری میلادی پس از رای‌گیری در نوامبر(آبان-آذر) ۲۰۲۰ به اجرا درآمد و بروکلاین را به نخستین شهر ایالات‌متحده تبدیل کرد که چنین قانونی را اجرا می‌کند. مسئولان امیدوارند نسل جوان با این ممنوعیت‌ها به تدریج سیگار کشیدن را کنار بگذارند.
البته با توجه به نزدیکی شهر به دیگر حوزه‌های قضایی که فروش محصولات تنباکو در آنها قانونی است، مشخص نیست که اجرای این سیاست در بروکلاین چقدر موثر خواهد بود. اما پیشنهادهای مشابهی که اغلب به عنوان سیاست‌هایی برای «نسل‌های بدون تنباکو» (TFG) نامیده می‌شوند، اکنون در سطح ملی توسط چند کشور مورد بررسی قرار دارند.
نیوزیلند قرار است امسال قانونی را معرفی کند که از زمان اجرایی شدن آن در سال ۲۰۲۳، خرید محصولات تنباکو را برای افراد ۱۴ ساله و کمتر به صورت قانونی ممنوع می‌کند. برخلاف بروکلاین، سیاست نیوزیلند شامل ممنوعیت فروش سیگار الکترونیکی نخواهد شد.
قانونگذاران دانمارکی نیز در حال بررسی پیشنهاد مشابه برای کسانی هستند که پس از سال ۲۰۱۰ به دنیا آمده‌اند. همچنین در ماه‌های اخیر وزارت بهداشت مالزی و سنگاپور هم تصمیم خود را برای پیروی از نیوزیلند در زمینه منع تنباکو اعلام کرده‌اند.
افزون بر ضرورت قانونگذاری درست و به موقع، باید نیم نگاهی نیز به دیدگاه‌های کارشناسان داشت که برای ترک سیگار و رهایی از اعتیاد چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنند.
نکات کلیدی درباره ترک سیگار
به علت اعتیادآور بودن نیکوتین، ترک سیگار باعث علائمی از جمله اضطراب، بی‌تابی، افسردگی، چاقی و غیره می‌شود با وجود این، ترک سیگار هیچ خطری برای فرد به همراه ندارد. مهم نیست چند سال دارید یا چند سال سیگار می کشیدید، ترک سیگار در هر زمانی سلامت شما را بهبود می‌بخشد.
ترک سیگار هیچ خطری برای فرد به همراه ندارد. مهم نیست چند سال دارید یا چند سال سیگار می کشیدید، ترک سیگار در هر زمانی سلامت شما را بهبود می‌بخشد.وقتی سیگار را ترک می‌کنید، سال‌ها به زندگی خود اضافه می‌کنید، راحت‌تر نفس می‌کشید، انرژی بیشتری خواهید داشت و در هزینه خود صرفه‌جویی می‌کنید. همچنین همان‌گونه که اشاره شد، خطر ابتلا به سرطان، حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های ریوی بعد از ترک سیگار به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.
وبسایت «مدیکال نیوز تودی» در مقاله‌ای به این موضوع پرداخت و نوشت: مهمترین موضوعی که باید به آن توجه کرد این است که ترک سیگار به معنای شکستن چرخه اعتیاد و از اساس سیم‌کشی دوباره مغز برای توقف هوس استفاده مجدد از نیکوتین است. بنابراین برای موفقیت در این تلاش، افراد باید برنامه‌ای دقیق و مشخص برای غلبه بر هوس‌ها و محرک‌ها داشته باشند.
هر چه یک فرد سیگاری زودتر تصمیم به ترک بگیرد، سریع‌تر خطر ابتلا به سرطان، بیماری‌های قلبی و ریوی و دیگر بیماری‌های مرتبط با سیگار را کاهش می‌دهد.
این تارنما یک «جدول زمانی» بسیار مهم ارائه می‌دهد که در ادامه خلاصه‌ای از آن خواهد آمد:
۱_ ۲۰ دقیقه پس از کشیدن آخرین سیگار، ضربان قلب کاهش یافته و به حالت عادی باز می‌گردد. فشار خون شروع به کاهش کرده کند و گردش خون شروع به بهبود می‌کند.
۲_ پس از ۱۲ ساعت بدون سیگار، بدن خود را از مونوکسید کربن اضافی ناشی از سیگار پاک می‌کند. سطح مونوکسید کربن به حالت عادی باز می‌گردد و سطح اکسیژن بدن افزایش خواهد یافت.
۳_ در مدت یک روز پس از ترک سیگار، فشار خون فرد شروع به کاهش می‌کند و خطر ابتلا به بیماری قلبی ناشی از فشار خون بالا ناشی از سیگار را کاهش می‌دهد. در همین مدت کوتاه، سطح اکسیژن فرد افزایش می‌یابد و انجام فعالیت‌های بدنی و ورزش آسان‌تر می‌شود.
۴_ سیگار به پایانه‌های عصبی مسئول حس بویایی و چشایی آسیب می‌رساند. در کمتر از ۲ روز پس از ترک، فرد ممکن است با بهبود این اعصاب متوجه حس بویایی قوی و طعم‌های واضح‌تر شود.
۵_ در مدت یک ماه، عملکرد ریه فرد شروع به بهبود می‌کند. با بهبودی ریه‌ها و بهبود ظرفیت ریه‌ها، افراد سرفه و تنگی نفس کمتری نسبت به پیش خواهند داشت. استقامت ورزشی افزایش یافته و این افراد توانایی از سر گرفتن فعالیت‌های قلبی عروقی مانند دویدن و پریدن را خواهند داشت.
۶_ پس از ۵ سال ترک سیگار، بدن به اندازه کافی خود را بهبود می‌بخشد تا عروق و رگ‌های خونی دوباره شروع به گشاد شدن کنند. این گشاد شدن به این معنی است که احتمال لخته شدن خون کمتر است و خطر سکته را کاهش می‌دهد. خطر سکته مغزی نیز در ۱۰ سال آینده با بهبودی بیشتر بدن کاهش خواهد یافت.
۷_ پس از ۱۰ سال، شانس ابتلای فرد به سرطان ریه و مرگ ناشی از آن در مقایسه با فردی که به سیگار کشیدن ادامه می‌دهد، تقریبا به نصف کاهش می‌یابد. در این مدت همچنین احتمال ابتلا به سرطان دهان، گلو یا پانکراس به میزان قابل توجهی کاهش یافته‌است.
۸_ در نهایت پس از ۱۵ سال، خطر ابتلای افراد سیگاری سابق به بیماری‌های قلبی- عروقی، سرطان و ریه به سطح فردی می‌رسد که هرگز در زندگی خود سیگار نکشیده است.
پی‌نوشت:
https://www.cdc.gov/tobacco/basic_information/health_effects/index.htm#:~:text=Smoking%۲۰causes%۲۰cancer%۲C%۲۰heart%۲۰disease,immune%۲۰system%۲C%۲۰including%۲۰rheumatoid%۲۰arthritis
https://www.theguardian.com/society/۲۰۲۲/apr/۰۷/call-to-ban-vaping-for-young-australians-after-review-concludes-it-causes-acute-lung-injury
https://www.nicorette.com.au/get-ready-to-quit/smoking-affects-everyone
https://www.theguardian.com/society/۲۰۲۲/apr/۱۷/total-ban-could-this-be-the-last-generation-of-smokers
https://www.medicalnewstoday.com/articles/۳۱۷۹۵۶#timeline