به گزارش خبرنگار ایرنا، ساعتی مانده به شروع یک صبح کاری به رسم هر روز زندگی در زاهدان، برای دیدن بهتر زیبایی‌های این شهر پا به خیابان گذاشتم تا درختان در حسرت آب و کاج‌های سربه فلک کشیده کوی قدس را امید ببینم و امیدوارتر به زندگی شوم.
اما امروز راه دیدن زیبایی ها بر چشمانم بسته شد و تنها خنده‌ای خشک در خیالم پیچید و سرفه‌ای سرد راه گلویم را بست و با تمام وجود از خدا و آسمانش چیز دیگری خواستم، خواستم که این ذرات خاک و غبار را بشوراند و در هم ریزد خواستم نباشد چنین خورشیدی که دیگر از پس ذرات گردو غبار توان تابیدن ندارد.
حظی دیگر از خدا خواستم حظ زندگی در روزهایی که گردو غبارش بیشتر از روزهای آفتابی و بارانیش نباشد حظ زندگی در کنار مردمانی که به سرفه‌های پی درپی و بستن مدام پنجره‌ها و نشنیدن صدای پرنده‌ها در چنین هواهایی عادت نداشته باشند...
این هوای پُر گردو غبار هر چند برای مردم ساکن در سیستان و بلوچستان پدیده جدیدی نیست اما در این گزارش پس از تشریح شرایط امروز در این استان به ویژه شهرهای زاهدان و زابل، راه‌حل هایی برای جلوگیری از اینگونه بحران‌ها تبیین شده است.
رکورد ۳۸ ساله بیشینه سرعت وزش باد در زابل
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان با اشاره به رکورد ۳۸ ساله‌ی بیشینه سرعت وزش باد در زابل گفت: بیشینه سرعت وزش بادهای ۱۲۰ روزه در شمال استان دیشب به ۱۲۶ کیلومتر بر ساعت رسید و گردوغبار حاصل از آن شعاع دید افقی در این شهر را هم‌اینک به ۲۰۰ متر کاهش داده است.
محسن حیدری با اشاره به بیشینه سرعت باد در زابل در سال‌های اخیر افزود: درتیرماه سال ۵۸ بیشینه سرعتی معادل ۱۴۸ کیلومتر بر ساعت به وقوع پیوسته بود و بعد از آن نیز این عدد به ۱۳۰ کیلومتر بر ساعت در خرداد ۶۳ ثبت شده است.
وی افزود: بعد از گذشت ۳۸ سال، شامگاه شنبه در ایستگاه فرودگاهی زابل بیشینه سرعت باد به ۱۲۶ کیلومتر بر ساعت هم رسید که در ۳۸ سال گذشته بی سابقه بوده است.
میزان غلظت آلاینده‌ها در زاهدان به ۱۵ برابر حد مجاز
مدیرکل هواشناسی استان ادامه داد: بیشترین میزان غلظت آلاینده‌ها تا ساعت ۹ صبح امروز/یکشنبه /در زاهدان ۲هزار و ۳۱۰ میکروگرم بر مترمکعب معادل ۱۵ برابر حد مجاز است.
حیدری با بیان این موضوع که شرایط غبارآلود بودن شهر زاهدان تا فردا نیز ادامه دارد اظهارداشت: غبار موجود در این شهر که ناشی از طوفان‌های مناطق شمالی سیستان و بلوچستان بوده دید افقی ایستگاه فرودگاهی زاهدان را تا ۳۰۰ متر کاهش داده است.
وی با اشاره به کاهش ۶ تا هفت درجه‌ای دما برای مناطق مرکزی و شمالی، از تداوم وضعیت هشدار نارنجی صادر شده تا فردا برای نواحی شمال سیستان و بلوچستان خبر داد.
تعطیلی مدارس و ادارات زابل
سرپرست فرمانداری شهرستان ویژه زابل گفت: با توجه به افزایش نفوذ توده گرد و غبار و غلظت ذرات معلق در هوا، فعالیت تمامی ادارات، مدارس و نهادهای این شهرستان امروز /یکشنبه/ تعطیل است.
حسین سنجرانی افزود: فعالیت بیمارستان‌ها، مراکز درمانی، امدادرسانی و شرکت‌های خدمات‌رسان اعم از آتش‌نشانی، اتفاقات آب، برق و گاز و موارد مشابه طبق روال معمول ادامه خواهد داشت.
چرا سیستان و بلوچستان میزبان چنین گردو غبارهایی است
به گفته کارشناسان منطقه سیستان و بلوچستان در جنوب شرق کشورمان به عنوان یکی از فعالترین مناطق منشأ گرد و غبار در جنوب غرب آسیا محسوب می‌شود. وزش بادهای شدید «لوار» در فصل‌های گرم باعث بالا رفتن مقدار زیادی گرد و غبار از حوضه و بستر هامون واقع در شمال سیستان و بلوچستان می‌شود.
پس از یک دوره خشک به دلیل تغییر کاربری، خشک شدن دریاچه‌های هامون و تامین نشدن حقابه‌های بین‌المللی فراوانی و شدت توفان‌های گرد و غبار به طور قابل توجهی افزایش یافته است و طبق این نقشه (برگرفته از تحلیل نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی کشورمان) منطقه سیستان و بلوچستان به ویژه حوضه شمال این استان با میانگین فراوانی روزهای دارای گردو غبار ۹۵ تا ۱۸۵ روز از مناطق حساس در این زمینه است.
نقاط قرمز بر روی جدول بالا(برگرفته از تحلیل نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی کشورمان) هم چشمه‌های گردوغبار را در کشورمان نشان می‌دهد که تراکم آن‌ها در سطح سیستان و بلوچستان چه در حوضه شمال این استان و چه در جنوب بالا است.
و اما ۲ راه‌حل
طبق تحلیل جداول و آمارهای نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی کشورمان طی سال‌های اخیر مشاهده می‌کنید از مناطق با پتانسیل بالا در تولید ذرات گردو غبار برای منطقه سیستان و بلوچستان ۲ کشور همسایه ما افغانستان و پاکستان است و براساس نظر کارشناسان تقویت و گسترش مکانی هسته پدید آمده بر روی شرق و بخش‌های غربی بیابان ریگستان در افغانستان سبب نفوذ این پدیده به مناطق شرقی کشورمان شده که در اولین راه‌حل با همکاری‌ها علمی و زیست محیطی با این ۲ کشور می توان یکی از هسته‌های کانون گردو غبار را در سیستان و بلوچستان کاهش داد.
نقشه بالا هم ردیابی باد به عنوان حامل اصلی پدیده گردو غبار را نشان می‌دهد؛ طبق این نقشه جریانات ورودی به ایستگاه‌های تحت تاثیر گرد و غبار برخاسته از رسوبات کف دریاچه هامون، و زمین‌های اطراف آن است که در این رابطه دومین راه حل جلوگیری از پدیده گردو غبار و توفان‌های گاه و بی گاه در سیستان و بلوچستان می‌تواند در حفظ دریاچه بین‌المللی هامون با تغذیه شدن توسط حفظ حقابه‌های بین‌المللی از طریق رودخانه هیرمند و تاکید بر گسترش و حفظ پوشش گیاهی در این مناطق باشد.