به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، شرکت‌های دانش‌بنیان که این روزها زیاد از آنها می‌شنویم، شرکت‌هایی هستند که با توسل به نیروی انسانی ماهر و دانش‌آموخته دانشگاهی و با استفاده از فناوری سطح بالا به محصول و در نتیجه ثروت می‌رسند.
هر چند طی سال‌های اخیر خبرهای بیشتری از فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در ایران می‌شنویم، قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات مشتمل بر ۱۳ ماده و شش تبصره پنجم آبان ۱۳۸۹ جهت دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان، به تصویب مجلس رسید، پس از تایید شورای نگهبان همان سال به مجلس شورای اسلامی ابلاغ شد و سال ۱۳۹۲ اولین فهرست از شرکت‌های دانش بنیان به تصویب کارگروه ویژه رسید.
امروز شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس آمار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به حدود ۶۶۰۰ شرکت رسیده که این شرکت ها بر اساس ماهیت و فعالیت‌شان، به دو گروه شرکت‌های دانش‌بنیان تولیدی و نوپا و دانش‌بنیان‌های نوپا یا تولیدی نیز بر اساس نوع فعالیت، پیچیدگی و اهمیت فناورانه در سه گروه نوع یک، نوع دو یا نوع سه دسته بندی شده‌اند.
شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های گوناگون فناوری از جمله فناوری زیستی، کشاورزی، صنایع غذایی، دارو، فرآورده‌های پیشرفته تشخیص و درمان، مواد پیشرفته، محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی، ماشین‌آلات پیشرفته، تجهیزات پزشکی، برق، الکترونیک، فوتونیک، مخابرات، فناوری اطلاعات و ارتباطات، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و خدمات تجاری‌سازی بیش‌ترین حجم از تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان را ارائه می‌دهند.
در حالی که سهم شرکت‌های دانش‌بنیان از اقتصاد کشور در سال ۱۳۸۹، حدود ۲ هزار میلیارد ریال بود در سال ۱۴۰۰ میزان فروش شرکت‌های دانش‌بنیان از ۹۰۰ هزار میلیارد فراتر رفت که رشدی بیش از ۴۵۰ درصدی را نشان می‌دهد.
با وجود این، میزان موفقیت این شرکت‌ها و اشتغال‌زایی آنها با توجه به توان اقتصاد داخلی کشور هنوز کافی نیست و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت آغاز سال ۱۴۰۱، سال جدید را سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نام گذاری و بر تولید دانش‌بنیان و متکی بر دانش و پیشرفت های علمی و همچنین تولید اشتغال‌آفرین تاکید کردند.
شرکت های دانش بنیان که عمدتا با ابتکارها و سرمایه‌گذاری‌های فردی کار خود را آغاز می‌کنند، در ادامه حتی با وجود برخورداری از تسهیلات مختلف با مشکلاتی هم در زمینه های مختلف از اعطای مجوز تا دشواری های صادرات محصولات و غیره روبرو هستند. پرونده خبری دانش‌بنیان‌ها؛ چالش‌ها و دستاوردها پای صحبت فعالان این شرکت‌ها در حوزه‌های مختلف نشسته است.
شیوع کرونا و همه‌گیری آن در مدتی کوتاه بسیاری پژوهشگران را به فکر ساخت تجهیزاتی برای تصفیه هوا انداخت. هر چند ضرورت استفاده از چنین دستگاه‌هایی نیز پیشتر در محیط‌هایی مانند محیط‌های بیمارستانی مطرح بود؛ همه‌گیری و فوریت وضعیت کرونایی ساخت این نوع دستگاه‌ها را تسریع کرد.
حالا یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی متشکل از دانش‌آموختگان دانشگاه کاشان دستگاهی برای ضدعفونی و تصفیه هوا با استفاده از فناوری پلاسمای سرد ساخته‌تند که قابلیت تخریب پاتوژن‌های موجود در هوا را بدون انتشار گاز مضر دارد و عمل ضدعفونی و تصفیه را به همراه سیستم فیلتراسیون چندگانه به طور مداوم انجام می‌دهد. این دستگاه از نمونه‌های مشابه خارجی ارزان‌تر و با قابلیت یکسان و از نمونه‌های مشابه داخلی قوی‌تر است.
دستگاه‌های ضدعفونی کننده و تصفیه هوای پنتا با استفاده از فناوری پلاسمای سرد و تخریب پاتوژن‌های موجود در هوا، قادر است بدون انتشار گاز مضر، عمل ضدعفونی و تصفیه هوا را به همراه سیستم فیلتراسیون چندگانه به طور مداوم انجام دهد.
رضا محصل مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان پنتا در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد فعالیت‌های این شرکت توضیح داد: این شرکت یک شرکت دانش‌بنیان فعال در حوزه پلتفرم پلاسماست که دو دستگاه تولید کرده است؛ یک دستگاه تصفیه پساب با پلاسما و دیگری دستگاه تصفیه هوا با پلاسما.
وی افزود: دستگاه تصفیه هوا، هوا را ضدعفونی می‌کند؛ یعنی هوایی که این دستگاه در آن قرار دارد، همه درزها حتی آنجا که نور یو وی به آن نفوذ نمی‌کند با این دستگاه ضدعفونی می‌شود. همه آزمایش‌های لازم مانند آزمایش میکروب، ویروس، باکتری، قارچ حتی تست ازون و ایمنی الکترونیکی از دستگاه گرفته شده و بعد از آنها مجوز اداره تجهیزات پزشکی و پروانه ساخت وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایزو ۱۳۴۸۵ برای دستگاه گرفته شده است.
دستگاه ایرانی ۷۰ میلیون، دستگاه خارجی ۴۰۰ میلیون
این دستگاه قابل استفاده در اتاق عمل کنار بیمار برای تصفیه هوا هم است؛ زیرا هیچ عارضه، گرما یا سرما تولید نمی‌کند و فقط هوا را مکش و دمش می‌کند. قابلیت کار ۲۴ ساعته را با ۵ تا ۷ مرحله فیلتراسیون دارد و نیاز به تعویض و سرویس ندارد. فیلترهای دیگر هم بسته به آلایندگی هوا فیلتر هپا یا کربن باید در زمان خاصی و با توجه به نشانگر دستگاه باید در دوره هوایی خاصی عوض شوند؛ در محیط بیمارستانی فضای تهران حدودا هر ۱۲ ماه یکبار نیاز به تعویض فیلتر دستگاه هست.
مدیرعامل شرکت دانش بنیان پنتا پلاسما در مورد نمونه مشابه ایرانی این دستگاه اظهار داشت: نمونه‌های ایرانی شبیه این دستگاه پیشتر تولید شده ولی یا از جهت برخی آزمایش‌ها مشکل دارد یا از میزان قوت مشابه برخوردار نیست. این دستگاه تمام آزمایش‌ها و تاییدیه‌ها را دارد و اکنون در بیمارستان سینا اهواز، بیمارستان فرمانیه تهران، بیمارستان ارتش گرگان و بسیاری کلینیک‌ها نصب شده است.
وی خاطرنشان کرد: وقتی دستگاهی مجوز اداره تجهیزات پزشکی را دارد، از دستگاه‌هایی که مجوز محصولات خانگی دارد، معتبرتر است و قابلیت استفاده در اماکن عمومی را به راحتی دارد. البته این دستگاه در ابعاد مختلف ساخته شده که در اندازه چهارکشویی برای بیمارستان‌ها، سالن‌های آمفی تئاتر، سالن‌های بدنسازی و به طور کلی اماکن بزرگ و شلوغ قابل نصب است.
محصل در مورد قیمت این دستگاه گفت: دستگاه فرانسوی با ظرفیت ۲۵۰ تا ۳۰۰ متر مربع حدود ۴۰۰ میلیون تومان است که از ابتدای کرونا خریداری شد و در برخی نهادها اکنون نصب شده است، اما قیمت دستگاه ما با ظرفیت ۸۰۰ متر مربعی ما حدود ۷۰ میلیون تومان قیمت دارد و نوعی از دستگاه که برای استفاده در فضای خانگی مناسب است ۸ تا ۹ میلیون خواهد بود.
پلاسما چیست و چقدر انرژی دارد؟
وی که دبیر انجمن‌های علمی دانشگاه کاشان نیز هست، در مورد شیوه عملکرد این دستگاه توضیح داد: پلاسما به طور کلی حالت چهارم ماده است. اگر به جامد انرژی بدهیم به مایع تبدیل شده و اگر به مایع انرژی بدهیم بخار می‌شود، اگر به بخار دوباره انرژی بدهیم پلاسما می‌شود یا ساده‌تر بگویم پلاسما همان رعد و برق است که به صورت طبیعی هوا را ضدعفونی‌کننده می‌کند.
مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان ادامه داد: در این دستگاه از راکتور پلاسما استفاده می‌کنیم. برق شهری تقریبا ۲۲۰ ولتاژ برق دارد، ولی ولتاژ داخل این دستگاه‌ها حدودا بین ۱۵ تا ۲۰ هزار ولت است. هوا از داخل این محفظه که مرتب پلاسما می‌شود، عبور کرده و آنجا ضدعفونی می‌شود. ضمنا یون‌های پلاسمایی از دستگاه خارج می‌شود که در هر فضایی که بنشینند باعث می‌شود سطح غشای میکروب، ویروس و باکتری و غیره از بین برود.
وی در مورد ساخت انواع دیگری از این دستگاه در ابعاد مختلف گفت: آخرین مدل نوعی از دستگاه است که برای کابین آسانسور مناسب باشد. این ابعاد را در خاورمیانه هم نداشته‌ایم و نمونه های قبلی ایرانی قابل استفاده در محیط های عمومی، خانگی و بیمارستانی است. معمولا نمونه‌های مشابه ایرانی از ماژول پلاسما در ابعاد ۲ در ۵ (ابزاری برای شبیه‌سازی تخلیه‌های الکتریکی تعادلی و غیرتعادلی/ Plasma Module) یا از ازون کنترل شده استفاده می‌کنند که مضر است اما ما از رآکتور پلاسما.
محصل در مورد آغاز به کار و روند فعالیت این شرکت نیز گفت: شرکت پنتا پلاسما از سال ۹۶ شروع به کار کرده، ۹۸ تاسیس شده و در پارک علم و فناوری کاشان مستقر است. همه کارمندان این شرکت که حدودا ۱۰ نفر هستند دانش‌آموخته یا دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در رشته مهندسی شیمی، نانوشیمی و الکترونیک هستند.
پارک‌ها مزایای خوبی دارند
وی در مورد استقرار در پارک علم و فناوری اظهار داشت: پارک های علم و فناوری مزایای زیادی دارند؛ معافیت مالیاتی، استفاده از فضای علمی، ایجاد ارتباطات و غیره که ارزشمند است. اما معایبی هم دارد که مثلا کاغذبازی های اداری است.
محصل در مورد تسهیلات مختص شرکت‌های دانش‌بنیان نیز گفت: ما ۲ وام از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گرفتیم، هر صندوقی جداگانه قوانین خود را داشت و ما از دو مدل مختلف پیش رفتیم و دو وام گرفتیم. ولی در مجموع تسهیلات خوبی بود، کارمزد خوب پایین ۴ درصد داشت.
پیشنهاد فعالیت در کانادا
وی با اشاره به دشواری دریافت مجوزها برای دستگاه‌ها نیز گفت: دریافت مجوز از اداره کل تجهیزات پزشکی دشوارترین مشکل ما بود، یعنی مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایزو ۱۳۴۸۵ را گرفته بودیم ولی مجوز اداره تجهیزات پزشکی ۸ ماه طول کشید. در بعضی موارد کارشناس‌ها سلیقه‌ای عمل می‌کنند، سنگ‌اندازی‌هایی هست که گاهی فکر می‌کردیم شاید جریانی نمی‌گذارد عده‌ای از شرکت‌های ایرانی داخل کشور کار کنند.
محصل که از طرف انجمن‌های علمی دانشگاه کاشان در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی «حرکت» (اول تا سوم خرداد) شرکت کرده بود، توضیح داد: این در شرایطی است که حداقل سه بار به شرکت ما پیشنهاد شده، در ایران کار نکنید، شما را با اعضای خانواده به کانادا می‌بریم و بعد از یک سال اقامت دائم می‌دهیم، فقط در ایران کار نکنید. حتی خواسته‌اند ما دستگاه را بفرستیم تا برای آن سرمایه‌گذار پیدا کنند و تولید انبوه شود.
وی در مورد اینکه چرا تاکنون این پیشنهاد را نپذیرفته، گفت: ما دوست داریم در ایران کار کنیم، اینجا درامد داشته باشیم، اسم ایران و برند ما مطرح شود و از همینجا محصول را به کشورهای دیگر بفرستیم. ضمن اینکه دغدغه‌ها و وابستگی‌های خانوادگی داریم.
البته ممکن است هر فردی تا جایی تحمل کند ولی وقتی سنگ‌اندازی‌ها بیشتر باشد بخواهد برود.
در حوزه پلتفرم پلاسما محصولات مختلفی داریم، چون از وران دانشجویی شروع کردیم. دستگاه سنتز نانومواد یا تهیه نانومواد با پلاسما، دستگاه پردازش سطوح با پلاسما که برای سم‌زدایی از محصولات باغی مثل پسته کاربرد دارد، دستگاه همگن‌ساز با نانو یا کوتاسیون را ساخته‌ایم که در مقیاس آزمایشگاهی و برای نمایشگاه ایران ساخت بیشتر ساخته شده‌اند.
دستگاه تولید انبوه این دستگاه تصفیه هواست که ۵ مدل آن از دستگاه قابل استفاده در آسانسور تا دستگاه های داخل فضای بیمارستانی و آمفی تئاترها و البته می توانیم مثلا در یک ساختمان فقط رآکتور پلاسما را نصب کنیم. مثلا در یک ساختمان رآکتور پلاسما را داخل سیستم تهویه ساختمان می‌گذاریم که ضدعفونی به مجموعه اضافه شود.