به گزارش گروه نظرسنجی ایرنا، بیش از چهار دهه از شروع موج گسترده ورود اتباع افغانستانی به کشورمان می‌گذرد و به همان نسبت که جامعه ایرانی در این برهه از تاریخ، تحت تاثیر عواملی چون جنگ و تحریم، شرایط گوناگونی را تجربه کرده وضعیت زندگی مهاجران افغان نیز دستخوش تغییر شده است.
در سال‌های اخیر که افغانستان هم‌چنان از نا آرامی، نا امنی، بی‌ثباتی و فقر رنج می‌برد و روند مهاجرت از این کشور به سوی مرزهای ایران تشدید شده، نوع مواجهه با مهاجران افغان و پذیرش اجتماعی آنان از سوی ایرانیان با اختلاف نظرهایی همراه بوده است.
در حال حاضر که طبق آخرین آمارهای رسمی، حدود ۵ میلیون تبعه افغانستانی در ایران ساکن و بسیاری از آنان در بخش‌های مختلف اقتصادی مشغول به کار هستند و حدود ۱۰ درصد بازار کار ایران را در دست دارند؛ وقوع برخی رخدادهای ناخوشایند و تلخ در ایران موجب طرح ادعاهایی مبنی بر شکل‌گیری نوعی گرایش ضدمهاجر و منفی در جامعه ایرانی شده است.
به منظور بررسی مستدل این مدعا و ارزیابی دقیق نگرش افکار عمومی نسبت به مهاجران افغانستانی، گروه نظرسنجی خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) در راستای رسالت پژوهشی و خبری خود با طرحی پیمایشی تلاش کرده است نقطه نظرات شهروندان تهرانی را جویا شود.
۴۹ درصد از مشارکت‌کنندگان در این نظرسنجی را مردان و ۵۱ درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
بیش‌ترین تعداد مشارکت‌کنندگان در این نظرسنجی به ترتیب در طیف سنی ۳۶ تا ۴۵ سال (۳۲.۶ درصد)، ۴۶ تا ۵۵ سال (۲۱.۸ درصد) و ۲۶ تا ۳۵ سال (۱۸.۶ درصد) قرار دارند. هم‌چنین طیف‌های سنی ۵۶ تا ۶۵ سال (۱۳ درصد)، ۱۸ تا ۲۵ سال (۸ درصد) و ۶۶ سال به بالا (۶ درصد) کم‌ترین میزان مشارکت‌کنندگان را شامل می‌شوند.
بیش‌تر مشارکت‌کنندگان در این پیمایش، به ترتیب دارای تحصیلات دیپلم (۳۵.۷ درصد)، لیسانس (۲۶.۵ درصد)، فوق دیپلم (۱۴ درصد) و زیر دیپلم (۱۲.۵ درصد) هستند. هم‌چنین کم‌ترین درصد مربوط به مشارکت‌کنندگان با مدرک فوق‌لیسانس (۹.۴ درصد) و دکتری (۱.۹ درصد) است.
بیش تر مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی به ترتیب دارای مشاغل خانه‌دار (۳۰.۳ درصد)، آزاد (۲۶.۵ درصد)، کارمند (۱۴.۳ درصد) و بازنشسته (۸.۵ درصد) هستند. هم‌چنین، ۲۰.۴ درصد از مشارکت‌کنندگان در مجموع دارای مشاغل امور فرهنگی، دانشجو، فنی مهندسی، نظامی، پزشکی، حقوقی، کارگر و ... بودند.
از شهروندان تهرانی در این پژوهش پرسیده شد که «به نظر شما اصلی‌ترین دلیل حضور اتباع افغان در ایران چیست؟» یافته‌ها نشان داد که ۴۵.۹ درصد از مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی ابراز داشته‌اند که بیکاری، اصلی‌ترین دلیل حضور اتباع افغان در ایران است. هم‌چنین ۴۵.۳ درصد افراد نیز ابراز داشته‌اند که فرار از ناامنی، دلیل اصلی مهاجرت افغان‌ها به ایران است. از این بین تنها ۷ درصد از پاسخ‌دهندگان علت اصلی حضور اتباع افغان در ایران را استفاده از امکاناتی مانند تحصیل، بهداشت و ... دانسته و ۱.۸ درصد افراد نیز علت مهاجرت به ایران را خشکسالی در افغانستان اعلام کرده‌اند.
در این پیمایش ۳۷.۸ درصد از مشارکت‌کنندگان ابراز داشته‌اند که اطلاعات خود را در رابطه با شرایط زندگی و نیازهای اتباع افغان از طریق تجربیات شخصی و ارتباط مستقیم با این مهاجران به دست می‌آوردند.
سایر منابع اطلاعاتی مشارکت‌کنندگان در نظرسنجی به ترتیب شامل شبکه‌های اجتماعی (۲۲ درصد)، صدا و سیما، خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و تارنماها (۲۰.۲ درصد) و هم‌چنین خانواده، دوستان، آشنایان و محیط کاری (۲۰ درصد) است.
از پرسش‌شوندگان درباره احساس آنان در هنگام مواجهه با افغان‌ها سوال شد و پاسخ‌های آنها در سه بعد ترس و نگرانی، خشم و نفرت و دلسوزی و همدلی گردآوری شد. ۷۵.۱ درصد از مشارکت‌کنندگان ابراز داشته‌اند که در هنگام مواجهه با مهاجران افغان دچار ترس و نگرانی نمی‌شوند و تنها ۲۴.۹ درصد از آنها چنین احساسی را در رویارویی با اتباع افغان تجربه می‌کنند.
هم‌چنین ۸۲.۲ درصد از پاسخ‌دهندگان ابراز داشته‌اند که در هنگام مواجهه با مهاجران افغان دچار خشم و نفرت نمی‌شوند و تنها ۱۷.۸ درصد از آنها چنین احساسی را تجربه می‌کنند این در حالی‌است که ۵۴ درصد از مشارکت‌کنندگان در این پیمایش ابراز داشته‌اند که در هنگام مواجهه با مهاجران افغان احساس دلسوزی و همدلی ندارند و ۴۶ درصد از افراد پرسش‌شونده در رویارویی با مهاجران افغان چنین احساسی را تجربه می‌کنند.
۴۲.۸ درصد از مشارکت‌کنندگان مهمترین آسیب حضور مهاجران افغان در ایران را بروز مشکلات اشتغال و دستمزد برای ایرانیان می‌دانند. هم‌چنین ۲۹.۶ درصد از افراد پاسخ‌گو، مهمترین آسیب حضور این مهاجران را افزایش بزهکاری و ایجاد ناامنی در جامعه ایرانی گزارش کرده‌اند.
برهم زدن ترکیب جمعیتی توسط این مهاجران با ۱۸.۶ درصد در رتبه بعدی قرار دارد. هم‌چنین ۹ درصد از مشارکت‌کنندگان مهمترین آسیب حضور مهاجران افغانی را در مصرف امکانات عمومی ایرانی‌ها اعم از آب، برق، گاز، حمل و نقل عمومی، مدارس و مراکز درمانی می‌دانند.
بر اساس یافته‌های این نظرسنجی، درصد بالایی از پاسخ دهندگان با تحصیلات زیردیپلم (۴۵.۵ درصد)، دیپلم (۴۵.۷ درصد) و فوق دیپلم (۴۱.۹ درصد) مخالف ادامه حضور مهاجران افغان در ایران هستند هم‌چنین اکثریت افراد دارای تحصیلات لیسانس (۴۳.۶ درصد)، فوق لیسانس (۵۰ درصد) و دکتری (۵۴.۵ درصد) موافق حضور اتباع افغان به شکل مشروط و در صورت اعمال نظارت قانونی هستند.