به گزارش ایرنا، با توجه به رشد جمعیت و تنوع و تعدد نیازهای جامعه به محصولات کشاورزی، این بخش برای تامین تقاضای روزافزون جامعه نیازمند استفاده بیشتر از منابع آب، خاک و انرژی‌های مختلف است که برای این منظور کشاورزان ناگزیر از بهره‌گیری بیشتر از خاک و پناه‌بردن به استفاده از انواع سموم و کودهای شیمیایی است.
خشکسالی های اخیر و بحران آب از یک طرف و از طرفی دیگر افزایش قیمت انواع محصولات کشاورزی و اهمیت صادرات محصولات کشاورزی ضروت گذر از کشاورزی سنتی به صنعتی و استفاده از روش های نوین در مراحل کاشت، داشت و برداشت بیشتر از گذشته کرده است.
طبق اعلام کارشناسان کشاورزی در کشورمان ۳۰ درصد از محصول تولید شده به صورت ضایعات از چرخه مصرف خارج می شود و این یعنی علاوه بر هدررفت منابع آب و خاک، حدود یک سوم دسترنج کشاورزان هرگز به سفره های مردم نمی رسد.
جابجایی و انبارداری ۱۵ درصد از کل ۳۰ درصد ضایعات کشاورزی را شامل می شود مربوط به جابجایی و انبارداری است و این درحالی است که حوزه نانو برای کاهش و کنترل این میزان ضایعات محصولات فناورانه دارد.
دانشگاه ها از جمله مراکز علمی هستند که می توانند با استفاده از فناوری نانو بخشی از مشکلات بخش کشاورزی را حل کرده و آن را در اختیار جامعه قرار دهند، برای بررسی بیشتر این موضوع ایرنا مصاحبه اختصاصی با دکتر رزگار احمدی استاد گروه نانو شیمی دانشگاه کردستان به شرح زیر انجام داده است.
رزگار احمدی متولد ۱۳۵۹ و فارغ التحصیل دکتری شیمی از دانشگاه اصفهان و از سال ۱۳۹۴ به عنوان هیئت علمی گروه نانوشیمی در دانشگاه کردستان شروع فعالیت کرده است.
زمینه تخصصی وی کاربرد نانو مواد در زمینه ذخیره و تبدیل انرژی های نو وتجدید پذیر نظیر پیل سوختی، باطری لیتیمی، ابرخازن ها و سلول خورشیدی و به علاوه در زمینه استفاده از فوتوکاتالیزگرها و الکتروکاتالیزگرها برای تولید سوخت های خورشیدی و رفع مشکلات زیست محیطی و تصفیه آب و پساب مشغول به تحقیق است.
ایرنا: ورود رسمی نانو به بخش کشاورزی از چه زمانی بود؟
احمدی: در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران، از چندین سال قبل نانو در بخش کشاورزی در قالب مقالات و پژوهش های علمی ورود پیدا کرده است اما به صورت رسمی از سال ۱۳۹۷ اهمیت نانو در بخش کشاورزی مصوب و در سال ۱۴۰۰ به صورت رسمی به مراکز جهاد کشاورزی ابلاغ شد و اکنون کارگروهی برای این منظور تشکیل شده است و این مراکز مصمم به بهره‌گیری از فناوری نانو هستند.
با تشکیل کارگروه نانو در جهادکشاورزی یک درصد از بودجه تحقیقاتی نیز به آن اختصاص پیدا کرده است هر چند این درصد بسیار کم است اما می تواند زمینه را برای هدایت دانشجویان برای نوشتن پایانامه در این بخش سوق دهد.
ایرنا: نانو می تواند چه کمکی به ارتقای بخش کشاورزی کند؟
احمدی: امروزه نانو کشاورزی به یکی از حوزه های گسترده تبدیل شده و نانو می تواند در بخش های اصلاح ژنتیک بذر، بحث آفت‌کش‌ها، کود و حتی بسته بندی محصولات کشاورزی نقش داشته باشد.
یکی دیگر از محصولات فناورانه نانو در بخش کشاورزی را تولید کیسه‌های چندلایه نانویی برای ماندگاری محصولات کشاورزی با استفاده از فناوری آنتی‌باکتریال و آنتی‌فاگ یا ضدقارچ است این محصول یک کیسه پلاستیکی چندلایه دارد که از فناوری «مولتی لیر» در آن استفاده شده است و هر لایه کار خاصی انجام می‌دهد و می‌تواند شرایط تنفسی محصول و کیفیت آن را کنترل کند.
اگر کشاورزان ما بتوانند با بهره‌گیری از نانو عمر محصول را تا ۲۰ روز افزایش دهند، امکان انتقال و جابجایی آن در کشور و حتی صادرات آن هم ممکن خواهد بود.
کردستان با تولید بیش از ۶۵ هزار تن توت‌فرنگی در سال، رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده و ۶۲.۵ درصد از توت‌فرنگی کشور در استان تولید می‌شود اما این محصول پس از برداشت عمر بسیار کوتاهی تا مصرف دارد، اگر کشاورزان ما بتوانند با بهره‌گیری از نانو عمر محصول را تا ۲۰ روز افزایش دهند، امکان انتقال و جابجایی آن در کشور و حتی صادرات آن هم ممکن خواهد بود.
کردستان یکی از قطب های تولید گندم در کشور است و سالانه حدود ۹۰۰ هزار تا یک میلیون تُن گندم در این استان برداشت می شود اگر ما بتوانیم با استفاده از فناوری نانو میزان تولید را ۱۵ تا ۲۰ درصد افزایش دهیم، می تواند گام بسیار مهمی برای ارتقای کشاورزی این استان باشد.
راهکارهای نانو برای این افزایش محصول هم بسیار کاربردی است و به جای استفاده از کودهای شیمیایی استفاده از کود نانو است که می تواند در بازده محصول بسیار موثر باشد.
مشکل باقی ماندن بقایای سموم و کودهای شیمیایی روی محصولات کشاورزی باعث برگشت خوردن برخی محصولات و کاهش قدرت رقابت کشاورزان در بازارهای جهانی شده است اما این مشکل هم با استفاده از فناوری نانو به راحتی حل می شود
یکی از مشکلات کنونی محصولات کشاورزی کشورمان باقی ماندن بقایای سموم و کودهای شیمیایی روی محصولات است که باعث برگشت خوردن برخی محصولات و کاهش قدرت رقابت کشاورزان در بازارهای جهانی شده است اما این مشکل هم با استفاده از فناوری نانو به راحتی حل می شود.
هر سال باغداران ما به خاطر سرمازدگی بخشی از محصول خود را از دست می دهند، امسال سرما در مناطق جنوبی کشورمان به پسته و در مناطق غربی به گردو آسیب زد، که می تواند با استفاده از علم نانو برای مقابله با این مشکلات راهکار پیدا کرد.
ایرنا: ضرورت توجه کشاورزان به اهمیت نانو چیست؟
احمدی: در گذشته بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله گندم قیمت بالایی نداشت و به همین دلیل کشاورزان رغبت چندانی برای سرمایه گذاری در بخش فناوری‌های نوین نداشتند.
اما امروز با افزایش قیمت ها، کشاورزان از یک طرف به دنبال تولید بیشتر و با کیفیت تر هستند و از طرفی دیگر می خواهند در بازارهای جهانی هم حضور موثرتری داشته باشند و به همین دلیل بیشتری از گذشته به فناوری نانو اهمیت می دهند.
یکی از مشکلات بخش کشاورزی ما استفاده کشاورزان از کودهای شیمیایی وارداتی است که علاوه بر راندمان پایین بقایای آن روی محصولات باقی می ماندف اما کودهای نانو علاوه بر اینکه بر محصول باقی نمی مانند، عملکرد گیاه را هم افزایش می دهند.
هم اکنون با استفاده از نانوحس‌گرها می تواند به راحتی کمبودهای مواد در انواع خاک‌ها را تشخیص داد و با استفاده از این فناوری می توانیم تغذیه خاک را برای تولید بیشتر و محصول با کیفیت تر انجام دهیم.
ایرنا: نانو علاوه بر خاک در آب هم جایگاهی دارد؟
احمدی: یکی از مشکلات آب در بخش کشاورزی وجود ارسنیک و فلزات سنگین در آب است که بر محصول تاثیر مستقیم می گذارد و بقایای این مواد به همراه محصول وارد بدن می شود.
با استفاده از فناوری نانو می تواند قبل از ورود آب به مزرعه آرسنیک و فلزات سنگین آن را حذف کرد و محصول با کیفیت تری تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی کنیم.
با توجه با مشکلات خشکسالی ها و کمبود آب، کشاورزان ناچار به استفاده از آب فضلاب در بخش کشاورزی هستند، فناوری نانو به راحتی می تواند با حذف فلزات سنگین آب فاضلاب را برای بخش کشاورزی قابل استفاده کند.
در بحث گلخانه ای نیز می توان با کشت به صورت هیدروپونیک که ریشه گیاه در آب قرار دارد و از خاک استفاده نمی شود، با استفاده از فنانوری نانو حس‌گر تغذیه گیاه را انجام دهیم تا محصول تولید شده کیفیت واقعی داشته باشد.
ایرنا: آینده ورود نانو در بخش کشاورزی را چگونه می بینید؟
احمدی: با توجه به تمایل کشاورزان از یک طرف و حمایت های بخش دولتی از نانو و علاقه دانشجویان و دانشگاهیان برای انجام تحقیقات و پژوهش های مختلف و ارتباط خوب بین علم و صنعت، آینده خوب و روشنی را برای نانو کشاورزی در ایران و بیژه در کردستان ترسیم می کنم.
ایرنا: جایگاه نانو در کردستان را چگونه می بینید؟
احمدی: کردستان یکی از استان های پیشتاز در غرب کشور در زمینه نانو است و سال گذشته در المپیاد دانش‌آموزی نانو در مرحله کشوری از ۳۰ نفر برتر هفت نفر دانش آموزان کردستانی بودند که پنج نفر از آنها به مدال طلا دست پیدا کردند.
در بخش دانشگاهی نیز دانشگاه کردستان یکی از مراکز مهم و تاثیر گذار در زمینه نانو در غرب کشور است که از سال ۱۳۹۴ در مقطع کارشناسی ارشد و از سال ۱۳۹۶ در مقطع دکترا دانشجو رشته نانو پذیرش می کند.
امسال برای نخستین بار در غرب کشور رشته پلیمر در مقطع دکترا در دانشگاه کردستان راه انداز شد و هر ساله چندین پایانامه مقاطع ارشد و دکترا در زمینه نانو در این دانشگاه مورد ارزیابی و داوری قرار می گیرد.
دانشگاه کردستان در سال ۱۳۵۳ کار خود را با عنوان دانش‌سرای عالی سنندج وابسته به دانشگاه تربیت معلم تهران آغاز کرد و در ادامه به عنوان یکی از پردیس‌های دانشگاه رازی کرمانشاه درآمد و در سال ۱۳۷۰ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران، این مرکز آموزش عالی را با عنوان «دانشگاه کردستان» به رسمیت شناخت.
این دانشگاه هم اکنون هشت دانشکده شامل زبان و ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، علوم پایه، کشاورزی، منابع طبیعی، مهندسی، هنر و معماری، علوم پایه و فنی - مهندسی بیجار است و در حال حاضر ۱۱ هزار و ۲۰۰ دانشجو در ۵۶ رشته کارشناسی، ۱۱۴ رشته کارشناسی ارشد و ۳۰ رشته دکترا در این دانشگاه مشغول به تحصیل هستند و این دانشگاه با پذیرش بیش از ۶۰۰ دانشجوی خارجی توانسته است در بعد بین المللی هم حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد.