با رواج گسترده اینترنت و تلفن هوشند و اپلیکیشن‌هایی که راحت استفاده می‌شوند، شرکت‌هایی به وجود آمده‌اند که در افراد می‌توانند بدون اینکه رابطه استخدامی با شرکت داشته باشند، مثل یک پیمانکار منفرد مشغول به انجام کارهایی شوند که آن شرکت معرفی می‌کند.
شرکتی مانند «اوبر» که تاکسی اینترنتی است و مسافران را به راننده‌ها وصل می‌کند و در کشورهای مختلف نمایندگی دارد، از این دست شرکت‌های فعال در اقتصاد گیگ است. «تسک‌ربیت» شرکت بین‌المللی دیگری است که کارهای خرد را در یک جامعه محلی معرفی می‌کند و برای انجام آن‌ها در همان جامعه کسی را پیدا می‌کند، مثال دیگری از این اقتصاد است.
«دُردَش» هم نمونه دیگری از کارکرد اقتصاد گیگ است؛ اپلیکیشنی که به افراد کمک می‌کند غذاهایی را که می‌پزند برای فروش ارایه کنند. آموزش و نویسندگی و توسعه نرم‌افزار و حسابداری هم از دیگر فعالیت‌های پرطرفدار در اقتصاد گیگ است.
افراد شاغل در اقتصاد گیگ بیشتر مایلند کارهای موقت انجام دهند، نه کارهای دائمی. این اقتصاد به طور عمده در مشاغلی همچون مشاوره، امور فریلنسری، پیمانکاری‌های حرفه‌ای مستقل، قراردادهای کاری موقت، انجام کارهای برون‌سپاری‌شده و کارهایی در قالب شغل دوم و سوم افراد به‌کار می‌آید.
اندازه اقتصاد گیگ
میزان گردش مالی اقتصاد گیگ در سال ۲۰۲۱ تقریباً ۳۵۰ میلیارد دلار اعلام شده است. وب‌سایت «فاینانسز آنلاین» گزارش داد که کشورهای برزیل و آمریکا و انگلستان بیشترین سهم کارکنان اقتصاد گیگ را در میان نیروی کار خود دارند.
میزان گردش مالی اقتصاد گیگ در سال ۲۰۲۱ تقریباً ۳۵۰ میلیارد دلار اعلام شده است. وب‌سایت «فاینانسز آنلاین» گزارش داد که کشورهای برزیل و آمریکا و انگلستان بیشترین سهم کارکنان اقتصاد گیگ را در میان نیروی کار خود دارندپیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۸ میلادی، تعداد کسانی که در اقتصاد گیگ در آمریکا فعالیت می‌کنند به ۹۰ میلیون نفر برسد.
طبق آماری که مؤسسه افکارسنجی «پیو» ارائه کرده، ۱۶ درصد آمریکایی‌ها تاکنون به‌طریقی از کارکردن در اقتصاد گیگ درآمد کسب کرده‌اند. این مؤسسه در ماه اوت ۲۰۲۱ یک نظرسنجی در میان بزرگسالان آمریکایی انجام داد تا حجم و اندازه اقتصاد گیگ را در این کشور که بیشترین شرکت‌های اقتصاد گیگ جهان در آن مشغول به کارند، به‌دست آورند.
نظرسنجی «یپو» مشخص کرد افرادی که از طریق وب‌سایت‌های آنلاین اشتغال گیگ توانسته‌اند پول دربیاورند، کارهایی انجام داده‌اند که بیشتر شامل موارد ذیل بوده است:
-رانندگی
-فروشندگی
-کارهای خانگی
- کارهای خرد بیرون از منزل برای افراد
- استفاده از وسایط نقلیه یک نفر برای تحویل کالا
میزان درآمد از وب‌سایت‌ها یا اپلیکیشن‌های فعال در اقتصاد گیگ به چند عامل بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از سن، نژاد و قومیت افراد و همچنین درآمد خانوار. از هر ۱۰ نفر بین ۱۸ تا ۲۹ سال در آمریکا یک نفر از راه پلتفرم‌های آنلاین اقتصاد گیگ پول درآورده است اما این سهم برای افراد بین ۳۰ تا ۴۹ ساله فقط ۱۸ درصد است و در بین افراد بالای ۵۰ سال خیلی کمتر می‌شود.
چه افرادی بیشتر به کسب و کار مجازی روی آوردند؟
در میان نژادهای مختلف ایالات متحده، اسپانیایی‌تبارها بیشترین مشارکت را در بین فعالان اقتصاد گیگ دارند.
طبق نظرسنجی مؤسسه «پیو»، ۳۰ درصد بزرگسالان اسپانیایی‌تبار آمریکایی تاکنون از اقتصاد گیگ درآمد داشته‌اند، درصورتی‌که فقط ۲۰ درصد سیاه‌پوستان و ۱۹ درصد آسیایی‌تبارها و ۱۲ درصد سفیدپوستان تاکنون از فعالیت در پلتفرم‌های اقتصاد گیگ درآمد داشته‌اند. از نظر درآمدی، افراد با درآمد پایین‌تر بیشتر در اقتصاد گیگ نقش داشته‌اند تا افراد با درآمد متوسط یا با درآمد بالا.
پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۸ میلادی، تعداد کسانی که در اقتصاد گیگ در آمریکا فعالیت می‌کنند به ۹۰ میلیون نفر برسداین شاخص‌ها نشان می‌دهد که افراد با نژاد سفید و دارای درآمدهای بالا در پلتفرم‌های اقتصاد گیگ فعالیت کمتری داشته‌اند و این اقتصاد بیشتر افرادی را از حاشیه‌ها و با درآمدهای پایین جذب می‌کند.
در مجموع و در زمان نظرسنجی «پیو»، ۹ درصد بزرگسالان در اقتصاد گیگ فعال بوده‌اند، به این معنی که در ۱۲ ماه قبل از نظرسنجی از این راه درآمد داشته‌اند.
۶۸ درصد از افرادی که در اقتصاد گیگ فعال بوده‌اند، گفته‌اند که آن‌ها فعالیت در پلتفرم‌های این اقتصاد را کار جانبی خود می‌دانند و فقط ۳۱ درصد آن را شغل اصلی خود دانسته‌اند. آمار نشان می‌دهد که این افراد ساعت‌های زیادی را هم برای فعالیت در اقتصاد گیگ نمی‌گذارند؛ ۴۱ درصد افراد کمتر از ۱۰ ساعت در هفته در این پلتفرم‌ها وقت می‌گذرانند و ۲۹ درصد بین ۱۰ تا ۳۰ ساعت در هفته در این شرکت‌ها مشغول به کارند. فقط ۸ درصد افراد بیش از ۳۰ ساعت در این اقتصاد کار می‌کنند.
مدت زمانی که افراد در این پلتفرم‌ها صرف می‌کنند ارتباط مستقیم با درآمد آن‌ها دارد. هرچقدر درآمدها کمتر باشد، احتمال اینکه افراد بیشتر در اقتصاد گیگ کار کنند بیشتر می‌شود مدت زمانی که افراد در این پلتفرم‌ها صرف می‌کنند ارتباط مستقیم با درآمد آن‌ها دارد. هرچقدر درآمدها کمتر باشد، احتمال اینکه افراد بیشتر در اقتصاد گیگ کار کنند بیشتر می‌شود. ۵۸ درصد افرادی که در حال حاضر در این اقتصاد فعال هستند گفته‌اند نیازهای پایه‌ای خود را با کار در این پلتفرم‌ها تأمین می‌کنند و ۳۹ درصد گفته‌اند که درآمدها برایشان خوشایند است اما تأمین‌کننده حداقل مایحتاج آن‌ها نیست.
مدافعان و مخالفان اقتصاد گیگ چه می‌گویند؟
وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های فعال در اقتصاد گیگ مدافعان و مخالفان خود را دارد. کسانی که موافق این نوع کار هستند، می‌گویند که اقتصاد گیگ منعطف است و احساسی از کارآفرینی را برای فرد ایجاد می‌کند.
اما مخالفان می‌گویند که نبود مزایای مکفی و امنیت شغلی آن‌ها را از این نوع کار دور می‌کند. البته برخی از کارکنان اقتصاد گیگ به شرکت‌های فعال در این حوزه فشار آورده‌اند تا برخی از حقوق مربوط به قوانین کار را برای آن‌ها لحاظ کنند که ایجاد تشکیلات صنفی برای کارکنان اقتصاد گیگ یکی از این موارد است.
مزیت‌های اقتصاد
مؤسسه «پیو» از کسانی که در پلتفرم‌های اقتصاد گیگ کار می‌کنند پرسیده است که چه مزیت‌هایی آن‌ها را به کار در این نوع اقتصاد راغب کرده است؟
رانندگی، فروشندگی، کارهای خانگی، مشاغل خدماتی و خرد بیرون از منزل برای افراد، استفاده از وسایط نقلیه یک نفر برای تحویل کالا از جمله کسب و کارهای درآمدزای فضای مجازی بوده است
پاسخ‌ها به شرح ذیل است:
- ۵۶ درصد آن‌ها گفته‌اند از اینکه می‌توانند پولی اضافه بر دستمزدشان در مشاغل دیگر ذخیره کنند خشنودند.
- ۵۲ درصد هم جبران افت‌وخیزهای درآمدی خود و پرکردن شکاف درآمدی را از دلایل فعالیت در این پلتفرم‌ها عنوان کرده‌اند.
- انعطاف در اوقات کار کردن مزیتی است که بسیاری از فعالان، اقتصاد گیگ را به این پلتفرم‌ها کشانده است.
-۴۹ درصد افراد گفتند با کسب و کار مجازی می‌توانند برنامه زمانی خود را تنظیم کنند.
- ۳۵ درصد پاسخ دادند، می‌خواهند رئیس خود باشند.
- ۳۲ درصد برای گذران اوقات فراغت و یا انجام کارهای جالب به اقتصاد گیگ روی آوردند.
- ۲۸ درصد افراد هم گفتند چون در سایر حوزه‌های اقتصادی فرصت‌های شغلی نداشته‌اند، به‌ناچار به‌سمت کار در اقتصاد گیگ سوق پیدا کرده‌اند.