به گزارش روز شنبه ایرنا، ایران چهارمین کشور از نظر دارا بودن ذخایر نفتی و دومین کشور از نظر ذخایر گازی در جهان است و درمجموع بزرگ‌ترین کشور دنیا به لحاظ دارا بودن ذخایر هیدروکربنی به شمار می‌رود.
این ذخایر در میادین متعدد نفت و گاز کشور گسترده بوده و از این تعداد ۲۸ مخزن مشترک است. به این معنا که ایران در این میادین با یک یا چند کشور همسایه مشترک است و هر کدام سهمی از این میادین دارند.
بزرگ‌ترین شریک ایران در میادین مشترک همسایه غربی ایران، عراق است که ۱۲ میدان مشترک بین دو کشور وجود دارد.
همچنین ایران در پنج میدان با امارات متحده عربی، چهار میدان با عربستان، چهار میدان با قطر و یک میدان با هرکدام از کشورهای عمان، کویت و ترکمنستان مشترک است.
اهمیت میادین مشترک آنچنان برای ایران زیاد است که درمجموع ۵۰ درصد از ذخایر گازی کشف‌شده کشور در میادین مشترک گازی قرار دارد.
با این حال بر اساس آنچه وزارت نفت اعلام کرده، از ۲۸ مخزن مشترک، ایران در ۱۵ میدان فعال است و توسعه ۱۳ میدان دیگر یا انجام‌نشده و یا هنوز به تولید نرسیده است.
از مهم‌ترین میادین گازی ایران باید به میدان مشترک پارس جنوبی اشاره کرد که بزرگ‌ترین میدان مشترک گازی دنیا است.
در میادین نفتی نیز میادین مشترک غرب کارون با عراق با توجه به وسعت و نفت درجایی که دارند، سهم قابل‌توجهی را به خود اختصاص داده‌اند.
علاوه بر این میادین که نام آن‌ها تقریباً هر روز از زبان مقامات و مسوولان نفتی به گوش می‌رسد، میادین دیگری نیز وجود دارند که با توجه به مشترک بودن آن‌ها باید به سرعت به فکر توسعه صیانتی باشیم.
با این حال نکته‌ای که اهمیت دارد این است که از آنجا که هر کدام از طرفین در میادین مشترک در ابتدا به فکر منافع حداکثری خود است، در توسعه میادین مشترک، ماراتنی بین ۲ یا چند کشور ایجاد می‌شود تا برداشت حداکثری از منابع میدان داشته باشند. این موضوع باعث می‌شود تا به‌تدریج به مخزن آسیب برسد.
از همین رو در کشورهای غربی، توسعه یکپارچه میادین مشترک در دستور کار قرار گرفته است تا علاوه بر برداشت حداکثری، تولید صیانتی نیز اتفاق بیفتد.
با این حال، اگرچه خاورمیانه بخش بزرگی از منابع هیدروکربنی جهان را در خود جای داده اما توسعه یکپارچه میادین مشترک در آن انجام نشده است.
شاید یکی از مهم‌ترین دلایل این اتفاق، حضور شرکت‌های بزرگ نفتی جهان و رقابت در کسب سود بیشتر باشد که کشورها را به توسعه رقابتی میادین مشترک تشویق می‌کند.
با وجود آن، در سفر اخیر جواد اوجی، وزیر نفت ایران به عمان، توسعه یکپارچه میدان مشترک هنگام مورد تاکید طرفین قرار گرفت.
این میدان، تنها میدان مشترک ایران و عمان است و در تنگه هرمز در بخش شرقی خلیج‌فارس و ۴۵ کیلومتری جزیره قشم واقع شده است. بخش ایرانی این میدان «هنگام» و بخش عمانی «بوخای غربی» نامیده می‌شود.
مطرح‌شدن موضوع توسعه یکپارچه این میدان و تفاهم‌نامه امضاشده فرصت مناسبی برای استفاده از مزایای این الگو از توسعه است تا ایران از آن برای توسعه سایر میادین مشترک توسعه نیافته استفاده کند.
مشکل میدان هنگام حل شد
در این زمینه «سید مهدی حسینی» معاون اسبق وزیر نفت، در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا با بیان اینکه توسعه یکپارچه میدان هنگام بیش از ربع قرن مطرح شده است، گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات برای توسعه یکپارچه میادین مشترک، تعیین سهم هر کشور از منابع داخل مخزن است.
وی افزود: این مشکل در میدان هنگام حل شده و سهم هر کشور نیز مشخص شده است.
حسینی با بیان اینکه منابع نفتی و گازی میدان هنگام مناسب است، ادامه داد: از همین رو توسعه این میدان توجیه اقتصادی خوبی دارد.
معاون اسبق وزیر نفت تاکید کرد: علاوه بر اینکه امکان صادرات نفت و میعانات گازی این میدان بعد از توسعه فراهم است، همچنین گاز میدان را نیز می‌توان هم در داخل کشور به مصرف رساند و هم به عمان برای استفاده در تاسیسات ال.ان.جی منتقل کرد. عمان طرح ال.ان.جی دارد که به گاز نیاز دارد و به دنبال دریافت گاز از ایران است.
برنامه ریزی برای توسعه یکپارچه برای میدان مشترک آرش
وی با اشاره به اینکه میزان سهم هر کشور از این میدان مشترک مشخص شده است، گفت: از همین رو میدان هنگام، برای توسعه یکپارچه آماده‌تر از بقیه میادین مشترک است با این حال می‌توان این توسعه یکپارچه را برای توسعه سایر میادین مشترک الگو قرار دهیم.
حسینی به توسعه میدان مشترک آرش که بین ایران، عربستان و امارات مشترک است، اشاره کرد و افزود: می‌توانیم با توسعه یکپارچه موفق در میدان مشترک هنگام، همین کار را در میدان مشترک آرش اجرا کنیم.
وی با اشاره به مزیت‌ها توسعه یکپارچه میادین مشترک، ادامه داد: بزرگ‌ترین مزیت توسعه درست و صیانتی میدان است، در صورتی که در توسعه رقابتی به مخزن آسیب می‌رسد و مخالف صیانت از میدان است.
به گفته حسینی حتی اگر نخواهیم توسعه یکپارچه در میادین مشترک داشته باشیم، می‌توان کمیته مشترکی بین کشورها ایجاد کنیم تا اطلاعات در مطالعات اولیه، لرزه‌نگاری و حفاری‌ها تبادل شود تا میدان آسیب نبیند.
وی تاکید کرد: بنابراین اگر نتوانیم میادین مشترک را یکپارچه توسعه دهیم ایجاد کمیته‌های مشترک بسیار مفید است. باید تلاش کنیم توسعه در دو طرف مانند پارس جنوبی نباشد تا با برداشت سرسام‌آور مخزن آسیب ببیند.
حسینی با اشاره به اینکه می‌توان میدان مشترک هنگام را با حضور یک شرکت بزرگ نفتی بین‌المللی در کنار یک شرکت اکتشاف و تولید ایرانی توسعه یکپارچه دهیم، گفت: با این اقدام، سرمایه‌گذاری مشترک بین شرکت ایرانی و خارجی انجام می‌شود و علاوه بر توسعه میدان، سرمایه مورد نیاز نیز تامین می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین شرکت اکتشاف و تولید ایرانی در سطح بین‌المللی شناخته می‌شود و می‌توانند به سراغ بانک‌های بین‌المللی برود و تامین مالی کند.