یکی از راهکارهای دستگاه قضایی در پیشگیری حداکثری از وقوع جرایم، تخلفات و آسیب‌ها استفاده اصولی و سازمان‌یافته از همه ظرفیت‌های مردمی در سراسر کشور است؛ از این رو سامانه جامع ارتباط مردمی (سجام) به نشانی sajam.scpd.ir راه‌اندازی شد.
این سامانه با جذب، آموزش و سازماندهی دیده‌بان و دریافت، بررسی، صحت‌سنجی و ارجاع گزارش، انتقاد و پیشنهاد مردمی در عرصه‌هایی مانند پیشگیری از وقوع جرایم، آسیب‌ها و تخلفات حوزه‌های منابع طبیعی، محیط زیست، منابع آب، مفاسد ارزی، مفاسد اقتصادی یا تهیه و توزیع مواد مخدر و روان‌گردان، محیط‌های کار و کارگری، بهداشت و درمان، تصرف اراضی ملی، تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی، قاچاق، احتکار، گران‌فروشی، انتخابات، فرار مالیاتی و فضای مجازی و دیگر بخش‌ها در حال انجام وظیفه است.
سامانه سجام زیر نظر اداره کل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دستگاه قضایی فعالیت می‌کند و کارکرد آن بر مبنای خوداظهاری و داوطلبانه بودن مشارکت‌های مردم در عضویت و گزارش‌ها با هدف افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی افراد است.
اسماعیل حسن‌زاده روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار قضایی ایرنا مشارکت مردم را فرصت و افتخار برای همه دستگاه‌ها دانست و افزود: تک‌تک آحاد مردم می‌توانند از طریق سامانه سجام (سامانه جامع ارتباطات مردمی) گزارش تخلفاتی که متوجه می‌شوند را ثبت و پیگیری کنند.
وی ادامه داد: از بدو تأسیس یعنی از مرداد سال ۹۸ تا پایان سال ۱۳۹۹، ۱۲۷ هزار دیده‌بان با معانت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه همکاری می‌کنند و در این مدت نزدیک به ۵۹ هزار گزارش را در سامانه سجام ثبت کرده‌اند.
حسن‌زاده اضافه کرد: در سال ۱۴۰۰ دیده‌بانان افزایش یافتند به طوری که اکنون بیش از ۱۴۰ هزار دیده‌بان فعال با قوه قضاییه همکاری می‌کنند و در بازه زمانی یک ساله تعداد ۲۹ هزار گزارش ثبت شده است.
مدیرکل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه اظهار داشت: بیشتر این گزارش‌ها در زمینه نقض حقوق عامه، جرایم و تعدی‌های مربوط به منابع عمومی و انفال، نقض شیوه‌نامه‌های بهداشتی، مفاسد اداری، مفاسد اقتصادی، مواد مخدر و روان گردان‌ها بوده همچنین با توجه به انتخابات سال گذشته گزارش‌هایی نیز در زمینه جرایم انتخاباتی در سامانه سجام ثبت شده و موضوعات مرتبط با نقض حقوق کارگران، تخلفات مالیاتی و تخلفات کسب و کارهای اینترنتی از دیگر گزارش‌های ثبت شده در سامانه سجام است.
خوزستان با ۲۸ هزار و ۲۱۶ دیده‌بان و تهران با ۲۲ هزار و ۵۴۳ دیده‌بان در رتبه اول و دوم تعداد دیده‌بانان ثبت گزارش‌های مردمی تخلفات و وقوع جرایم قرار دارد
وی درباره میزان مشارکت دیده‌بانان در استان‌های مختلف گفت: اکنون استان خوزستان با ۲۸ هزار و ۲۱۶ دیده‌بان و استان تهران با ۲۲ هزار و ۵۴۳ دیده بان در رتبه اول و دوم قرار دارد همچنین استان‌های فارس و کرمان و اصفهان در رده‌های بعدی قرار دارند.
مدیرکل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه درباره فراوانی و تعداد گزارش‌های ثبت شده در سامانه سجام افزود: در طول سال‌های گذشته میزان گزارش‌های ثبت شده در استان‌های مختلف نوسان داشته اما طبق آخرین بررسی، در ماه اردیبهشت استان‌های تهران، البرز، اصفهان، خراسان رضوی و فارس بیشترین گزارش‌ها را داشته‌اند.
حسن زاده اضافه کرد: اکنون در سامانه سجام ۱۶۰ کد برای ثبت تخلف تعیین شده و دیده‌بانان می‌توانند در سامانه، گزارش‌های تعریف شده را اعلام کنند البته با توجه به موضوعات روز، عناوین افزوده می شود؛ به عنوان نمونه، گزارش تخلفات بورس از چهار ماه قبل به عناوین گزارش‌ها افزوده شد.
وی افزود: تعداد قابل توجهی از این گزارش‌ها به مراجع ذیربط ارجاع شده و بخشی از این گزارش‌ها که البته تعداد اندکی است به دیده‌بانان برگشت داده شده زیرا اطلاعات ناقص و ناکافی بوده است همچنین تعدادی از گزارش‌های دیده‌بانان به سازمان‌های غیرقضایی مربوط بوده که برای بررسی و به آن سازمان‌ها ارسال می‌شود.
حسن‌زاده اظهار داشت: پس از ارجاع گزارش‌ها، نتیجه نیز پیگیری و استعلام می‌شود و می‌توانیم بررسی کنیم چه گزارش‌هایی به نتیجه رسیده یا کدام یک عقیم مانده و به نتیجه نرسیده است ولی مواردی که به نتیجه می‌رسد توسط معاونت پیشگیری در استانها اعلام می‌شود و در دیده بانان انگیزه ایجاد می‌کند.
مدیرکل مشارکت‌های مردمی و سرمایه اجتماعی قوه قضاییه درباره جلب بیشتر مشارکت‌های مردمی و افزایش دیده‌بانان گفت: هر چه تعداد دیده‌بانان بیشتر باشد، تعداد گزارش‌ها بیشتر و موضوعات تنوع بیشتری پیدا می‌کند و میزان مشارکت هم افزایش می‌یابد.