به گزارش خبرنگار ایرنا، علی اژدری شنبه در همایش روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی در گیت بوستان اهواز، با ارائه نتایج تحقیقات جدید از کانون‌های گرد و غبار خوزستان، توضیح داد: بررسی کمیت‌های بیولوژیکی مرتبط با رادیواکتیویته رادیوایزوتوپ‌ها نشان می‌دهد که خطر رادیولوژیکی متوجه ساکنان مناطق جمع‌آوری نمونه‌ها نیست به این معنی که اورانیوم ضعیف شده در این ذرات وجود ندارد و در جاهایی که میانگین پرتوزایی بالاتر از استاندارد بوده نیز خطرزایی نداشته است.
وی افزود: بررسی پراکنش عناصر سنگین و سمی و شاخص‌های محیط زیستی مرتبط با آنها نشان می‌دهد که آلودگی برخی عناصر مانند وانادیم، کروم، منگنز و نیکل به طور محلی در برخی نقاط دیده می‌شود که نیازمند بررسی بیشتر است.
اژدری وسعت بیابان‌های خوزستان را ۱.۳ میلیون هکتار عنوان کرد و گفت: در این مطالعه، از تمام دشت‌ها نمونه‌برداری شده و ذرات خاک و آلودگی‌های آن بر اساس هفت شاخص محیط زیستی بررسی شده است.
وی با اشاره به وضعیت بافت، مقاوت سطحی، میزان گچ، شوری و سدیمی خاک و همچنین عمق و شوری آب زیرزمینی در منطقه، این ویژگی‌ها را عامل افزایش فرسایش‌پذیری در خاک عنوان کرد.
اژدری همچنین با تاکید بر لزوم تغییر روش‌های تثبیت کانون‌های گرد و غبار در خوزستان، افزود: بررسی‌ها کنونی از وضعیت شوری و سدیمی نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از اراضی منطقه در کلاس شوری و سدیمی خیلی زیاد قرار دارند که با توجه به عمق کم و شوری خیلی زیاد آب زیرزمینی در بخشی از این اراضی، امکان استفاده از شیوه‌های مهار بیولوژیک در آنها وجود ندارد.
وی پیشنهاد کرد: روش‌های مهار غیربیولوژیک مانند استفاده از مالچ‌های معدنی، مصالح سنگ ریزه‌ای و نخاله‌های ساختمانی برای تثبیت کانون‌های گرد و غبار با نگاهی ویژه بررسی شود.
اژدری در ادامه با اشاره به رویکرد گذشته طرح‌های آبخیزداری و حفاظت خاک اظهار داشت: این طرح‌ها در گذشته در راستای کنترل سیلاب و فرسایش در ارتفاعات مشرف به دشت‌ها و اغلب همراه با احداث بندهای خاکی بوده است که با توجه به تغییر اقلیم و خشکسالی‌های پیاپی، پیشنهاد می‌شود آبخیزداری «دشت محور» با رویکرد هدایت آب و سیلاب از ارتفاعات به دشت‌ها مورد توجه جدی قرار گیرد.
لزوم افزایش تاب‌آوری در مقابل ریزگرد
عضو هیات علمی گروه خاکشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز همچنین در این همایش، بر ارتقای تاب‌آوری برای مقابله با پیامدهای گرد و خاک در خوزستان تاکید کرد.
احمد لندی افزود: افزایش تاب‌آوری شامل اقداماتی است که اثرات گرد و غبار را بر روی روح و روان و بهداشت جامعه کاهش می‌دهد.
وی اضافه کرد: استفاده از اتوبوس‌های شهری مناسب، دوجداره کردن پنجره‌ها، شستشوی معابر و درختان بعد از وقوع گرد و خاک، کاهش هزینه آب و برق، افزایش دستمزد کارکنان از جمله مواردی است که می‌تواند تاب‌آوری افراد را در مقابل گرد و خاک افزایش دهد و مانع مهاجرت آنها از خوزستان شود.
این استاد دانشگاه در ادامه اظهار داشت: بیابان‌زایی نوعی از تخریب اراضی است که به طور مستمر در اکوسیستم خشک به دلیل تغییر اقلیم و فعالیت‌های انسانی صورت می‌گیرد که البته تغییر اقلیم را نیز باید نتیجه فعالیت‌های انسانی دانست.
وی اضافه کرد: ۳۰ درصد جمعیت دنیا و نیمی از وسعت اراضی دنیا در مناطق بیابانی قرار دارد و امروزه از بیابان‌زایی و تغییرات اقلیمی و گرد و غبار به عنوان چالش‌های جهانی قرن یاد می‌شود.
لندی با اشاره به کانون‌های داخلی گرد و غبار در خوزستان، گفت: تغییر اقلیم به عنوان عامل طبیعی و جاده‌سازی، چرای بی‌رویه دام و بندهای آبخیزداری از عوامل شکل‌گیری این کانون‌ها هستند.
وی با تاکید بر آبرسانی کانون‌های داخلی گرد و غبار در خوزستان، افزود: بر اساس تحقیقات یکی از دانشجویان دکتری در صورتی که رطوبت در کانون جنوب شرق اهواز ۲ تا چهار درصد افزایش یابد، میزان تولید گرد و غبار در این کانون به شدت کاهش می‌یابد.
لندی اضافه کرد: در این کانون‌ها باد با سرعت کمتر از ۶ متر بر ثانیه می‌تواند باعث خیزش گرد و غبار شود، در حالیکه در کانون‌های تثبیت شده باد با سرعت ۱۳ متربرثانیه تولید گرد و خاک می‌کند.
به گفته وی، کانون‌های گرد و غبار در کشورهای عراق، سوریه و اردن عمده‌ترین کانون‌های خارجی گرد و خاک به شمار می‌آید که آثار پروژه گاپ در ترکیه که قرار است ۲۲ سد ساخته شود تا پنج سال آینده مشخص خواهد شد.
وی با تاکید بر برقراری ارتباطات بین المللی برای اقدام مشترک در مهار کانون‌های خارجی، ادامه داد: تثبیت کانون‌ها با روش‌های نوین، توجه جدی به احیای تالاب‌ها، ایجاد یک مرکز منطقه‌ای پایش مخاطرات زیست محیطی، اطلاع رسانی و تجهیز سایت‌های پایش ریزگرد، استفاده از تکنیک‌های استحصال آب و نگهداری آب و خاک و جلوگیری از انتقال آب بین حوضه‌ای همچنین مدیریت خاک ورزی و کشاورزی حفاظتی از اقداماتی است که می‌تواند گرد و خاک‌های داخلی را کاهش دهد.
بر اساس این گزارش، ۱۷ ژوئن (۲۷ خرداد) به عنوان روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی نامگذاری شده است که شعار امسال «عبور از خشکسالی با مشارکت همگانی» نامگذاری شده است.
در پی طوفان‌های گرد و غبار در سال ۹۵ و قطع چند روزه برق و آب و تلفن در برخی شهرستان‌های خوزستان، طرح مقابله با گرد و غبار در دولت به تصویب رسید.
بر اساس گزارشی که اداره کل منابع طبیعی خوزستان ارائه کرده از سال ۹۵ تاکنون، در راستای این طرح ۲۶ هزار و ۳۳۵ هکتار مالچ پاشی توام با نهالکاری، ۱۲۱ هزار و ۵۰۰ هکتار مدیریت چرا، ۱۰۰ هزار هکتار قرق، ۲۷ هزار هکتار مدیریت روان‌آب، ۵۲۹ هکتار بوته‌کاری، ۲۴ هزار و ۸۰۰ هکتار مراقبت و آبیاری، ۲۸ هزار و ۲۴۶ هکتار نهالکاری و ۲ هزار و ۶۳۰ هکتار مدیریت جنگل‌های دست کاشت در استان انجام شده است.