به گفته کارشناسان و متخصصان، زمانی که هوای بیرون به شدت گرم است، بدن روش بسیار جالب و موثری را برای پایین آوردن دمای خود استفاده می کند که همان تعریق است این یک مکانیسم کامالٌ خودکار بوده و با بخار شدن عرق از سطح پوست، بدن به طور طبیعی خنک می شود.
اما برخی اوقات هوا چنان گرم و مرطوب و یا به اصطلاح شرجی است که عرق کردن برای کاهش دمای درونی بدن کافی نیست، وقتی که سرعت بالا رفتن دمای بدن از سرعت خنک شدن آن پیشی بگیرد و بدن نتواند دستکم بین این دو تناسب برقرار کند افراد در معرض گرمازدگی قرار می گیرند.
به عقیده صاحب نظران، گرمازدگی خطری برای فرد ندارد و کشنده نیست، مگر اینکه در درمان گرمازدگی کوتاهی و سهل انگاری شود و درمان به موقع و به طور کامل صورت نگیرد؛ اگر بطور ناگهانی مکانیسم خنک کننده بدن از کار بیفتد، دمای مرکزی بدن آنچنان افزایش می یابد که می تواند منجر به مرگ فرد شود همچنین می تواند منجر به از کار افتادن برخی اندام ها مثل کبد گردد .
گرمازدگی شدید می تواند به ارگان های داخلی بدن شما به ویژه بافت مغزی که شدیداً به گرما حساس است، صدمات جبران ناپذیری وارد کند.
اگر بدانید گرمازدگی چه نشانه هایی دارد، می توانید از گرمازدگی و دیگر آسیب هایی که در نتیجه قرار گرفتن در معرض هوای گرم به شما و اطرافیانتان وارد می شود خودداری کنید.
انواع گرمازدگی:
مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد گرمازدگی را دارای انواع مختلفی ذکر کرد و گفت: "گرمای خستگی" یکی از آنهاست که به آن گرمازدگی نوع خفیف هم می گویند؛ در این گرمازدگی بدن به شدت عرق کرده، حجم خون کاهش می یابد و منجر به تعریق شدید، سردرد، سر گیجه، ضعف، تهوع و استفراغ، افزایش ضربان قلب و کاهش فشارخون می شود. پوست مرطوب، سرد و رنگ پریده شده و دمای بدن به ۳۷ تا ۳۹ درجه سلسیوس افزایش می یابد.
دکتر محمد حسین زارع افزود: همچنین رنگ ادرار نیز از بهترین شاخص های گرمازدگی به شمار می رود و رنگ زرد تیره نشانه دهیدراته شدن بدن است علائم این دسته با خنک کردن موثر فرد و بازگشت مایعات بهبود می یابد.
وی "سکته گرمایی یا همان نوع شدید گرمازدگی" را نوع دیگر آن دانست و اظهار داشت: این نوع گرمازدگی بسیار خطرناک بوده و خطر مرگ را در پی دارد این نوع گرمازدگی به ۲ گروه شامل "کالسیک گرمازدگی" و "گرمازدگی عملی" تقسیم می شود.
به گفته این کارشناس، در گرمازدگی کالسیک معمولا دمای بدن به بیشتر از ۴۰ درجه سانتی گراد می رسد این نوع گرمازدگی بیشتر در افراد با سنین بالا و یا دچار بیماری های زمینه ای رخ می دهد در این نوع علائم فرد به طور آهسته و طی چند روز بروز می کند اولین نمایه همان افزایش دمای بدن می باشد و دارای علائم سیستم عصبی مرکزی نظیر هذیان، تشنج و کما می باشد که تشخیص آن را از انواع عفونت های سیستمیک مشکل می کند.
وی "گرمازدگی عملی" را هم نوع دیگر آن اعلام کرد و گفت: این نوع گرمازدگی بیشتر در افراد جوان و با فعالیت بدنی و فیزیکی در هوای گرم رخ می دهد علائم این نوع گرمازدگی به سرعت و طی چند ساعت بروز کرده و اصلی ترین نمایه آن درجه حرارت بالا تا ۴۰ درجه سانتی گراد می باشد.
علائم گرمازدگی
مدیر درمان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با اشاره به اینکه در روزهای داغ فصل تابستان قرار داریم گفت: علائم گرمازدگی در بزرگسالان و نشانه‌های گرمازدگی ممکن است به صورت ناگهانی و یا با گذشت مدت زمانی خاص ظاهر شوند.
دکتر زارع افزود: علائم و نشانه‌های احتمالی گرمازدگی عبارت از پوست خنک و مرطوب با موهای سیخ شده در مواجهه با گرما، تعریق زیاد، از حال رفتن و غش کردن ، سرگیجه، خستگی، ضربان قلب شدید و یا ضعیف، فشار خون پایین در حالت ایستاده ، گرفتگی عضلات،تهوع و سردرد است.
در هنگام گرمازدگی فعالیت را متوقف و استراحت کنید
وی اضافه کرد: افراد در صورت مواجه شدن با خستگی گرمایی باید همه فعالیت‌ها را متوقف کرده و استراحت کنند و به مکان خنکتری بروند و آب خنک بنوشند.
دکتر زارع ادامه داد: اگر بعد از یک ساعت علائم بهبود پیدا نکند و یا اینکه بدتر شوند، حتما باید با پزشک مشورت کنند.
وی خاطرنشان کرد: همچنین در صورت مشاهده تب ۴۰ درجه سانتی گراد و بالاتر، ناتوانی در نوشیدن آب و مایعات ، گیجی و سردرگمی و از دست رفتن هوشیاری حتما به اورژانس مراجعه کنید.
خودداری از پوشیدن لباس تیره در فصل گرما
دکتر زارع گفت: بدن باید گرمایی که از محیط دریافت می کند را تنظیم کرده تا درجه حرارت داخلی بدن در محدوده نرمال یعنی ۳۷ درجه باقی بماند، فرد سعی می کند تا با روش های گوناگون حرارت اضافی را دفع نماید، ولی برخی عوامل میتوانند مانع این دفع حرارت شده و منجر به ایجاد گرمازدگی شوند.
وی با بیان اینکه نور شدید و رطوبت بالا مانع تبخیر عرق شده که نتیجه آن ممانعت از دفع حرارت بدن است افزود: همچنین لباس تیره، نور آفتاب را بیشتر جذب کرده و حرارت بدن را بالاتر می برد همچنین پوشیدن بیش از حد لباس می تواند علاوه بر ممانعت از دفع حرارت بدن، تبخیر عرق را نیز زیاد کند.
نوزادان و افراد بالای ۶۵ سال، بیشترین افراد در معرض گرمازدگی
یک متخصص بیماری های داخلی هم به ایرنا گفت: نوزادان و کودکان کمتر از چهار سال و افراد بزرگسال بالاتر از ۶۵ سال، بیشتر از سایر افراد در معرض گرمازدگی قرار دارند.
دکتر مریم دهقان خاطرنشان کرد: بدن در تنظیم درجه حرارت در سن کم به صورت کامل رشد نکرده است، همچنین توانایی بدن در سنین پیری به علت بیماری، مصرف داروها و یا سایر عوامل دیگر کاهش پیدا می کند.
وی با بیان اینکه نگه داشتن کودکان در ماشین پارک شده یکی از مهمترین و اصلی ترین دلیل مرگ بر اثر گرمازدگی است افزود: زمانی که اتومبیل زیر نور خورشید پارک شود، هر ۱۰ دقیقه یکبار ۷.۶ درجه سانتیگراد به دمای آن اضافه میشود بنابراین زمانی که ماشین پارک میشود، همه افراد باید آن را ترک کنند.
پیشگیری از گرمازدگی
این پزشک متخصص در مورد پیشگیری از گرمازدگی بر استفاده از لباسهای نازک و رنگ روشن تاکید کرد و گفت: پوشیدن لباس های زیاد و تنگ به بدن اجازه نمیدهد که فرآیند خنک سازی خود را به درستی انجام دهد.
وی ادامه داد: افراد باید خود را در برابر آفتاب سوختگی محافظت کنند و زمانی که بیرون از خانه هستند عینک آفتابی، کاله لبه دار پهن و کرم ضد آفتاب استفاده نمایند زیرا آفتاب سوختگی، توانایی بدن برای تنظیم دمای داخلی را کاهش می دهد، به اندازه کافی ضد آفتاب استفاده و هر ۲ ساعت یکبار آن را تمدید کنند.
دکتر دهقان بر نوشیدن مقدار کافی آب در زمان گرما تاکید کرد و گفت: هیدراته بودن بدن به تعریق مناسب و تنظیم درجه حرارت بدن کمک می کند.
وی خاطرنشان کرد: انجام کارهای سخت و سنگین را به ساعات خنکتر روز مانند اوایل صبح یا هنگام غروب آفتاب موکول کنید و در ساعات گرم روز بعد از نوشیدن نوشیدنیهای خنک به اندازه کافی استراحت کنید.
دکتر دهقان یکی از بهترین روش ها برای درمان بیماران گرمازده را دوش آب خنک، استفاده از کمپرس های یخ در محل های خاصی از بدن شامل کشاله ران، گردن، کمر و زیر بغل ذکر کرد تا از درجه حرارت بدن کم شود ضمن آنکه در صورت اختلال سطح هوشیاری، بیمار باید سریعا به بیمارستان منتقل شود.