به گزارش ایرنا، این روزها در کنار همه ملاحظات کارشناسی شده برای کشاورزی و تولید باید به شرایط کم آبی و بارشهای سالانه در آذربایجان غربی و محیط زیست هم توجه کرد چرا که محیط زیست و کشاورزی با هم پیوندی ناگسستنی دارند.
طبق گفته کارشناسان آب و کشاورزی دریاچه ارومیه در بحران کم آبی بوده و آب چاهها کاهش زیادی دارد در حالی که شوری هم بر آنها غالب شده و امیدی به بهبود کیفیت آب نیست.
موضوع افزایش بهره وری از منابع تولید یعنی آب و خاک و انتقال این میراث ارزشمند به نسل‌های آینده موضوعی است که با صرفه جویی در استفاده از داشته های طبیعی در سایه تغییر نوع کشت و کاهش هزینه ها ممکن می شود و شیوه کشت گلخانه ای یکی از بهترین شیوه ها در حال حاضر است که کارشناسان بر توسعه آن اتفاق نظر دارند.
این مطالب خلاصه ای از گفته های یک بانوی ۳۴ ساله در یکی از روستاهای حاشیه دریاچه ارومیه است که این روزها با چالش کم آبی و شوری آبهای زیرزمینی در کنار خسارت‌های همه ساله سیل، تگرگ و سرمازدگی دست و پنجه نرم می کند.
سهیلا شیخ معالی همسر یک بهره بردار موفق در زمینه کشت گلخانه ای در روستای چنقرالوی پل ارومیه در ۱۰ کیلومتری این شهر است که کمتر از ۶ کیلومتر با حاشیه شوره زارهای دریاچه ارومیه فاصله دارند.
وی به همراه همسرش سعید پورجعفر ۱۰ سال قبل با علاقه به سمت کشت گلخانه ای روی آوردند، همسر این بانوی روستایی هنرجوی رشته ریخته گری در دبیرستان بود که بعد از استعفا از کار، از ۱۵ سال قبل در کارخانه شیر اقدام به ساخت سازه های گلخانه در زمین آبا و اجدادی اش کرده است.
طبق اظهارات این بهره بردار، وی در سال ۱۳۹۱ با ۵۰۰ میلیون تومان هزینه که ۴۲۰ میلیون تومان آن تسهیلات بانکی با نرخ ۱۲ درصد بود، اقدام به ساخت گلخانه کرده است.
هر چند که وی اخذ وام را به سرعت‌گیر در کارهای عمرانی تشبیه می کند که با پیشرفت کار پرداخت می شود و موجب ایجاد شکاف در روند احداث سازه می شود، ولی سرمایه اصلی اش از این منابع بوده است.
از سخنان این کشاورز می توان فهمید که دو دوره خیار و فلفل دلمه ای در آغاز کشت کرده چرا که هزینه آن از کشت توت فرنگی بسیار کمتر بوده اما به علت کم تجربگی با متضرر شدن و مقروض شدن به بانک مواجه و رکود بازار و مشکلات اقتصادی باعث شده تا سه سال در دریایی از مشکلات دست و پا بزنند.
به گفته این بهره بردار تلخی این شکست هنوز بعد از سه سال بر روح و روان خودش نقش بسته و روزهای تلخ را از یاد نبرده است هرچند که با همکاری جهاد کشاورزی و بانک جرایم وی بخشوده شد و آخرین اقساط وامهای دریافتی در دی امسال به اتمام می رسد.
سعید پورجعفر در این گفت و گو اظهار کرد که ۲ سال مستمر از مشاوره های کارشناسان جهاد کشاورزی بهره گرفته و به علت تسلط نسبی به زبان انگلیسی گلخانه های هلند و اسپانیا را هم مورد بررسی قرار داده است، هر چند جغرافیای کشت متفاوت بود ولی این مطالعات و تلفیق آن با دانش و مشاوره های کسب شده موجب شد تا در سال ۱۴۰۰ وی رکورد دار تولید توت فرنگی استان شود.
وی در این رکورد جدید موفق شد تا از ۴۵ هزار بوته ۲۶ تن محصول برداشت کند و این موضوع به برکت تغذیه خاصی بوده که در تیرماه ۱۴۰۰ انجام داد و در مهرماه و آبان نیز اقدام به برداشت محصول توت فرنگی کرد در حالی که سال ۱۳۹۹ فقط ۱۳ تن محصول داشت.
براساس گفته های وی کاهش چندین برابری مصرف آب و همچنین محافظت از محصول در برابر حوادث طبیعی مثل سرمازدگی، سیل، تگرگ و تندباد و بسیاری از آفتها مهمترین مزیت کشت گلخانه ای است.
براساس اظهارات پورجعفر این روزها آب چاههای روستا به علت نفوذ نمک در سفره های زیر زمینی و استفاده های بیش از حد از ذخایر آبی شور شده و در کشت گلخانه ای با استفاده از آب شیرین کن افزودن مواد مغذی به آب مصرفی و با حداقل مصرف توانسته به حداکثر تولید دست یابد.
این بهره بردار هم اکنون بعد از ۱۰ سال علاوه بر اینکه به یک موفقیت در درآمد زایی دست یافته، برای سه نفر از زنان روستایی هم شغلی موقت دست و پا کرده و آنان را در گلخانه مشغول به کار کرده است.
وی توانسته است با ارتقای دانش کشاورزی خود، تلفیق آن با دانش روز با کمک کارشناسان کشاورزی و استفاده بهینه از اطلاعات موجود در فضای مجازی با درآمدی یک میلیارد تومانی در سال گذشته در محیط سه تا چهار هزار متری کنترل شده کشت به یک الگوی پایدار و موفق در تولید دست یابد و امروز در صدد گسترش محیط گلخانه خود برآید.
به گفته این کشاورز ارومیه ای مشکلات موجود در راستای احداث گلخانه ها در استان، شامل عدم امکان تخصیص آب در برخی مناطق استان، هزینه بالای احداث گلخانه، پروسه طولانی کارهای اداری مربوط برای اخذ پروانه تاسیس و تسهیلات بانکی لازم و عدم وجود ثبات در بازار برای محصولات تولیدی، هزینه بالای نهاده ها از قبیل بذر و کود و سم است.
افرادی نظیر این زوج موفق و پرتلاش در این استان بسیار هستندکه این روزها در بخش کشاورزی با هدف افزایش میزان تولیدات، اشتغال، درآمدزایی، صرفه جویی در مصرف آب، تولید مقرون به صرفه، کاهش هزینه های تولید با برنامه های توسعه ای جهاد کشاورزی همراه شده اند تا در این شرایط بتوانند به شعار تولید علمی و مبتنی بر دستاوردهای نوین کشاورزی کمک شایسته ای کرده باشند.
۱۲۰۰ نفر در گلخانه های آذربایجان غربی اشتغال دارند
آذربایجان غربی دارای ۲۳۵ هزار بهره بردار کشاورزی است که سالانه ۶.۸ میلیون تن محصول تولید و روانه بازار می کنند.
مصرف ۹۰ درصد منابع آبی آذربایجان غربی در این بخش از معضلات کشاورزی و مقرون به صرفه نبودن آن است که دولت درصدد است تا با برنامه های حمایتی و آموزشی خود این میزان مصرف آب را کاهش دهد و توسعه کشت گلخانه ای یکی از مهمترین راهکارهای آن است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در گفت و گو با خبرنگار با اشاره به فعالیت تعداد ۲۱۵ واحد گلخانه ای به مساحت ۶۰ هکتار در استان گفت: ۶۰۰ نفر به طور مستقیم و یک‌هزار و ۲۰۰ نفر به طور غیر مستقیم در گلخانه ها اشتغال دارند.
اکبر کرامتی با بیان اینکه انواع سبزی و صیفی به میزان بیش از ۱۰ هزار تن در این گلخانه ها تولید می شود، اضافه کرد: سالانه ۲۳۸.۷ تن توت فرنگی، ۱۴۳تن گیاه دارویی، ۶۰ تن میوه درختی، ۲.۶۲ میلیون اصله نهال، ۲.۵ میلیون شاخه گل، ۳.۲ میلیون گل و گیاه گلدانی، ۲۰ میلیون بوته نشاء سبزی و ۲ میلیون بوته نشاء گیاهان دارویی در گلخانه های استان تولید می شود.
طبق گفته های وی بیشترین تعداد گلخانه های استان در شهرستان ارومیه قرار دارد و برای احداث هر متر مربع گلخانه براساس نوع سازه و میزان پیشرفته و مدرن بودن تجهیزات مورد استفاده ۱۵ تا ۲۵ میلیون ریال هزینه لازم است.
کرامتی بیان کرد: در سال جاری برنامه ابلاغی وزارت جهاد کشاورزی، توسعه ۴۲ هکتار گلخانه در استان است و با توجه به دستور استاندار آذربایجان غربی مبنی بر نهضت ۲ هزار هکتاری گلخانه، اراضی منابع طبیعی مناسب احداث سایت های گلخانه ای برای سرمایه گذاری های کلان در این بخش شناسایی و در دست بررسی برای تامین زیر ساخت های لازم است.
نهضت گلخانه در آذربایجان غربی راه اندازی شود
استاندار آذربایجان غربی معتقد است بخش کشاورزی از پیشران های مهم توسعه استان است و بر تدوین سند توسعه کشاورزی استان تاکید دارد و بر این باور است این موضوع مهم با بهره برداری بهینه از منابع آبی و خاکی میسر و موفق خواهد شد.
محمدصادق معتمدیان که از بدو ورود خود به استان پس از روی کارآمدن دولت سیزدهم عمده توجه خود را در کنار بخش صنعت به بخش کشاورزی معطوف کرده، معتقد است که با توجه به اینکه میزان گلخانه در استان بسیار ناچیز است، باید یک نهضت بزرگ احداث گلخانه در آذربایجان غربی ایجاد شود.
وی با بیان اینکه۲۳۰ هزار نفر بهره بردار بخش کشاورزی در آذربایجان غربی فعال هستند و بیش از ۳۳ درصد از اشتغال استان در بخش کشاورزی است، گفت: در سال گذشته ارزش ریالی تولیدات محصولات کشاورزی آذربایجان غربی حدود ۳۱ هزار میلیارد تومان بوده که در ازای صادرات ۶۵ هزار تنی حاصل شده است.
معتمدیان با اشاره به اینکه در کل استان ۶۰ هکتار گلخانه وجود دارد که آمار بسیار ناچیزی است، افزود: با راه اندازی نهضت گلخانه در آذربایجان غربی، می توان تا پایان دولت سیزدهم، حداقل سه هزار هکتار گلخانه در استان احداث کرد.
وی تخصیص تسهیلات ارزان قیمت به بخش تولیدات کشاورزی را ضروری دانسته و اضافه کرد: باید به بخش آبخیزداری در استان توجه بیشتری شود و با هوشمندسازی قنوات آب و برخورد با چاه های غیرمجاز، به سمت کشت محصولات کم آبر حرکت کنیم.
۲۱ واحد گلخانه ای جدید در آذربایجان غربی احداث می شود
کشت گلخانه‌ای به عنوان یکی از پیشران‌های توسعه در اقتصاد آذربایجان‌غربی مطرح است که افزایش سهم آن در بخش کشاورزی توام با کاهش ۱۰ برابری مصرف آب و افزایش چندین برابری تولید است.
تولید محصولات کشاورزی به صورت کشت گلخانه‌ای در تمام طول سال انجام می‌گیرد و این محصولات تولیدی نیز از کیفیت بالایی برخوردار است.
سرپرست معاونت بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در این باره گفت: در سال ۱۴۰۰، عملیات احداث ۲۱ واحد گلخانه ای با مساحت ۱۰.۵ هکتار آغاز و از آغاز امسال تاکنون نیز ۶.۵ هکتار توسعه گلخانه در استان انجام شده است.
جعفر وحدت با بیان اینکه تا پایان سال گذشته ۹۴ مورد پروانه تاسیس گلخانه به مساحت ۲۸.۵ هکتار صادر شد، اضافه کرد: ۱۳ مورد پروانه بهره برداری به مساحت ۲.۵ هکتار صادر شده است.
وی با اشاره به کاهش ۱۰ برابری مصرف آب در این بخش ادامه داد: طرح های احداث گلخانه از اولویتهای سازمان جهاد کشاورزی است محدودیتی در پرداخت تسهیلات گلخانه ای وجود ندارد.
وحدت در باره مزایای این نوع کشت گفت: تولید پایدار محصول در تمام فصول سال، عملکرد بالای تولید ۱۰ برابر بیشتر نسبت به کشتهای مشابه در فضای باز، بهینه کردن وکاهش مصرف آب تا ۱۰ برابر کمتر از کشتهای مشابه در فضای باز، امکان تولید محصول در اراضی با خاک غیر قابل کشت به روش کشتهای بدون خاک کنترل بهتر آفات و بیماریها در نتیجه استفاده راحت از روشهای مبارزه بیولوژیک و غیر شیمیایی در گلخانه ها و تولید محصولات سالم، ایجاد اشتغال مخصوصا برای فارغ التحصیلان رشته های کشاورزی از جمله مزایای کشت گلخانه ای است.
افزایش منابع ارزی با احداث گلخانه
کاهش شدید نزولات آسمانی و خشکسالی مکرر در سالهای اخیر تهدیدهای اصلی بخش کشاورزی استان است که در مقابل آن سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی راهکارهایی مانند کشت گلخانه‌ای و آبیاری نوین را در دستور کار قرار داده است.
بخش کشاورزی آذربایجان غربی با تولیدات بیش از ۳۱۰ هزار میلیارد ریالی در سال زراعی گذشته به عنوان پیشران توسعه این استان، نقش مهمی را در اقتصاد، اشتغال و ارز آوری برای کشور و منطقه ایفا می‌کند که توجه به کشت گلخانه با این حجم تولید می تواند فرصتهای اشتغال و به تبع آن میزان در آمد کشاورزان را افزایش دهد.
کارشناس ارشد مدیریت صنعتی و مدیرعامل یکی از سایت‌های گلخانه‌ای جنوب آذربایجان غربی درباره مزایای کشت متراکم و گلخانه‌ای گفت: در تولید متراکم و گلخانه‌ای در حوزه‌های مختلف اعم از سبزی و صیفی، محصولات باغی و تولید گل و گیاه دارویی به راحتی می‌توان به ازای هر متر مربع تولید محصول، ارزش افزوده‌ای بیش از پنج بشکه نفت را عاید کشور کرد.
رقیه زائر دوست اضافه کرد: در این بخش می‌توان با اجرای طرح‌های توسعه، بیش از درآمدهای نفت، منابع ارزی وارد کشور کرد تا تولید در این حوزه جایگزین خوبی برای اقتصاد نفت شود.
این کارشناس بیان کرد: همچنین فرصتهای اشتغال در این بخش قابل‌توجه بوده و به ازای هر هکتار کشت گلخانه، می‌توان ۱۰ تا ۱۵ فرصت اشتغال مستقیم ایجاد کرد.
وی ادامه داد: کوتاهی دست دلالان از بازار محصولات کشاورزی نیز یکی از مهمترین مزایای کشت و عرضه محصولات گلخانه‌ای است که غیر قابل انکار است.
۲۱۵ گلخانه در استان آذربایجان غربی فعال است که توت فرنگی، سبزی و صیفی جات، گیاهان دارویی، نهال، میوه درختی، گلهای گلدانی و شاخه بریده در این واحد ها تولید می شود.
آذربایجان‌غربی یکی از مهمترین قطب‌های کشاورزی محسوب می‌شود که می‌توان برای برون رفت از بحران کم‌آبی دریاچه ارومیه و بحران خشکسالی و توسعه کشاورزی پایدار و مدرن ،کشت گلخانه‌ای در استان را توسعه داد.
ارزآوری مناسب و ایجاد اشتغال در زمینه گلخانه در استان‌هایی مانند آذربایجان‌غربی که دارای مرزهای مشترک با کشورهای خارجی و نیز آب و هوای مطلوب برای کشاورزی و تولید اقتصادی است موضوعی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد.