به دنبال صدور مجوز فعالیت نهاد دهیاری (سال ۱۳۸۲) با انتصاب دهیار، این نهاد توسط شورای اسلامی روستا به صورت قانونی آغاز به کار می‌کند و به جمعیت روستایی زیر پوشش خدمات ارائه می‌دهد.
در صورتی که روستایی واجد شرایط جمعیتی برای تاسیس مجوز دهیاری باشد، شورای اسلامی روستا باید به نمایندگی از اهالی روستا برای این امر اعلام آمادگی کند.
شورا و دهیاری از طریق جلب مشارکت عمومی و خیرین، نقش موثری در کاهش هزینه‌های اجرای پروژه‌های عمرانی و خدماتی روستا دارند و نقش شورا و دهیاری در شناسایی ظرفیت‌های توسعه‌ای محلی با بهره‌گیری از دانش بومی و دانش زیست محیطی را قابل تامل دارد وهمچنین دهیاری‌ها نقش موثری در هماهنگی دستگاه‌های اجرایی و پیگیری امور آنها و تسهیل فرآیند انجام امور در سطح محلی دارند.
اهتمام در راستای ایجاد منابع درآمدی پایدار برای مدیریت روستایی دیگر نقش قابل پیش‌بینی دهیاری‌ها در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی است و دهیاری‌ها درباره توانمندسازی جامعه محلی از طریق برنامه‌ریزی و اجرای آموزش‌های شغلی و مهارتی برای توسعه اشتغال در روستا و تشویق اهالی به راه‌اندازی صندوق‌های اعتباری خرد روستایی می‌توانند ایفای نقش کنند.
دهیاری‌ها نقش مهمی در هماهنگی دستگاه‌های اجرایی و پیگیری امور آنها و تسهیل فرآیند انجام امور در سطح محلی دارند و به نوعی الگو و نمادی موفق در عرصه مدیریت محلی محسوب می‌شوند.
در بسیاری از روستاهای کشور، ظرفیت‌های اقتصادی و تولیدی پر بازده وجود دارد که در صورت شناسایی و بهره‌گیری از آنها، زمینه‌های تولید و اشتغال پایدار و مناسبی برای روستاییان فراهم و در نهایت منجر به رونق اقتصادی، ارتقای سطح رفاه، بهبود وضعیت معیشتی روستاییان و تثبیت جمعیت در این نواحی خواهد شد.
نهاد دهیاری به عنوان مدیر ارشد روستا و نماینده جامعه محلی است، دهیاری می‌تواند به واسطه وظایف و اختیاراتی که در زمینه عمران و نواحی روستایی دارد، با توزیع متعادل امکانات و خدمات، ضمن محرومیت‌زدایی، از مهاجرت‌های بی‌رویه روستاییان به سکونتگاه‌های شهری کاسته و بستر لازم برای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و توسعه پایدار روستایی را ایجاد کند.
۱۴ تیر به عنوان روز "شهرداری‌ها و دهیاری‌ها" نامگذاری شده است و این روز فرصتی برای معرفی خدمات دهیاری ها در روستا ها و تجلی اجرای مدیریت محلی است.
بیش از ۳۷هزار دهیاری در کشور فعالیت می‌کنند
معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: از زمان تاسیس دهیاری ها از سال ۱۳۸۲ تاکنون ۳۷ هزار و ۶۸۱دهیاری توسط وزارت کشور مجوز تاسیس دریافت کرده‌اند که بیش از ۹۵ درصد جمعیت روستایی کشور تحت پوشش خدمات دهیاری‌ها قرار گرفته اند.
علی قربانی افزود :همچنین با موافقت وزیر کشور در کلیه روستاهای بالای ۲۰ خانوار نیز مجوز تاسیس دهیاری ها صادر خواهد شد که براین اساس صد درصد جمعیت روستایی کشور می‌توانند از خدمات نهاد دهیاری بهره‌مند شوند.
معاون امور دهیاری‌های سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های گفت: همچنین با اصلاح آیین نامه اجرایی شورا ها در سال ۱۳۹۸ هم دستورالعمل درجه بندی دهیاری ها بر اساس شاخص‌های جمعیت، وسعت و درآمد، مرکزیت دهستان یا بخش و دارا بودن ظرفیت گردشگری روستا از درجه یک تا ۶ برای اصلاح به استانداری‌ها ابلاغ شده است.
قربانی گفت: به دنبال صدور مجوز فعالیت نهاد دهیاری با انتصاب دهیار، این نهاد توسط شورای اسلامی روستا به صورت قانونی آغاز به کار می‌کند و به جمعیت روستایی زیر پوشش، خدمات ارائه می‌دهد. در صورتیکه روستایی واجد شرایط جمعیتی برای تاسیس مجوز دهیاری باشد، شورای اسلامی روستا باید به نمایندگی از اهالی روستا برای این امر اعلام آمادگی کند.
وی ادامه داد: شورا و دهیاری از طریق جلب مشارکت عمومی و خیرین، نقش موثری در کاهش هزینه‌های اجرای پروژه‌های عمرانی و خدماتی روستا دارند.
وی نقش شورا و دهیاری در شناسایی ظرفیت‌های توسعه‌ای محلی با بهره‌گیری از دانش بومی و دانش زیست محیطی را قابل تامل ذکر کرد و افزود: دهیاری‌ها نقش موثری در هماهنگی دستگاه‌های اجرایی و پیگیری امور آنها و تسهیل فرآیند انجام امور در سطح محلی دارند.
واگذاری اداره امور محلی به نهادهای مردم نهاد، اقدام بسیار ارزشمندی بوده است
رئیس مرکز مطالعات راهبردی و آموزش شهری و روستایی سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور گفت: علاوه بر توسعه زیرساخت‌های اساسی در سکونتگاه‌های روستایی، تجربه چند دوره فعالیت شوراهای اسلامی روستایی و استقرار بیش از ۳۷ هزار نهاد دهیاری در سکونتگاه‌های روستایی و واگذاری اداره امور محلی به نهادهای مردم نهاد، اقدام بسیار ارزشمندی بوده است که ضمن توسعه خدمات عمومی در روستاها، گام ارزشمندی در راستای تحقق مردم‌سالاری دینی محسوب می‌شود و جا دارد که خدمات این نهاد نیز بیش از پیش از طریق رسانه ها و رسانه ملی برای عموم هموطنان و افکارعمومی تبیین شود.
اسمعیل زیارتی نصرآبادی به راه‌اندازی میز روستا و عشایر اشاره کرد و افزود: با توجه به نقش ارزنده روستاییان و عشایر در استقلال و امنیت غذایی کشور، انعکاس خدمات این قشر از جامعه به سایر هموطنان و حتی انعکاس ظرفیت‌ها و قابلیت‌های آنها در عرصه بین‌الملل بسیار حایز اهمیت است.
وی اضافه کرد: طی چهار دهه گذشته، نظام مقدس جمهوری اسلامی نیز خدمات ارزنده‌ای را در راستای توسعه زیرساخت‌هایی همچون برق، آب، تلفن، گاز، اینترنت و ... به روستاها ارایه شده است که بعضی در سطح بین‌المللی هم کم نظیر بوده است که بایستی به آنها بیشتر و با نگاه تخصصی پرداخته شود.
دهیاری‌ها مهم‌ترین نهاد مدنی مدیریت روستایی محسوب می‌شوند
رئیس شورای عالی استان ها گفت: نامگذاری ۱۴ تیر به عنوان روز "شهرداری‌ها و دهیاری‌ها" اقدامی ارزنده و فرصتی است مغتنم تا ضمن قدردانی و تجلیل از فعالیت‌های خالصانه و شبانه روزی خادمان مردم در عرصه‌های مختلف شهری و روستایی، به ارزیابی عملکرد و فعالیت های این نهاد اجتماعی به منظور ارتقای سطح خدمت رسانی به مردم پرداخته شود.
پرویز سروری افزود: خدمات متنوع شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در راستای ارتقا و سامان‌بخشی وضعیت شهرها و روستاها، مدیریت پسماند، بهبود سیمای شهری، حفظ پاکیزگی شهر، مدیریت بحران، مدیریت ایمنی و آتش‌نشانی، ارائه برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و بسیاری از فعالیت‌های دیگر نمود پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: دهیاری‌ها نیز مهم‌ترین نهاد مدنی مدیریت روستایی محسوب می‌شوند که از دل اراده جمعی روستاییان سر برآورده و نقش تأثیرگذاری در رشد و بالندگی و توسعه سکونتگاه‌های روستایی دارند.
سروری تاکید کرد: شهرداری ها و دهیاری ها به عنوان یک نهاد عمومی خدمتگزار، در این شرایط دشوار، با عزم و اراده جدی برای خدمت‌رسانی به مردم شهر و روستا، اهتمام و جدیت داشته‌اند اما توفیق همه جانبه آنان در گرو همکاری دیگر بخش های تأثیرگذار دولتی و مردمی است.
وی تصریح کرد: مدیریت یکپارچه شهری از جمله طرح‌هایی است که شورای عالی استان‌ها با جدیت به دنبال نهادینه شدن آن است، البته با فراهم کردن زیرساخت‌ها و ساختارها که نقش ویژه شهرداری‌ها و دهیاری‌ها در این زمینه بسیار کلیدی است.