محمدجواد سلمانپور در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا درباره برنامه های سازمان امور دانشجویان برای جذب بیشتر دانشجویان خارجی اظهار داشت: همانطور که رییس سازمان امور دانشجویان و معاون وزیر گفته است ایران از حیث جذب دانشجویان بین الملل جزو ۱۵ کشور موفق جهان قرار دارد اما با جایگاه مطلوب فاصله داریم؛ چرا که دانشگاه های ایران نسبت به دانشگاه‌های رقبای منطقه‌ای و برخی کشورهای اروپایی از همه نظر از ظرفیت‌های بالاتری برخوردار است.
وی ادامه داد: واقعیت این است که یک رقابت جهانی جذب دانشجویان بین الملل در جریان است. در این زمینه رقبای قدیمی مانند برخی کشورهای اروپایی و آمریکا و رقبای جدید منطقه ای داریم. کشورهای اروپایی از قدیم بر مبنای الگوی های خاص دانشجو جذب می کردند و اهداف خود را دنبال می کردند که تا حدود زیادی هم موفق بودند.
معاون بورس و امور دانشجویان بین الملل سازمان امور دانشجویان گفت: رقبای دیگری که تقریبا جدید هستند از جمله رقبای منطقه ای مانند کشورهای ترکیه، امارات، روسیه و اخیرا عربستان و در کنار آن هم مصر و اردن در زمینه جذب دانشجویان بین الملل فعال هستند. کشور همسایه ما ترکیه در حال حاضر بیش از ۲۵۰ هزار دانشجو پذیرش کرده است.
معاون بورس و امور دانشجویان بین الملل سازمان امور دانشجویان یادآور شد: البته بعضی کشورهای منطقه به نیابت از کشورهای خاص دنبال جذب دانشجو هستند تا اهداف آن کشورها را دنبال کنند.
سلمانپور گفت: مزیت های آموزش عالی ایران نسبت به بسیاری از کشورها در سطح مطلوبی قرار دارد و مهمتر از آن این است که مدل و الگوی جذب دانشجو در ایران را می‌توان مدل تمدنی ارزیابی کرد. در مدل تمدنی جذب دانشجو از یک سلسله باورها، اصول، اعتقادات و ارزش‌های جهان شمول پیروی می‌کند که از طریق مبادلات علمی و تحرک دانشجویان بین المللی به عنوان پایه های تمدن جدید عینیت می یابد. در این مدل عدالت در توزیع علم در سراسر دنیا به ویژه منطقه و جهان اسلام و پیوند ملت‌ها با حفظ هویت‌های فرهنگی و ملی هر ملت برای همزیستی عزتمندانه مدنظر است. در مدل تمدنی فقط بحث اقتصادی یا آموزشی یا سیاسی مطرح نیست بلکه ترکیبی از عناصر مختلف است که نفع آن هم به کشور ایران و هم به کشورهایی دانشجوفرست می رسد.
وی اظهار داشت: با چنین مدل تمدنی و با توجه به ظرفیت آموزش عالی ایران معتقدیم که کشور ایران توانایی و ظرفیت آن را دارد که تا سال ۱۴۰۴ بیش از ۲۵۰ هزار دانشجوی خارجی مشغول به تحصیل داشته باشد.
معاون بورس و امور دانشجویان بین الملل افزود: سازمان امور دانشجویان برای رسیدن جذب دانشجویان بین الملل به عدد مطلوب راهکارهای متعددی را دنبال می کند که یکی از این راهکارها ارتقای عوامل کششی و جذاب برای دانشجویان است. دانشگاه‌های ایران دارای مزیت‌های بالایی هستند اما در سطح منطقه و دنیا آنگونه که سزاوار است، شناخته شده نیستند؛ بنابراین دانشگاه ها باید به شیوه های مختلف در این زمینه فعال شوند و مزیت‌های خود را به دیگر کشورها معرفی کنند.
معاون بورس و امور دانشجویان بین الملل تاکید کرد: صدا و سیما و به ویژه شبکه‌های برون مرزی در این زمینه می توانند نقش بسیار فعالی ایفا کنند. امیدواریم با ارتقای همکاری دوجانبه سازمان امور دانشجویان و معاونت برون مرزی صدا و سیما شاهد این اتفاق باشیم.
سلمانپور گفت: دستگاه‌های مختلفی در ارتباط با دانشجویان بین الملل مرتبط هستند که با هماهنگی، همدلی و همراهی بیش از پیش این دستگاه ها قطعا می‌توان عوامل جذب دانشجو و عوامل کششی از جمله بحث کوتاه کردن فرآیندهای خدمات دانشجویان بین المللی مانند صدور روادید و صدور پروانه اقامت، بحث اشتغال هدفمند و نافع و خدمات بانکی و حمل و نقل و جابه جایی فیزیکی دانشجو را بالا برد.
وی با بیان این که ظرفیت بزرگی به نام رایزنان علمی وجود دارد که می توانند نقش فعالی در معرفی مزیت‌های آموزش عالی و هدایت دانشجویان خارجی به ایران ایفا کنند، افزود: رایزنان فرهنگی ما در ۸۱ کشور مستقر هستند و اگر نسبت به گذشته فعال تر عمل کنند، می توانند نقشی مهم در جذب دانشجوی بین المللی به ایران داشته باشند.
معاون بورس و امور دانشجویان بین المللی گفت: دانش آموختگان بین المللی در ایران نیز سفیران فرهنگی جمهوری اسلامی هستند که با ذهنیت مثبت به کشور خود باز می‌گردند. آنها می‌توانند راهنما و کنشگری فعال برای تشویق و آمدن دیگر هموطنان خود جهت تحصیل به ایران باشند. البته این بسیار مهم این است که تمام اشخاص و دستگاه‌های مرتبط همه تلاش خود را بکار ببرند تا دانشجویان بین الملل خوانش صحیحی از ایران و تحصیل در جمهوری اسلامی پیدا کنند و تصویر واقعی و دلپذیر از تحصیل و زندگی در ایران داشته باشند تا با ذهنیت مثبت و خوب به کشور خود باز گردند.
وی ادامه داد: آن دسته از مردم ایران و همه دستگاه‌ها که با دانشجویان خارجی ارتباط پیدا می‌کنند، در این جهت مسئولیت دارند. ایجاد فرصت خوانش و درک و تصویر صحیح از ایران، ایرانی، آموزش عالی و حکمرانی در ایران فقط بر عهده سازمان امور دانشجویان و دانشگاه ها نیست، بلکه بر عهده همه است؛ به خصوص آنها که دلشان در گرو ایران و منافع کشور است. البته مسولیت ما و دانشگاه ها بیشتر از بقیه است.
سفارتخانه‌ها پای کار بیایند/۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی مشغول به تحصیل در ایران
سلمانپور ادامه داد: سفارتخانه های جمهوری اسلامی در کشورهای خارجی از ظرفیت های بالایی در این زمینه برخوردارند که باید از آنها استفاده شود و موسسات جذب دانشجوی غیرایرانی از دیگر عوامل مهم در جذب دانشجویان بین الملل هستند.
وی توضیح داد: سازمان امور دانشجویان پس از تصویب آیین نامه و شیوه نامه تشکیل موسسات جذب در سال جاری، در ماه گذشته فراخوان عمومی داد تا متقاضیان تشکیل موسسات جذب دانشجو با مراجعه به سایت saorg.ir ثبت نام کنند و درخواست بدهند. با تشکیل این موسسات، کنشگری فعالی در جذب دانشجوی بین المللی وارد عرصه آموزش عالی و تحرک دانشجویی خواهد شد.
معاون بورس و امور دانشجویان بین الملل خاطرنشان کرد: البته نقش دانشگاه های ایران در جذب دانشجویان خارجی بسیار مهم است. دانشگاه های برتر ما که در هر استان و به ویژه تهران وجود دارند، می‌توانند با معرفی خود و دیپلماسی علمی فعال، جذب دانشجویان خارجی را به عدد مطلوب نزدیک کنند.
سلمانپور درباره تعداد دانشجویان بین الملل در حال تحصیل داخل ایران گفت: در حال حاضر نزدیک به ۱۰۰ هزار دانشجوی بین الملل در داخل ایران مشغول تحصیل هستند اما ظرفیت دانشگاه های ما بالاتر از این عدد است و می توانند تا چهار سال آینده این عدد را تا ۲۵۰ هزار دانشجو برسانند.
وی درباره این که دانشجویان بین الملل مشغول به تحصیل در ایران بیشتر از چه کشورها و در چه رشته هایی هستند، گفت: بیش از ۹۰ درصد دانشجویان بین الملل ما از عراق و افغانستان هستند و مابقی از سایر کشورها که البته این مطلوب نیست. سازمان امور دانشجویان تنوع ملیت‌ها را مدنظر دارد و تلاش می کند از کشورهای متنوع دنیا جذب دانشجویان بین الملل داشته باشیم.
سلمانپور درباره رشته هایی که دانشجویان خارجی در دانشگاه های ایران در آنها تحصیل می‌کنند، اظهار داشت: دانشجویان بین الملل ما در رشته های مختلف دو وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت و آموزش پزشکی مشغول تحصیل بوده و در رشته های علوم انسانی، علوم اسلامی، زبان و ادبیات فارسی، حقوق، فقه و مبانی حقوق اسلامی، گرایش‌های مختلف مدیریت، اقتصاد، روانشناسی علوم اجتماعی و همچنین رشته و گرایش‌های مختلف علوم فنی مهندسی، علوم کشاورزی و علوم دامی و علوم پایه مشغول تحصیل هستند.
معاون بورس و امور دانشجویان بین الملل افزود: البته رشته های پزشکی، برخی رشته های علوم انسانی، مهندسی و فنی به شدت مورد علاقه و توجه همه کشورهای آسیای غربی، میانه و دور است. زبان و ادبیات فارسی مورد علاقه بسیاری از کشورها است. ایران در بسیاری از رشته های علوم انسانی و اسلامی مانند بسیاری از رشته های فنی مهندسی، علوم پایه و کشاورزی و دانش های خاص سرآمد است اما به طور یکسان مورد توجه و تقاضا نیست که به عدم شناخت و عدم عرضه لازم توسط دانشگاه‌ها باز می گردد. تردیدی نیست که دانشگاه های ایران در مقایسه با دانشگاه‌های بسیاری از کشورها و رقبای ما از همه نظر بسیار برتر هستند.
سلمانپور درباره این که چه تعداد دانشجویان خارجی تحصیل کرده در ایران می‌مانند و آیا برای اشتغال آنان برنامه ای دارید، گفت: برنامه‌ای برای ماندن نخبگان دانشجویان خارجی در کشور داریم. اگر دانشجویان خارجی به عنوان دانشجویان نخبه با تعریفی که داریم خودشان را نشان دهند، می توانند اقامت ویژه بگیرند و مانند شهروندان ایرانی در کشور زندگی کنند.
معاون بورس و امور دانشجویان بین الملل افزود: البته هنوز موانع و مشکلاتی وجود دارد که نتوانستیم مثل برخی کشورهای غربی زمینه اشتغال برای دانشجویان فارغ التحصیل توانمند را فراهم کنیم اما تلاش فراوانی در جریان است که این زمینه فراهم شود.
هر دانشجوی خارجی در صورت اشتغال در ایران بیش از ۱۰ تا ۱۵ شغل برای جوانان ایرانی ایجاد می‌کند
وی ادامه داد: هر دانشجوی خارجی که وارد ایران می شود و در مشاغل خاصی مبادرت به اشتغال ورزد، می تواند بیش از ۱۰ تا ۱۵ شغل برای جوانان ایرانی ایجاد کند. می تواند زمینه های فعالیت و ارتباطات اقتصادی را با کشور خود و ایران را فراهم و فعال کند و در این صورت زمینه اشتغال برای جوانان ما فراهم می شود. البته این واقعیت و نگاه باید در سطح متولیان و مسوولان امر اشتغال توسعه پیدا کند.
سلمانپور بار دیگر تاکید کرد: جذب دانشجوی خارجی ظرفیت بزرگی است که اگر زمینه کار و اشتغال برای برخی از آنها فراهم شود، می توانند مستقیم یا غیرمستقیم در کوتاه مدت و میان مدت برای تعداد قابل توجهی جوان ایرانی شغل ایجاد کنند.
وی درباره تعداد دانشجویان ایرانی مشغول تحصیل در کشورهای دیگر گفت: بر اساس آمار رسمی، ایران تا سال ۱۴۰۰ در کشورهای متعددی بیش از ۹۵ هزار دانشجو دارد که بیشترین تعداد به ترتیب در آمریکا، آلمان، ایتالیا، ترکیه، کانادا، مالزی، انگلیس، روسیه، استرالیا، مجارستان، قبرس و فرانسه مشغول به تحصیل بوده اند. البته در کشورهای دیگری دانشجویان ایرانی مشغول تحصیل هستند. البته در آمار جدید ممکن است تغییراتی در ترتیبی که گفته شد، وجود داشته باشد. مثلا در سال جاری آمار دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در ترکیه به بیش از ۱۲ هزار دانشجوی رسیده است.
سلمانپور یادآور شد: بسیاری از کشورهای دنیا مشتاق پذیرش دانشجویان ایرانی هستند تا در آنجا تحصیل کنند و الگو و اهداف خود را با جذب دانشجویان ایرانی دنبال کنند.