گروه جامعه ایرنا - آبان ۹۸ بود که اخباری از چین حکایت از ورود یک ویروس مهلک و ناشناخته به زندگی بشریت داشت. تصاویر و فیلم‌هایی که از این کشور به همه دنیا می‌رسید، رعب و وحشت را در جامعه جهانی ایجاد می‌کرد.
حالا بیش از دو سال است که ویروس کرونا جهان را درگیر خود کرده و این اپیدمی جهانی با فراز و فرود متفاوت که هر روزه تعداد بسیار زیادی را به کام مرگ می‌کشاند.
کشور ما هم از روزی که اولین فرد مبتلا به کووید۱۹ شناسایی شد، مشکلات و تلخی‌های زیادی را پشت سر گذاشت. از سویه دلتا می‌توان به عنوان تلخ‌ترین و سخت‌ترین روزهای کرونایی یاد کرد؛ حتی یادآوری چنین روزهایی هم با سوز و آه و حسرت همراه است؛ وقتی در کشور ما روزی ۷۰۰ خانواده داغدار می‌شدند.
از نخستین ماه پیدایش این ویروس منحوس، هر روز شاهد درگیری کادر درمان که در واقع خط مقدم مبارزه با کرونا هستند، بودیم و از دست دادن ۳۰۰ نفر از کادر درمان به دلیل کرونا تا به امروز یک واقعه دردناک در کشور است.
با آغاز به کار دولت سیزدهم در اوج روزهای سخت سویه دلتا و تسریع واکسیناسیون و همکاری مردم در این امر مهم، به مرور و با کسب ایمنی جمعی ورق برگشت و بعد از موج اُمیکرون که تا قبل از تعطیلات نوروز به پایان رسید، اوضاع رو به بهبودی رفت. با وجود سفرهای نوروزی و کمتر شدن رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، آمار کرونا کاهشی شد تا اینکه در خرداد سال جاری با فوتی صفر و آمار ابتلای زیر صد نفر هم مواجه بودیم.
اما در روزهای اخیر، افزایش چشمگیر مبتلایان و حتی بستری‌ها زنگ خطری را به صدا درآورده و کارشناسان و متخصصان از شیوع مجدد و غیرقابل کنترل این بیماری احساس خطر می‌کنند. بخشی از نگرانی مسئولان بهداشتی کشور این است که هنوز حدود ۱۴ میلیون نفر واکسن نزده‌اند که مانند بمب ساعتی متحرک در حال چرخش در جامعه هستند و می‌توانند عامل شیوع بیماری در این شرایط شوند؛ ضمن اینکه استقبال نکردن عموم از دُز یادآور واکسن کرونا در ایجاد موج جدید اهمیت بسیار زیادی دارد همچنین رعایت نکردن دستورهای بهداشتی هم مزید بر علت نگرانی مسئولان شده است.
سید علیرضا ناجی رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت و گو با ایرنا گفت: بعد از یک دوره آرام در خرداد، اکنون شواهد حاکی از افزایش میزان موارد مثبت روزانه و همین طور بستری در کشور است. به وجود آمدن این شرایط چند دلیل می‌تواند داشته باشد.
دلایل افزایش آمار کرونا در کشور چیست؟
این ویروس‌شناس در تشریح دلایل افزایش آمار کرونا گفت: نخستین دلیل آن، ورود زیر شاخه جدیدی از واریانت اُمیکرون به نام ۵.BA است که در ایران هم شناسایی شده است. یکی از خصوصیات آن این است که هم نسبت به ۱.BA و ۲.BA ایمن گریزتر است و هم میزان انتقال آن بالاتر است.
وی در مورد قدرت بیماری‌زایی این زیرشاخه جدید کرونا گفت: خوشبختانه هنوز شواهدی وجود ندارد که این زیرشاخه موجب بیماری از نوع شدیدتر می‌شود و همچنان مانند همه زیرشاخه‌های اُمیکرون، بیماری خفیف می‌دهد. هرچند در افرادی که در گروه پرخطر قرار دارند (مثل افراد با سن بالا و یا اشخاصی که بیماری‌هایی دارند که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند) می‌تواند موجب بیماری شدید شود ضمن اینکه ممکن است از ایمنی‌زایی این گروه پرخطر هم مدتی گذشته باشد اما به طور عمومی می‌توان گفت بیماری شدیدی نخواهد داد.
کرونا تمام نشده است؛ ماسک بزنید
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد دلیل دوم افزایش آمار کرونا گفت: عادی انگاری و تصور اینکه کرونا تمام شده، دومین دلیل افزایش آمار این روزهای کرونا است. بسیاری از مردم دیگر ماسک نمی‌زنند و رعایت نمی‌کنند. همان طور که می‌دانید اکنون ماسک زدن در ایران طبق آخرین آمارهای منتشر شده از سوی معاونت بهداشت به ۴۰ درصد کاهش یافته است. مردم تلقی می‌کنند که دیگر کرونا تمام شده و ماسک‌ها را باید بردارند. تاکید ستاد کرونا بر زدن ماسک در فضای بسته است. باید در فضاهای بسته و حتی فضای بازی که تراکم جمعیت است و امکان رعایت فاصله اجتماعی وجود ندارد، حتما ماسک زد. رعایت نکردن دستورهایی مانند ماسک زدن در کشورهای دیگر هم اتفاق افتاده است.
دُز یادآور واکسن کرونا تاثیر چشمگیری در جلوگیری از بیماری شدید دارد
ناجی درباره سومین دلیل مرتبط با افزایش آمار کرونا این گونه توضیح داد: عدم استقبال از واکسن‌های دُز یادآور، دلیل بعدی این افزایش است. در ایران حدود ۶۹ درصد ۲ دُز و حدود ۳۴ درصد دُز سوم واکسن را تزریق کرده‌اند. باید بدانیم که دُز سوم و دُزهای یادآور چقدر در جلوگیری از بیماری‌های شدید و بستری شدن و مرگ و میر در برابر همین زیر شاخه‌های جدید اُمیکرون می‌تواند موثر باشد.
وی ضمن ابراز نگرانی از تکمیل نکردن واکسیناسیون تاکید کرد: متاسفانه واکسیناسیون در کشور ما کامل نشده است. پوشش واکسیناسیون در طیف سنی ۵ تا ۱۱ سال بسیار پایین است. پوشش دُز یادآور هم از ۱۲ سال به بالا عدد بسیار پایینی است. به همین دلیل اکنون باید از این موقعیت استفاده کرد و حتما دُز یادآور را تزریق کرد و این موضوع نه فقط برای کشور ما بلکه برای تمام دنیا است. برنامه ریزی سازمان جهانی بهداشت این است که هرچه سریع‌تر میزان پوشش واکسیناسیون را در همه دنیا به ۷۰ درصد برساند. به تعویق انداختن تزریق دُزهای یادآور در واقع می‌تواند مشکلاتی در کنترل کووید نه فقط در ایران بلکه در تمام دنیا به وجود بیاورد.
ناجی خاطر نشان کرد: همه این عوامل را اگر در کنار هم بگذاریم، پس چندان عجیب نیست که افزایش آمار داشته باشیم. اکنون از ۶ منطقه سازمان جهانی بهداشت پنج منطقه با افزایش موارد کرونا در این چند مدت روبه رو بوده‌اند. شامل آسیای جنوب شرقی، خاورمیانه و مدیترانه شرقی که ما در آن قرار داریم و همینطور اروپا و قاره آمریکا جزو مواردی هستندکه با افزایش موارد کووید ناشی از همین زیرشاخه‌های جدید اُمیکرن است( BA.۵ و BA.۴ )
وی در مورد نوع سویه غالب در دنیا توضیح داد: آمارهای جدید جهانی نشان می‌دهد که ۵۵ درصد از موارد کووید که در دنیا تا کنون پایش ژنتیکی شده مربوط به همین دو زیر شاخه است؛ برای همین باید به این موضوع توجه کنیم و حتما به تزریق دُز یادآور واکسن مبادرت کنیم. ماسک در فضای بسته و فضای باز پرازدحام و پرجمعیت هم حتما داشته باشیم.
ناجی در مورد تزریق دُز دوم یادآور(چهارم) نیز گفت: باید ابتدا دُز اول یادآور (دُز سوم) را در کشور تکمیل کنیم تا به دُز چهارم برسیم. فعلا تزریق دُز چهارم فقط به افراد بالای ۶۰ سال(بعضی از کشورها بالای ۵۵ سال را در نظر می‌گیرند)، افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف به هر دلیلی مانند بیماری‌های زمینه‌ای، بیماری‌های متابولیک مثل دیابت و بیماری‌های مزمن و پیوند همچنین کادر درمان توصیه می‌شود. البته در برخی کشورها این دُز چهارم قرار است سراسری شود. در کشور ما با این موقعیت که فقط حدود ۳۰ درصد دُز سوم را تزریق کرده اند ابتدا باید دُز سوم را تکمیل و به نزدیک ۷۰ درصد برسانیم بعد در مورد دُز چهارم برای عموم تصمیم بگیریم.
آیا با خیز کرونا مواجه شده‌ایم؟
این ویروس شناس در مورد احتمال پیدایش خیز مجدد کرونا گفت: همانطور که مشاهده می‌شود اکنون به دلیل افزایش آمار، در واقع خیز وجود دارد اما موضوع اصلی شدت خیز است که باید بتوانیم شدت خیز را کنترل کنیم. این مسئله مهم است که همان نکته‌های ماسک و تکمیل واکسن می‌تواند بسیار موثر باشد که شاهد خیزهای بلند نباشیم. یعنی خیز در حدی باشد که قابل کنترل باشد و خسارات جانی وارد نکند.
واکسن نزده‌ها مانند بمب ساعتی عمل می‌کنند
محمدرضا صالحی متخصص بیماری‌های عفونی درباره سویه جدید کرونا گفت: اُمیکرون نسبت به سایر ویروس‌هایی که با آن درگیر بوده ایم سرایت پذیری بیشتری دارد، کووید ۱۹ جهش‌های زیادی داشته و بسیاری از این جهش‌ها ختم به سویه‌های با واگیری بالا نشده و در بسیاری از کشورها محدود مانده است.
وی افزود: برخی از جهش‌ها تبدیل به سویه‌های شدید شده که اُمیکرون ششمین سویه به حساب می‌آید. مهمترین خصلت اُمیکرون تغییر در قسمتی از ویروس است. در میان ۳۰ تا ۵۰ پروتئین، کوچکترین قطعه تغییر کرده و رفتار اپیدمیولوژیک ویروس نسبت به نوع اولیه تغییر قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده است.
این متخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به اینکه اُمیکرون نسبت به دلتا سرایت پذیری بسیار بالایی دارد، ادامه داد: اُمیکرون به صورت خفیف و بیشتر شبیه سرماخوردگی با درگیری‌هایی کمتر است اما باید بدانیم که به تدریج موارد ابتلا در حال افزایش است.