هنگامی که سخن از مدیریت می آید همه ذهن ها متوجه دستگاه های دولتی می شود که البته این همه ماجرا نیست، بلکه نیاز است تا برای صیانت از سرمایه های طبیعی کشور با آن بزرگی یا تحقق هر اقدام مهم دیگر همه ظرفیت ها از جوامع محلی گرفته،تا رسانه های ارتباط جمعی و تشکل های مردم نهاد بسیج شوند.
هم اکنون۴۱هزار هکتار از جنگل های بلوط منطقه زاگرس درگیر آفت برگخوار بلوط است. از این میزان ۲۶هزار هکتار آن در کهگیلویه و بویراحمد ، ۹ هزار هکتار در خوزستان و ۶ هزار هکتار نیز در استان فارس قرار دارد که کانون اصلی فعالیت این آفت در استان کهگیلویه و بویراحمد است.
این روزها که همه مردم و مسوولان دغدغه حفظ جنگل های آسیب دیده از طغیان آفت برگخوار بلوط ایجاد شده فرصت خوبی برای استفاده از همه ظرفیت ها در مبارزه با این آفت است،حالا نه تنها جوامع محلی به یاد روزهایی که چتر بلوط سایه از بین رفت خستگیشان بود حسرت می خورند بلکه اهمیت جنگل به عنوان منابع اصلی حفظ منابع آب و خاک برهمگان آشکارتر شده است .
آن طور که کارشناسان منابع طبیعی می گویند: این نخستین باری نیست که آفت برگخوار بلوط در جنگل های کشورمان طغیان می کند بلکه سابقه فعالیت این آفت در جنگل های زاگرس به سال ۱۳۵۳ برمی گردد بنابراین می شد با استفاده از تجربیات گذشته نسبت به پیشگیری از آن اقدام کرد که اکنون هم می توان از سرگذشت تلخ بلوط های کهگیلویه و بویراحمد برای دیگر نقاط استفاده کرد.
چرایی طغیان پروانه برگخوار بلوط
صاحب نظران حوزه گیاه پزشکی می گویند که نخستین عامل طغیان پروانه برگخوار بلوط در جنگل های زاگرس زراعت یا باغداری در این مناطق است،زیرا سمومی که برای حفظ مزارع و باغ ها استفاده می شود دشمنان طبیعی آفت ها را از بین می برند و در سال های خشکسالی که درختان بلوط ضعیف می شود این آفت مجال جولان پیدا می کند بنابراین پیشگیری از کشاورزی در جنگل ها از طریق فرهنگسازی و قوانین بازدارنده شاید نخسین گام پیشگیری برای تکرار این تجربه تلخ در دیگر جنگل های زاگرس باشد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد که دانش آموخته گیاه پزشکی است اعتقاد دارد که زراعت یا احداث باغ در نزدیکی درختان بلوط یکی از عوامل مهم طغیان آفت برگخوار بلوط در جنگل هاست زیرا سمومی که برای از بین بردن آفت محصولات استفاده می شود دشمنان طبیعی آفت های بلوط را از بین می برند.
سید علی معتمدی پور با اشاره به اینکه چندین نوع آفت درختان جنگلی وجود دارد تاکید کرد:بالا بودن میزان فرسایش خاک در استان یکی دیگر از عوامل فراهم شدن زمینه فعالیت این آفت است.
وی اظهار داشت: در شرایطی که میانگین فرسایش خاک در کشورمان سالیانه چهار تا پنج تن در هرهکتار است میزان فرسایش خاک در هر هکتار کهگیلویه و بویراحمد۲۰ تا ۲۵ تن در سال است.
وی اضافه کرد: کاهش میزان بارندگی در سال های اخیر به ویژه بهمن و اسفند پارسال، افزایش پدیده گرد و خاک و افزایش دما از دیگر عوامل طغیان آفت برگخوار است.
آنچه این روزها در جنگل های درگیر آفت بلوط می گذرد
انجام اقدام های علمی و به موقع می تواند آبی بر آتش آفت پروانه برگخوار بلوط در جنگل های درگیر باشد که با حساسیت های ایجاد شده پس از رسانه ای شدن خزان نابهنگام جنگل های باشت و برگ های زرد درختان بلوط دولت در تلاش است تا با کمک ظرفیت های موجود آفت مذکور را تا حد امکان کنترل کند.
مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد گفت:تاکنون پایش و شناسایی آفت برگخوار بلوط در ۳۵۰ هزار هکتار از جنگل های استان از سوی کارشناسان گیاه پزشکی صورت گرفته است.
سعید جاوید بخت افزود: با توجه به اینکه زمان طلایی بهره گیری از محلول بی تی اسفند ماه است مبارزه با آفت برگخوار بلوط در جنگل های کهگیلویه و بویراحمد در استفاده از این محلول به صورت محدود انجام می شود.
وی بیان کرد: براساس دیدگاه علمی متخصصان گیاه پزشکی برای افزایش عملکرد محلول بی تی بر روی آفت باید دمای هوا بین ۱۱ تا ۲۵ درجه سانتیگراد باشد که به همین دلیل عملیات مبارزه در ساعت چهار تا هفت بامداد هر روز انجام می شود.
جاویدبخت با اشاره به اینکه برای اثرگذاری محلول بی تی بر آفت برگخوار، آفت باید در مرحله لارو ۲ و ۳ باشد تاکید کرد: محلول پاشی با نظارت میدانی کارشناسان گیاه پزشکی صورت می گیرد.
آن طور که کارشناسان گیاه پزشکی می گویند:آفت پروانه برگخوار بلوط چهار مرحله زندگی دارد تخم،لارو،شفیره و پروانه که مرحله لارو پنج سن دارد آنان تاکید می کنند سن های سه،چهار و پنج لارو بیشترین خسارت را به جنگل وارد می کند.
وی عنوان کرد: استفاده از تله نوری به عنوان روشی طبیعی اولویت مهم منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد در کنترل آفت پروانه برگخوار بلوط است.
جاوید بخت تاکید کرد: از امروز بیست و دوم تیر آموزش میدانی جوامع محلی برای نصب تله های نوری در کانون اصلی فعالیت آفت برگخوار بلوط در شهرستان باشت آغاز شده است.
وی تاکید کرد:پروانه های مذکور شب پره هستند و در صورت ایجاد تله های نوری حشره ها دور آن جمع می شود و به این ترتیب برگ های بلوط از شر پروانه ها در امان می مانند.
راهکارهای پیشگیری چیست؟
هرچند هم اکنون مساله اصلی کنترل آفت برگخوار است اما با توجه به آسیب های مختلفی که در کمین میراث طبیعی جنگل هاست راهکارهای مدیریت از این سرمایه خدادادی مساله دیگری است که باید به آن توجه شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد اعتقاد دارد از آنجا که این استان بیش از ۸۵۰ هزار هکتار جنگل دارد که ۸۵درصد آن بلوط است و ۱۵درصد از بلوط های زاگرس در کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد ایجاد مرکز تحقیقات بلوط زاگرس گام نخست در صیانت از سرمایه های خدادادی مذکور است.
سید علی معتمدی پور تاکید کرد: به دلیل اینکه میانگین سرانه جنگل در کشورمان دو دهم هکتار و سرانه جنگل در کهگیلویه و بویراحمد ۱.۲ هکتار است همان طور که مرکز تحقیقات مرکبات در مازندران، پسته در جیرفت و سایر محصولات در دیگر مناطق با سرانه بیشتر ایجاد شده توجه به راه اندازی این مرکز تحقیقات در استان ضروری است.
وی بیان کرد: با راه اندازی این مرکز هر ساله ردیف اعتبار برای مدیریت جنگل های زاگرس و استان اختصاص می یابد.
معتمدی پور با اشاره به اینکه زاگرس با در اختیار داشتن هفت رودخانه از ۹ رودخانه کشور نقش مهمی در تامین آب کشور دارد و ۲۲درصد آب این خطه در کهگیلویه و بویراحمد تولید می شود تاکید کرد با توجه به اینکه کم آبی یکی از دلایل مهم آفت برگخوار و آسیب های دیگر به جنگل های استان است اختصاص حق آبه نگهداری از جنگل های استان موضوع دیگری است که باید مورد توجه مسوولان قرار گیرد.
وی با یادآوری اینکه سالیانه بیش از ۱۱میلیارد مترمکعب آب در کهگیلویه و بویراحمد تولید می شود که بخش عمده ای از این منابع حیات بخش بدون استفاده از استان خارج می شود تاکید کرد که اختصاص حقابه به جنگل های استان مورد توجه مسوولان باشد.