به گزارش خبرنگار ایرنا، معدن به عنوان نخستین حلقه از زنجیره صنعت نقش اساسی در صنعتی شدن آن منطقه دارد. در واقع مهدن شرط لازم برای صنعتی شدن هر منطقه ای هست هر چند این شرط به تنهاییی کافی نیست و باید سایر حلقه های زنجیره تولید و صنعت باید در کنار و ادامه آن قرار بگیرد.
طی سالهای گذشته معادن کشف شده در استان اردبیل عمدتا مصالح ساختمانی بوده که در مقایسه با معادن فلزی ارزش افزوده کمتری داشته است. بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی اداره کل صنعت معدن و تجارت استان اردبیل، تاکنون حدود ۱۰ هزار میلیارد ریال در این معادن سرمایه‌گذاری شده که با میزان استخراج سالیانه هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تن ماده معدنی، برای یک‌هزار و ۱۰۰ نفر فرصت اشتغال ایجاد کرده، اما در مجموع شرایط در این حوزه از نظر کارشناسان امر رضایت‌بخش نبوده است.
بنابر آمارهای معاونت امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل تا کنون ۲۱۰ پروانه فعالیت برای واحدهای معدنی در مناطق مختلف این استان صادر شده است که از این تعداد ۱۰۹ واحد پروانه‌دار فعالیت دارند.
یکی از مباحثی که همواره در سالهای گذشته در خصوص ذخایر معدنی استان اردبیل مطرح بوده است بوده که ایا در این استان معادن ارزشمند فلزی وجود دارد یا نه. در همین راستا از حدود یک دهه گذشته تلاش‌هایی برای مطالعه، تامین ذخیره و اکتشاف در نقاط مختلف استان اردبیل آغاز شد که با پیگیری‌های مستمر مسئولان امر در نهایت هفته گذشته معدن "صاحب دیوان" در منطقه دوست‌بیگلو از توابع شهرستان مشگین‌شهر با حضور سید حامد عاملی استاندار اردبیل به بهره برداری رسید.
این پهنه معدنی البته محدود به مس نیست و تیم اکتشافی در آن به ذخایری از مولیبدن و طلا نیز رسیده‌اند که به اذعان کارشناسان در کنار ایجاد واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی مرتبط می‌تواند سیمای اشتغال و تولید استان اردبیل را در سالهای آتی متحول کند.
پیش‌بینی استخراج ۷۰ میلیون تن مس
به گفته رامین صادقی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل، مطالعات در این محدوده از سال ۱۳۹۳ در حال انجام بود و در نهایت شرکت "سرزمین جلگه‌های آسمانی" هفته پیش پروانه بهره‌برداری معدن صاحب دیوان را دریافت کرد تا اردبیل هم با بهره‌برداری از نخستین معدن فلزی با ارزش به جمع استان‌های دارای ظرفیت معدنی فلزی مهم کشور بپیوندد.
رامین صادقی با ابراز امیدواری نسبت به استحصال ذخایر ارزشمندی از مس، مولیبدن و طلا در محدوده‌ای به مساحت ۳۳.۳۵ مترمربع اضافه کرد: مطالعات نشان داد که این پهنه معدنی زمینه‌ای را فراهم می‌آورد تا استان اردبیل در زمره سه استان معدنی کشور قرار گیرد و انتظار می‌رود در فاز اول ۷۰ میلیون تن ذخیره معدنی با ارزش از این محدوده برداشت شود.
وی اظهار کرد: البته با توجه به تداوم انجام عملیات اکتشاف حین استخراج، پیش‌بینی می‌شود این میزان ذخیره با افزایش قابل توجهی مواجه و استان اردبیل به طور قطع در آینده به یکی از قطب‌های معدنی و صنایع معدنی کشور تبدیل شود.
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل اشتغال‌زایی فعلی را ۱۱۰ نفر و اشتغال پیش‌بینی شده را در افق پیش رو ۳۵۰ نفر اعلام کرد و افزود: در نهایت میزان اشتغال نهایی تا یک‌هزار نفر با جذب نیروهای محلی انجام خواهد شد.
وی با اشاره به تلاش‌ها برای خریداری ماشین‌آلات به‌روز فرآوری، اشتغال نهایی این مجموعه را یک‌هزار نفر پیش بینی کرد و گفت: قرار است تا 20 ماه آینده با مشارکت شرکت سرمایه‌گذار، کارخانه‌ای برای فرآوری مس، مولیبدن و طلا در این منطقه احداث شود تا شاهد زنجیره فرآوری، تولید و عرضه محصولاتی با ارزش افزوده مناسب در استان اردبیل باشیم.
سرمایه‌گذاری ۴۰ هزار میلیارد ریالی در صنایع فرآوری
صادقی میزان سرمایه‌گذاری صورت گرفته تا مرحله اخذ پروانه بهره‌برداری در پهنه معدنی مذکور را بیش از ۲ هزار میلیارد ریال اعلام کرد و ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود تا اتمام فاز نهایی و تاسیس واحدهای فرآوری و تولید کنسانتره مس، میزان سرمایه‌گذاری به حدود ۴۰ هزار میلیارد ریال برسد.
وی بیان کرد: پروانه بهره‌برداری صادر شده برای معدن صاحب دیوان ۲۵ ساله و میزان استخراج آن یک میلیون تن در سال است که در سالهای بعدی با گسترش عملیات معدن‌کاری تا پنج میلیون تن قابل افزایش خواهد بود.
صاحب دیوان هرچند یکی دوگام از سایر معادن استان جلوتر است با این حال ظرفیتهای معدنی استان اردبیل محدود به پهنه صاحب دیوان نیست. سالهاست که روی پهنه های معدنی استان اردبیل عملیات اکتشاف انجام می شود بر اساس اظهارات رامین صادقی سه پهنه معدنی در محدوده منطقه باغرو کوثر قرار بود و با توجه به اینکه شرایط لازم را از نظر زمین‌شناسی نداشتند، از دستور کار خارج شدند و تنها در یک محدوده فرایند اکتشاف به پایان رسید که در مرحله تخمین ذخیره است.
به گفته این مقام مسئول پنج محدوده نیز در منطقه قزل‌اوزن وجود دارد که با برگزاری نشست‌های متعددی از جمله در وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت در نهایت چهار محدوده از دستور کار خارج شد و یک محدوده در منطقه کمر قزل‌اوزن به مرحله حفاری و تخمین ذخیره رسید.
صادقی بیان کرد: ذخایری که این پهنه‌های معدنی دارند، حتی بیش از مس سونگون اهر است و پیش‌بینی می‌شود تا ۲ سال آینده این اقدامات چهره استان اردبیل را از لحاظ اقتصاد و اشتغال ارتقا دهد و علاوه بر آن یک‌سری صنایع اقماری هم در منطقه شکل بگیرد.
صدور ۴۸ پروانه اکتشاف در چهار پهنه معدنی
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل هم گفت: در حال حاضر آهن، مرمریت، تراورتن، سیلیس، عقیق، پوکه معدنی، پوزولان و کائولن از جمله مهم‌ترین موادی است که از معادن استان استخراج شده و اغلب به فرآورده‌های دارای ارزش افزوده بالاتر مانند سیمان و مصالح ساختمانی سبک وزن تبدیل و روانه بازار می‌شود.
فریبرز شجاع در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: علاوه بر اینها چهار پهنه اکتشافی در استان اردبیل وجود دارد که به منظور فعالیت در آنها، در مجموع ۱۲ پروانه اکتشاف برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری دولتی صادر شده است.
وی اضافه کرد: از جمله سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در پهنه قزل اوزن شهرستان خلخال چهار محدوده اکتشافی دارد که پروانه گرفته و از حدود یک ماه قبل عملیات حفاری در یکی از محدوده‌ها نیز آغاز شده است.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل ابراز امیدواری کرد، با ادامه روند اکتشاف و در صورتی که آزمایش‌ها و نمونه‌برداری‌ها به نتیجه منجر شود و از نظر اقتصادی دارای توجیه باشد، در آینده نزدیک این محدوده‌ها تعیین تکلیف شود.
وی افزود: ۳۶ پروانه اکتشاف دیگر هم تاکنون برای بخش خصوصی صادر شده است که اگر به نتیجه برسد، در مجموع بخش معدن استان اردبیل جهش قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت.
شجاع با اشاره به اینکه ۲ پهنه مهم از زون‌های معدنی کشور در محدوده شهرستان خلخال واقع شده است، بیان کرد: ۲۷ پروانه بهره‌برداری و ۱۰ پروانه اکتشاف معدن تاکنون در این شهرستان صادر شده است که سالانه یک میلیون تن مصالح معدنی از مجموع ذخایر ۶۰ میلیون تنی موجود منطقه استخراج می‌شود.
وی عنوان کرد: با پیگیری‌های صورت گرفته در پهنه باغرو نیز شرکت سرمایه‌گذاری کوثر سه دستگاه حفاری مستقر کرده و در حال اجرای عملیات اکتشاف تفصیلی است که البته بیشتر این پهنه‌ها مربوط به مواد فلزی مانند کانسنگ مس و عناصر همراه آن همچون طلا و مولیبدن یا نقره است.
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل پیش‌بینی کرد که در ۲ سال آینده کارخانه کنسانتره مس پورفیری در معدن صاحب دیوان که جزو پهنه قره‌سو-سبلان است، به مرحله تولید برسد.
کلام آخر؛ ضرورت تامین سرمایه برای احداث کارخانه‌های فراوری و تکمیل زنجیره صنعت در استان
اقتصاد ایران مشکلات جدی دارد و دولت برای رفع این چالشها به طور مصمم وارد میدان شده است. هرچند برنامه های اولویت داری مانند مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه ها در دستور کار اول دولت قرار دارد با این حال این به معنای این نیست که دولت سیزدهم از سایر مسائل غفلت کرده است.
شاید بتوان عمده ترین تلاش مدیریت ارشد اجرایی استان را تلاش برای توسعه و تکمیل زیرساختهای عمرانی در بخشهای مختلف حمل و نقل آب، انرژی و ارتباطات عنوان کرد. زیرساختهایی که خیلی پیش از این باید تکمیل می‌شد با این حال همین الان هم توسعه زیرساختهای توسعه اولویت نخست دولت در استان اردبیل است.
علاوه بر این دولت سالها برای ظرفیت سنجی توسعه صنعتی استان اردبیل برنامه ریزی و سرمایه گذاری کرده است. حالا و با مشخص شدن میزان ذخایر معادن فلزی به نظر می‌رسد گام بلند و مهم بعدی دولت تامین سرمایه مورد نیاز برای احداث کارخانجات و واحدهای فراوری در استان است تا ارزش افزوده متناسب با آن نصیب استان شده و عقب ماندگی تاریخی استان از این طریق جبران شود.
واقعیت این است که متوقف کردن روند توسعه نیافتگی و بازگرداندن آن منطقه به مدار توسعه فرایند به شدت دشواری است. این امر علاوه بر اجماع در سطح محلی نیازمند حمایت در سطوح ملی و بویژه تامین سرمایه مورد نیاز برای توسعه زیرساختهای عمرانی و صنعتی است. از این جهت این مطالبه به حق مردم و مسئولان استان اردبیل از مدیریت اجرایی و تقنینی و سایر نهادهای مسئول است که دین خود را به مردم ولایتمدار استان اردبیل ادا کرده در این زمینه گام‌های مناسب بردارند.