به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، ماهیت هنر در ذات خود، زیبایی و لطافت است و دارای قابلیتی منحصربفرد در بسترهای گوناگون و محیط پیرامون ما است. تأثیر فرایندهای هنری از جمله موسیقی در روح و روان، سبک زندگی، نگرش، دیدگاه و جامعه را به قطع یقین نمی‌شود نادیده گرفت. اگر خوب و با دیده تحقیق به این مهم بنگریم؛ می‌بینیم که چقدر حضور موسیقی در جامعه می‌تواند تعیین‌کننده و بیانگر سطح فرهنگ و تمدن ریشه‌دار در یک سرزمین باشد.
وقتی نوازندگان جوان سازهای زهی، آینده خود را در ارکستر متصور می‌شوند، به احتمال زیاد خود را به عنوان نوازندگان حرفه‌ای یا رهبر تصور می‌کنند. با این حال، به افراد دیگری جز نوازندگان و رهبر ارکستر برای نگه داشتن یک ارکستر بزرگ در کنار هم، تمرین و اجرای چندین اجرا در هر سال احتیاج است.
آنچه در ادامه می‌آید صحبت‌های یکی از نوازندگان پیشکسوت ارکستر ایرانی است.
منوچهر پناهی‌نژاد در گفت وگو با خبرنگار ایرنا و در توضیح مفهوم و ملزومات یک ارکستر بیان کرد: ارکستر -یا سازگان که به مجموعه‌ای از نوازندگان و سازهایی که باهم به اجرای قطعات موسیقی می‌پردازند گفته می‌شود - یک علم است و فرقی نمی‌کند سمفونیک باشد، فیلارمونیک یا کلاسیک؛ بلکه برای ورود به این حوزه باید توانایی و علم آن را داشته باشند.
وی افزود: برای ورود به این حوزه شما باید حداقلی از زبان بلد باشید چرا که ارکستر کلمات و اصطلاحاتی از زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی، آلمانی و حتی روسی دارد که باید معنای آن را دانست.
ارکستر بی‌رهبر مانند بدن بدون قلب است
این نوازنده پیشکسوت در پاسخ به این پرسش که نقش یک رهبر در ارکستر چیست، گفت: رهبر ارکستر هماهنگ‌کننده نوازنده‌هاست و همه نوازنده‌ها را هدایت می‌کند تا با یک بالانس موسیقی را بنوازند؛ اگر این رهبر نباشد گروهی از نوازندگان ممکن است جلو یا عقب بزنند و متعاقب آن هارمونی ریتم و آهنگ به هم می‌ریزد.
وی تاکید کرد: در نتیجه بدون رهبر یک ارکستر نظم نخواهد داشت؛ و ارکستر بی‌رهبر مانند بدن بدون قلب است.
پناهی‌نژاد اظهار داشت: به‌شخصه وقتی تیمپانی - سازی از رده سازهای کوبه‌ای و گونه‌ای طبل بزرگ است که از کاسه بزرگی (معمولاً از مس) و رویه‌ای از پوست حیوان یا پلاستیک ساخته می‌شود - می‌نواختم رهبر دوم ارکستر بودم؛ البته این بیشتر نوعی اصطلاح است وگرنه که رهبر اصلی یک ارکستر همان فردی است که مقابل نوازندگان می‌ایستد.
وی افزود: رهبر دوم معمولاً همان کسی است که ساز تیپانی را می‌نوازند و به همین دلیل این نوازنده در ارکستر اهمیت دارد چرا که تیمپانی ساز سختی است و کسی که پشت آن باند می‌نشیند، مهارت دارد.
نسل جدید ارکسترسمفونیک تهران آیندۀ درخشانی دارند
پناهی‌نژاد با تاکید بر اهمیت علاقه شخصی در دنبال کردن تخصص رهبری ارکستر، تصریح کرد: کسانی رهبر ارکستر می‌شوند که خاطرخواه آن و بسیار علاقه‌مند به این کار باشند؛ رهبر ارکستر بودن عظمتی دارد.
وی ادامه داد: رهبر ارکستر نوازنده‌ای است که در رهبری ارکستر تحصیل‌کرده؛ کلاس و درس این تخصص را خوانده و آن‌قدر رهبران خوب و اجراهایشان را نگاه کرده تا رهبری آنان، حرکت دست‌ها و ایجاد توازن در گروه را یاد بگیرد، علاوه بر اینها این افراد معمولا کسانی هستند که خط مقدم بودن و محوریت توجه را می‌پسندند، هرکسی توان رهبری ارکستر را ندارد.
این نوازنده پیشکسوت در پاسخ به این پرسش که چه نظری در باب نسل جدید نوازندگان ارکستر دارد، بیان کرد: نسل جدید ارکسترسمفونیک تهران (ارکستر سمفونیک تهران بزرگترین و قدیمی‌ترین ارکستر سمفونیک ایران است. این ارکستر در سال ۱۳۱۲ به وسیله غلامحسین مین‌باشیان و با نام ارکستر بلدیه آغاز به فعالیت نمود ) جوانان و نوازندگانی هستند که آینده‌ای درخشان دارند. آنان بسیار در کار خود متبحرند، باسواد هستند و بسیار خوب می‌نوازند.
وی گفت: نصیر حیدریان رهبر این ارکستر نوازنده‌ای بسیار قوی و در کارش حرفه‌ای و باسواد است. ایشان هم نوازنده خوبی در ساز ترومبون (به فرانسوی: trombone) - یکی از سازهای بادی (بادی مسی) برنجی - و هم پیانیست درجه یکی است که بسیار به کارش علاقه دارد و همان‌طور که گفتم رهبری ارکستر نیاز به خاطرخواهی زیاد دارد.
پناهی‌نژاد در پاسخ به این پرسش که تفاوت نسل نوازندگان دوره خود را با دوره حاضر در چه می بیند، خاطرنشان کرد: ارکستر زمان نسل ما وقتی قطعه‌ای را می‌زدیم انگار از قبل آن ملودی در گوشمان بود و انگار آن را از قبل بلد بودیم، می‌زدیم و می‌خواندیم و از این منظر نسل تکرارنشدنی‌ای بودیم.
وی در توضیح وضعیت ارکستر حال حاضر گفت: وضعیت ارکستر امروز سخت است و مشکلاتی دارد چرا که کسانی که باید از آن حمایت کنند و قدرت آن را دارند از آن حمایت نمی‌کنند.
نوازنده‌ای با ژن موروثی
به گزارش ایرنا، منوچهر پناهی‌نژاد سال ۱۳۲۱ در تهران به دنیا آمد. پدرش در شرکت نفت کار می کرد و به موسیقی علاقه داشت و ویولون می نواخت. موسیقی در خانواده آنها موروثی بود و سه نسل پیش از او نیز نوازندگی می کردند. او موسیقی را نزد پدر آموخت؛ از شش سالگی با موسیقی آشنا شد و اولین ساز او ویولون بود.
سپس به سراغ درام و سازهای کوبه ای رفت. در ۹ سالگی نوازنده حرفه ای بود و برای نمایش های گوناگون موسیقی اجرا می کرد. سال ۱۳۴۶ به وزرات فرهنگ و هنر وارد شد و با افرادی چون عباس خوشدل، عماد رام و... همکاری داشت. سپس وارد ارکستر سمفونیک تهران شد.
او در ایران و خارج از کشور اجراهای بسیاری داشته استف همراه با ارکستر سمفونیک به رهبری نادر مشایخی در وین به اجرا پرداخته و همچنین در برلین، لبنان و یونیسف نیز اجرا داشته است. اکنون فرزندش محمدرضا پناهی‌نژاد نیز نوازنده درام و سازهای کوبه‌ای و یکی از بهترین‌های ارکستر سمفونیک است.
منوچهر پناهی‌نژاد مدرک درجه یک هنری دارد.