به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، هیپوکلسمی از جمله بیماری های متابولیکی است که به طور معمول در گاوهای شیری در زمان زایش اتفاق می افتد، هیپوکلسمی بالینی و تحت بالینی دو عامل خسارت اقتصادی در گله‌ها است و زمانی رخ می‌دهد که گاو قادر به جایگزینی کلسیم از دست رفته از طریق آغوز و شیر نباشد.
بیشتر گاوهای شیری درجات مختلف از هیپوکلسمی را نشان می دهند؛ زیرا احتیاجات کلسیمی (Ca) دوره آبستی متناسب با نیازهای کلسیمی بالای دوره شیردهی نیست.
در هیپوکلسمی تحت بالینی، کلسیم خون پایین بوده و علائم بالینی تب شیر مشاهده نمی شود. نزدیک به ۵۰ درصد از گاوها در دوره شیردهی دوم و بالاتر که جیره های معمول پیش از زایش را دریافت می‌کنند، هیپوکلسمی تحت بالینی را تجربه می کنند، هیپوکلسمی در نهایت سبب کاهش مصرف علوفه، کاهش تولید شیر و افزایش ناهنجاری های متابولیکی می شود.
بیماری تب شیر یا فلج زایمان گاو نوعی بیماری متابولیکی است که عموما طی ۴۸ ساعت بعد از زایمان رخ می دهد و بیشتر مواقع این بیماری در گاوهای پرُتولید مشاهده می شود. تب شیر در گاو می تواند پیش از زایمان یا در هنگام زایمان نیز اتفاق بیافتد که طی آن غلظت کلسیم خون به شدت کاهش می یابد.
هیپوکلسمی تحت بالینی بسیار پرهزینه‌تر از تب شیر است؛ زیرا درصد بالاتری از گاوها را تحت تاثیر قرار می دهد و هزینه ناشی از هیپوکلسمی تحت بالینی چهار برابر هزینه تب شیر است. بروز هیپوکلسمی پیرامون زایش با کاهش تولید شیر و افزایش خطر جابجایی شیردان و کاهش میزان کلسیم خون به حدود ۸/۵ میلیگرم در دسی لیتر همراه است.
خوراندن مکمل های کلسیم بهترین روش برای گاوهای هیپوکلسمیک است که هنوز زمین گیر (به زمین خوردن گاو پس از زایمان در اثر افت شدید کلسیم) نشده اند، تجویز دهانی بلوس کلسیم در گاوهای پرُتولید و گاوهای دچار لنگش ناشی از زایمان می تواند تولید شیر در اولین دوشِش پس از زایش را به میزان ۱.۳ کیلوگرم افزایش دهد.
بلوس کلسیم با استفاده از بلوس خوران (اپلیکاتور) وارد دهان گاو می شود. با خوراندن بلوس کلسیم از ابتلای گاو به بیماری تب شیر پیشگیری می شود.
پس از زایمان، برای تغذیه گوساله نیاز به دادن شیر آغوز (اولین شیر پس از زایمان) است. شیر آغوز باعث کاهش سریع غلظت کلسیم در بدن گاو مادر می شود. برای کمبود کلسیم بدن گاو باید اقدام به تزریق وریدی کلسیم به گاو کرد. در صورتی که کمبود کلسیم به شدت صورت بگیرد، منجر به فلج شدن گاو پس از زایمان و حتی مرگ دام می شود.
یک شرکت دانش بنیان ایرانی توانسته با کمک متخصصان خود به دانش فنی بلوس دهانی کلسیم دست یابد و آن را بومی سازی کند. سیدهادی حسینی کارشناس تحقیق و توسعه بخش دام شرکت دانش بنیان سروش سبز البرز در خصوص این دستاورد می گوید: جثه گاو شیری حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم است و جالب اینکه تمام گاوهای شیری بعد از زایش، آغوز یا شیر اولی که تولید می کنند حاوی مقادیر بالایی از کلسیم است.
وی توضیح داد: اگر کل این مقدار کلسیم را که در دوشِش اول از گاو برای تغذیه گوساله دوشیده می شود، محاسبه کنیم بیشتر از مقدار کلسیم آزادی است که در بدن گاو وجود دارد؛ یعنی به محض دوشیدن گاو، ذخایر کلسیم حیوان خالی می شود در نتیجه، این اقدام در دو حالت بالینی و تحت بالینی می تواند عوارضی به همراه داشته باشد.
حسینی افزود: نتیجه بالینی به این صورت است که گاو پس از زایمان به زمین می خورد و می بینیم که حیوان دچار تب شیر شده است. معمولا با تزریق وریدی این عارضه قابل درمان است اما عوارضی برای دام به همراه دارد.
وی ادامه داد: ولی گاوهایی که علایم بالینی نشان نمی دهند، معمولا این کمبود را با خود در طول حداقل ۲ تا ۳ ماه اول بعد از زایمان حمل می کنند. در این خصوص اتفاقی که می افتد این است که دفع جفت این گاوها که باید ۲۴ ساعت بعد از زایمان صورت گیرد، اتفاق نمی افتد.
کارشناس تحقیق و توسعه بخش دام این شرکت دانش بنیان افزود: بعد از زایمان باید جفت خارج شود اما به دلیل کمبود کلسیم انقباضاتی که باید برای خروج جفت از دام صورت گیرد، انجام نمی شود؛ بنابراین ترکیب موجود در بلوس دهانی کلسیم تولیدشده باعث بهبود انقباضات می شود.
وی یادآور شد: وقتی روند انقباضات خوب می شود، انقباضات روده هم بهتر شده و در نتیجه، حرکت مواد خوراکی در طول دستگاه گوارش نیز عملکرد بهتری خواهد داشت و خوراک مصرفی حیوان افزایش می یابد. وقتی حیوان علوفه می خورد، کلسیم بیشتری دریافت می کند و کمبود کلسیم آن رفع می‌شود.
حسینی ادامه داد: گاوهایی که این ترکیب را می خورند، ۲ ماه بعد از زایمان قابلیت باروری بهتری خواهند داشت. در نتیجه با استفاده از بلوس دهانی کلسیم (قرص های کلسیم) تولید دام نیز افزایش پیدا می کند. بیماری های متابولیک از جمله جفت ماندگی و جابه‌جایی شیردان کاهش پیدا می کند و می توان گفت از نظر اقتصادی برای دامدارها بسیار با ارزش است.
کارشناس تحقیق و توسعه بخش دام این شرکت دانش بنیان یادآور شد: هر گاو بعد از زایمان باید ۲ قرص مصرف کند که با استفاده از اپلیکاتور طراحی شده به دام خورانده می شود.
وی گفت: بهترین زمان برای خوراندن بلوس کلسیم به گاوهایی که در شرف زایمان هستند، یک دز در زمان زایمان و دز دوم ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از آن است.
این دکتری تغذیه نشخوار کننده گفت: هر گاو صنعتی که در کشور وجود دارد، به محض زایمان به ۲ تا قرص کلسیم نیاز دارد، یعنی اگر یک تا ۲ میلیون راس گاو داشته باشیم، سالی ۲ تا قرص کلسیم می خواهد و شرکت ما می تواند نیاز موجود را به طور کامل تامین کند؛ زیرا این محصول بومی بوده و مواد اولیه آن کاملا داخلی است و خوشبختانه خط تولید شرکت به گونه ای است که به اندازه نیاز کشور می توانیم تولید داشته باشیم یعنی ماهانه می توانیم ۲۰ تا ۳۰ هزار بلوس تولید کنیم.
وی بیان کرد: معمولا ترکیبات موجود در قرص کلسیم، مواد معدنی مانند سولفات کلسیم و کلرید کلسیم است؛ قیمت این محصول نسبت به مشابه خارجی یک چهارم تا یک پنجم قیمت تمام شده است.
حسینی با بیان اینکه ما می توانیم به اندازه نیاز کشور این مکمل را تولید کنیم، گفت: تولید این محصول در حال حاضر در زوم بهداشتی در حال انجام است و این محصول برای رفع نیاز دامداران به بازار عرضه شده است.