به گزارش خبرنگار ایرنا، امروزه یکی از مشکلات و آسیب‌های جدی که نوجوانان و جوانان را در جامعه تهدید می‌کند گرایش به مصرف انواع مواد مخدر است، بلای خانمان‌سوزی که خشک و تر را با هم می‌سوزاند.
با توجه به اینکه نوجوانان و جوانان به عنوان قشر آسیب پذیر جامعه بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار دارند و حساسیت تربیت و معاشرت با آنان از اهمیت بالایی برخوردار است، نهاد خانواده می تواند نقش اصلی و اساسی را در تربیت فرزندان و پیشگیری از گرایش آنان به مصرف مواد مخدر ایفا کند.
تحلیلگران مسائل سیاسی و اجتماعی بر این باورند که در تهاجم و نفوذ فرهنگی، پدیده مواد مخدر مهمترین عامل به تباهی کشیدن و انحطاط اخلاقی جوانان و جامعه است که متاسفانه در حال حاضر میانگین سن اعتیاد در سطح استان قزوین کاهش یافته و باید با آموزش، مهارت آموزی و مراقبت‌های خانوادگی برای مقابله با آن اقدام کرد.
در چنین شرایطی به‌نظر می‌رسد فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی به خانواده‌ها و جوانان بتواند بیش از هر اقدام دیگری به پیشگیری و کاهش این معضل اجتماعی کمک کند و از اثرات تخریبی آن بکاهد.
ناکامی‌های اجتماعی از جمله عوامل گرایش نوجوانان به مصرف مواد مخدر
یک روانشناس تربیتی و مدرس دانشگاه در قزوین با بیان اینکه نوجوانان بیشتر در معرض آسیب اعتیاد قرار دارند، گفت: نداشتن امید به آینده بهتر، ناکامی‌های اجتماعی و رضایت نداشتن از زندگی از جمله عواملی است که گرایش نوجوانان و جوانان را به اعتیاد تشدید می کند.
اقدس اعرابیان مهمترین علل گرایش افراد به اعتیاد را در سه محور فردی، خانوادگی و اجتماعی دانست و افزود: عوامل فردی، عمده‌ترین دلیل بر مصرف مواد مخدر است و نوع نگرش جوان نسبت به مصرف مواد و علل روانی همچون وارد شدن فشارهای عصبی و روانی با توجه به شرایط سنی همچون برگزاری امتحانات سرنوشت سازی مانند کنکور که نیاز به بیدار بودن در شب‌ها و مطالعه مداوم بدون احساس خستگی دارند در گرایش جوانان به سمت مصرف مواد موثر است.
وی ادامه داد: همچنین نداشتن شناخت کافی از عوارض مصرف مواد، اختلالات شخصیتی، بیماری‌های روانی شامل افسردگی، کاهش درد ناشی از بیماری‌های جسمی، استقلال طلبی، کنجکاوی، ضعف اراده، لذت طلبی، افزایش توان جنسی و نداشتن مهارت نه گفتن از جمله عوامل فردی گرایش به مصرف مواد مخدر است.
این روانشناس بالینی با اشاره به عوامل خانوادگی، افزود: سوء مصرف مواد توسط والدین، کشیدن سیگار، افراط و تفریط در ابراز محبت به فرزند، کنترل و محدودیت بیش از حد توسط والدین، تبعیض قائل شدن بین فرزندان، رفاه بیش از حد، طلاق و یا فوت والدین و فقر یا مکنت مالی از جمله این عوامل است.
اعرابیان اضافه کرد: همچنین پایین بودن سطح آگاهی والدین، نداشتن توانایی در برقراری روابط عاطفی مؤثر با فرزندان که منتج به ایجاد فاصله بین والدین و فرزندان می‌شود، بالا بودن سطح انتظارات والدین با توجه به توانایی‌ها و استعداد فرزندان از دیگر علل گرایش فرزندان به اعتیاد است.
این استاد دانشگاه، دسترسی آسان به مواد، بیکاری، اختلافات طبقاتی، وضعیت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی خانواده، محل زندگی خانواده، ارتباط با دوستان ناباب و کمبود امکانات تفریحی جهت تکمیل اوقات فراغت جوانان را از علل گرایش جوانان به اعتیاد دانست.
اعرابیان افزود: متاسفانه در خانواده‌هایی که شیوه فرزند پروری منفعل و سهل گیرانه دارند، کنترل و نظارت بر اعمال و رفتار فرزندان صورت نمی‌گیرد و ساعت ورود و خروج از منزل یا دوستان فرزندان کنترل نمی‌شود و یا کنترل بیش از حد خانواده‌ها با ایجاد محدودیت مستبدانه برای فرزندان همراه است فرزندان این خانواده‌ها بیش از دیگران در معرض آسیب قرار دارند.
خانواده شاه کلید پیشگیری از گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر
این روانشناس تربیتی و مدرس دانشگاه در قزوین با اشاره به نقش مؤثر والدین در پیشگیری از اعتیاد فرزندان، گفت: مهمترین نهاد اجتماعی که در پیشگیری از اعتیاد می‌توان مؤثر باشد، خانواده است.
اقدس اعرابیان افزود: پیشگیری از اعتیاد در مراکز مختلفی از جمله مدرسه، محل کار، منطقه و محل سکونت انجام می‌شود اما خانواده در بالاترین درجه اهمیت و حساسیت در این زمینه قرار دارد.
وی با تاکید بر اینکه والدین نخستین کسانی هستند که شخصیت فرزندان را شکل می‌دهند، اظهار داشت: محیط خانوادگی مناسب، باعث شکل‌گیری و رشد سلامت فرزندان می‌شود و محیط خانوادگی نامناسب، می‌تواند آسیب‌های روانی و شخصیتی جبران ناپذیری را به فرزندان وارد کند.
این استاد دانشگاه، "ارتباط مؤثر والدین با فرزندان" و "ارتقای سطح آگاهی خانواده‌ها از خطرات اعتیاد" را از عوامل مهم پیشگیری از اعتیاد دانست و افزود: اعتیاد به مواد مخدر یکی از بدترین عادات زندگی افراد است که تمام جوانب زندگی فرد را تحت تأثیر منفی خود قرار می‌دهد.
اعرابیان با اشاره به اینکه اعتیاد مساله‌ای چند بُعدی است، تصریح کرد: در رفع معضل اعتیاد نمی‌توان به صورت یک طرفه فقط از دولت و حاکمیت انتظار داشت.
وی نقش والدین را در پیشگیری از اعتیاد فرزندان مهم برشمرد و گفت: شخصیت کودک و نوجوان متأثر از رفتار پدر و مادر است و والدینی که با موازین تعلیم و تربیت آشنا باشند، به فرزندان خود آگاهی داده و آنان را به سلامت از تنگناها و بحران‌های زندگی عبور می‌دهند.
این روانشناس تربیتی با بیان اینکه خانواده در پیشگیری از اعتیاد نقش کلیدی دارد، تصریح کرد: در دهه‌های گذشته آموزش‌های پیشگیرانه از اعتیاد فقط به افراد ارائه می‌شد، در حالی که برنامه‌های پیشگیری باید به تناسب تمامی اعضای خانواده تنظیم شوند.
این روانشناس تربیتی تاکید کرد: در حالت کلی پدر یا مادری می‌تواند به خوبی از اعتیاد فرزند خود پیشگیری کند که شناخت کافی از اعتیاد و مواد مختلف داشته باشد.
طرح پیشگیری از اعتیاد با رویکرد اجتماع محور در دستور کار بهزیستی قزوین
مدیرکل بهزیستی استان قزوین در این باره گفت:با توجه به گستردگی حوزه اعتیاد و کاهش سن مصرف مواد مخدر، طرح پیشگیری از اعتیاد با رویکرد اجتماع محور به مرحله اجرا درآمده تا با مشارکت همگانی و همکاری دستگاه های ذیربط در این زمینه اقدام کنیم.
علی دهباشی پور افزود: در این طرح، مجموعه ای از فعالیت ها بر اساس الگوهای محیطی و اجتماعی از طریق کاهش عوامل خطر و افزایش عوامل محافظتی به صورت همه جانبه اجرا می‌شود.
این مسوول تصریح کرد: در حال حاضر ۱۱ موسسه فعال در ۳۹ محیط شهری و ۱۰ محیط روستایی استان در این زمینه فعالیت می کنند تا با آگاه سازی و اطلاع رسانی از گرایش جوانان و نوجوانان به سمت مصرف مواد مخدر جلوگیری کنند.
وی در خصوص اعتبارات بهزیستی استان در حوزه پیشگیری از اعتیاد، گفت: در حال حاضر اعتباری برای طرح‌های پیشگیری از اعتیاد از سوی سازمان بهزیستی کشور ابلاغ نشده و اعتبار سال ۱۴۰۰ است که به صورت کامل تخصصیص داده شده و همچنین اعتباری بالغ بر ۸۰ میلیارد ریال در حوزه پیشگیری درمان و کاهش آسیب هزینه شده است.
این مسوول در ادامه با اشاره به خدمات ارایه شده به جامعه آسیب دیده اعتیاد، ادامه داد: در یکسال گذشته بهزیستی استان در حوزه درمان و کاهش آسیب اعتیاد به هشت هزار و ۱۴۱ نفر خدمات ارائه کرده است.
دهباشی پور افزود: در حال حاضر بهزیستی استان قزوین از طریق ۲۸ مرکز در حوزه اعتیاد شامل مراکز اقامتی، مراکز dic، ایستگاه کاهش آسیب کانکس، سرپناه شبانه شلتر، موبایل ون، توانمندسازی، باشگاه مثبت، مرکز جامع و مرکز درمان دادگاه مدار خدمات خود را ارائه می‌دهد.
وی تاکید کرد: هم اکنون ۱۴ مرکز بهبود اقامتی میان مدت مخصوص مردان، یک مرکز مختص بانوان و یک مرکز جامع درمان اعتیاد دارای مجوز و تحت نظارت بهزیستی در استان قزوین فعال هستند ولی امیدواریم با انجام اقدامات پیشگیرانه و همکاری خانواده ها از آلوده شدن جوانان به این بلای خانمان سوز جلوگیری به عمل آید و آنها به مرحله استفاده از این مراکز نرسند.
اولویت آگاهسازی جوانان و انجام اقدامات فرهنگی برای پیشگیری از گسترش مصرف مواد مخدر
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان قزوین در این باره گفت: در حوزه مواد مخدر و اعتیاد در کنار مبارزه سلبی، آگاهی‌رسانی فرهنگی می‌تواند جلوی گسترش این آسیب اجتماعی را در جامعه بگیرد.
علی رحمانی با بیان اینکه زنگ خطر کاهش سن اعتیاد در استان به صدا در آمده است، افزود: به منظور جلوگیری از گسترش مصرف مواد و آسیب‌های ناشی از اعتیاد در سطح جامعه و اقشار مختلف از جمله محیط‌های کاری و کارگری استان نیازمند برنامه ریزی مناسب دستگاه‌ها اجرایی برای ارتقای سطح آگاهی جامعه هدف هستیم.
این مسوول تاکید کرد: پیشگیری از شیوع مواد مخدر بر سه اصل آگاهی، آموزش و مشاوره متمرکز است و باید با اجرای برنامه‌های مدون سطح آگاهی جامعه را نسبت به این پدیده خانمان سوز افزایش دهیم.
اجرای طرح یاریگران زندگی در ۵۰۳ واحد آموزشی استان قزوین
وی در ادامه با اشاره به صدمات و آسیب‌های اجتماعی مختلف در سطح جامعه که نسل جوان و دانش آموزان را مورد تهدید قرار داده است، افزود: توجه جدی مسوولان و مدیران، مربیان پرورشی و معلمان در سطح مدارس استان برای مقابله با این موضوع ضروری است.
رحمانی افزود: هرگونه غفلت از توجه به دانش آموزان و فقدان نظارت بر فعالیت آنان در سطح مدارس و خانواده منجر به آسیب جدی برای آنان می‌شود بنابراین اولیا، مربیان و دانش آموزان سه ضلع مهم برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله اعتیاد به مواد مخدر هستند.
وی با اشاره به لزوم اجرای طرح یاریگران زندگی در سطح مدارس استان، تصریح کرد: این طرح در بیش از ۵۰۳ واحد آموزشی استان در سال تحصیلی گذشته اجرا شد و به گفته مسوولان وزارت آموزش و پرورش قزوین در این حوزه عملکرد جزو استان‌های موفق بوده است.
رحمانی بیان کرد: اعتیاد، حاصل کم توجهی خانواده‌ها، مسوولان و جامعه در ابعاد مختلف به این آسیب است و همه ما در مواجه با این معضل، مسوولیت اجتماعی داریم.
وی یادآور شد: قزوین از لحاظ کمی و کیفی اقدامات خوبی برای مقابله با مواد مخدر انجام داده که همین اقدامات این استان را در وضعیت خوبی در سطح کشور قرار داده است.
نرخ رشد مصرف مواد مخدر در حوزه کارگری استان قزوین قابل تأمل است
وی پیشگیری از اعتیاد در محیط‌های کارگری را امری مهم و ضروری دانست و افزود: با توجه به اینکه قزوین یک استان صنعتی است پایش فضای درونی و بیرونی واحدهای تولیدی و صنعتی نقش مهمی در کنترل و کاهش اعتیاد جامعه کارگری دارد.
رحمانی تصریح کرد: متأسفانه بحث نرخ رشد مصرف مواد مخدر در حوزه کارگری در استان قزوین به نسبت نرم کشوری قابل تأمل بوده و باید بیشتر به آن توجه شود.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر بحث پیشگیری از اعتیاد در شرکت‌های بالای ۵۰ نفر جمعیت در سطح استان در حال اجرا است و برای بیش از ۱۷ هزار نفر از جامعه کارگری استان پیامک‌های در راستای اشاعه فرهنگی و کاهش آسیب‌های اجتماعی ارسال می‌شود.
رحمانی اضافه کرد: همچنین اجرای برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد در محیط کار با استفاده از ظرفیت‌های موجود از جمله اتاق بهداشت، مشاور و روانشناس در دستور کار قرار گرفته است.
دبیر شورای مبارزه با مواد مخدر استان قزوین گفت: برای مقابله با آسیب اجتماعی اعتیاد جلسات مستمر آموزش مهارت‌های زندگی برای کارگران، درمان و بازتوانی کارگران معتاد و آسیب دیده و بازگشت به کار مجدد آنان با حمایت مدیران واحدهای تولیدی در حال انجام است.
برآیند:
به گفته کارشناسان و مسوولان، زنگ خطر کاهش سن مصرف مواد مخدر در استان قزوین به صدا در آمده است و باید آن را جدی گرفت.
دستگاه های مختلف با توجه به رسالت و ماموریت های خود در این زمینه باید به صورت جدی تر وارد شوند تا از گسترش هرچه بیشتر مواد مخدر در میان جوانان و نوجوانان جلوگیری به عمل آید.
متأسفانه بسیاری از جوانان بر اثر احساس درماندگی و ناکامی و یا برای رهایی از تنهایی و فشار روانی به دامن مواد مخدر و اعتیاد پناه می برند که رهایی از آن به سادگی میسر نیست در حالیکه با پیشگیری و اقدامات روانشناسی به موقع می‌توان جلوی این معضل اجتماعی را گرفت.