به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایرنا، مراسم سالانه مذهبی ارامنه جهان تحت عنوان باداراک همه ساله در کلیسای تاریخی قره کلیسا در چالدران برگزار می‌شود؛ در این آیین ارامنه دیگر کشورهای جهان از جمله ارمنستان، سوریه، لبنان، هلند، فرانسه، اتریش، آلمان، کانادا و غیره نیز حضور دارند.
باداراک یا عشای ربانی آیینی مذهبی و زیارتی در کلیسای تاریخی تادئوس مقدس (قره کلیسا) است. این مراسم مذهبی که هر سال در سالروز شهادت تادئوس یا طاطائوس قدیس -یکی از دوازده حواریون عیسی مسیح (ع) - با حضور ارامنه کشورهای مختلف در قره‌کلیسای چالدران برگزار می‌شود. این آیین در مرداد ۱۳۹۶در فهرست میراث ملی شده بود.
آیین زیارت تادئوس مقدس از این جهت که یکی از بزرگترین مراسم‌های مذهبی با شکوه اقلیت‌های دینی در کشور ما است و در یکی از قدیمی‌ترین کلیساهای جهان برگزار می‌شود حائز اهمیت است؛ از طرفی این آیین مذهبی در سال ۱۳۹۹ به عنوان میراث فرهنگی ناملموس مشترک میان ایران و ارمنستان در یونسکو به ثبت رسید، که فرصتی برای آشنایی بیشتر ملت‌های دو کشور در منطقه فرهنگی ایران است.
قره کلیسا در آذربایجان غربی همه سال اوایل مرداد ماه میعادگاه حدود ۵هزار ارامنه ایران و جهان می‌شود و ارمنی‌ها از شهرهای مختلف به این کلیسای تاریخی می‌آیند. افزون بر ارامنه، خانواده هایی از آشوریان و خانواده‌های مسیحیان کاتولیک هم در این جشن شرکت می‌کنند.
یکی از آداب پسندیده در طول زیارت سه روزه، آیین‌های غسل تعمید کودکان و نوجوانان ارمنی در این کلیسا است. عده‌ای بر این عقیده هستند که تعمید کودکان آنها در نخستین کلیسای حضرت مسیح و محل شهادت حواری آن پیامبر، همراه با خیر و برکت است. گروهی هم فرزندان خود را با نذر و نیت در آنجا غسل تعمید می‌دهند و به همین خاطر سن غسل تعمید گیرندگان گاه به ۱۵ و ۲۰ سال هم می‌رسد.
روزهای توقف خانواده‌ها در قره کلیسا متفاوت است. رسم این است که سه روز (از اول تا سوم مرداد) باید در آنجا بمانند ولی کسانی که از راه دور می آیند، گاهی بیش از سه روز می مانند. خانواده‌هایی هم که از شهرهای نزدیک می‌آیند، ممکن است فقط روز دوم آنجا باشند و سپس مراجعت کنند.
قره‌کلیسا از بناهای مذهبی متعلق به ارامنه بوده که در جنوب ماکو و ۲۰ کیلومتری شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده است. قره در زبان آذری به معنای سیاه است و وجه تسمیه این نام سیاه بودن قسمتی از کلیسا است. ظاهرا ساختمان اصلی کلیسا از سنگ‌های سیاه ساخته شده که پس از بازسازی قسمتی از سنگ‌ها به وسیله سنگ‌های سفید جایگزین شده است. به احتمال زیاد این عمل به صورت عمدی انجام شده تا آیندگان از شکل و ظاهر اولیه کلیسا مطلع باشند.
تادئوس یا طاطائوس (طاطاوس) یکی از حواریون مسیح است که در سال چهل میلادی به ارمنستان آمد و به تبلیغ مسیحیت پرداخت که در پی تبلیغ وی گروه زیادی به آیین مسیح روی آوردند که از آن جمله ساناتروک پادشاه ارمنستان و دخترش ساندخت بود ولی سلطان کمی بعد پشیمان شد و به مخالفت با آیین جدید پرداخت و دستور داد تا تادئوس، ساندخت(دخترش) و گروهی دیگر که به مسیحیت گرویده بودند (حدود ۳۵۰۰ نفر) را به قتل برسانند.
در سال ۳۰۲ میلادی زمان پادشاهی تیرداد از پادشاهان ارمنستان، مسیحیت در این کشور دین رسمی و همگانی شد. مسیحیان ارمنی که خاطره شهادت تادئوس و ساندخت را نسل به نسل حفظ کرده بودند، در محل فرار آنها کلیساهایی بنا کردند که قره کلیسا یکی از آنهاست.
بنا بر عقیده ارامنه، کلیسای تادئوس (طاطائوس) اولین کلیسایی است که به دستور مبشرین و حواریون مسیح در دنیا ساخته شده است و چون از نظر مذهبی شهادت را بزرگترین سعادت برای بشر می دانند، هر سال در روزهای آخر تیرماه و هفته اول مرداد ماه که مصادف با قتل تادئوس مقدس و پیروان مسیحی او است، در قره کلیسا جمع شده و مراسم که به آیین زیارت تادئوس معروف است، بر پا می‌کنند.
آیین و مراسم زیارتی کلیسای تادئوس مقدس (قره کلیسا) در پرونده‌ای مشترک با ارمنستان به یونسکو ارائه شد و در ۲۷ آذر ۱۳۹۹ داوران کمیته در جلسه‌ای که به میزبانی جامائیکا اما به دلیل شیوع بیماری کرونا به صورت مجازی (آنلاین) برگزار میشد، به اتفاق آرا با ثبت این آیین به عنوان میراث جهانی ناملموس بشری موافقت کردند و به عنوان شانزدهمین میراث ناملموس ایران در یونسکو ثبت شد.
زیارت تادئوس مقدس آیینی مذهبی در قره کلیسا در آذربایجان غربی در ایران است، که ارامنه هر ساله از نقاط مختلف جهان به این مکان تاریخی (قره کلیسا- کلیسای تادئوس) - که جزو میراث جهانی ثبت شده است- می آیند، و این آیین را برگزار می‌کنند.
ثبت جهانی مجموعه کلیساهای آذربایجان در سال ۱۳۸۷
مجموعه کلیساهای ارامنه به عنوان نهمین اثر ایران در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیدند؛ مجموعه ثبت شده کلیساهای ایران شامل سه کلیسای اصلی سنت تادئوس، سنت استپانوس، زُر زُر و چند بنای اطراف آن، همراه دهکده‌ها و قبرستان است.
قره کلیسا از بناهای مذهبی متعلق به ارامنه بوده که در جنوب ماکو و ۲۰ کیلومتری شمال‌شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده است. قره در زبان آذری به معنای سیاه است و وجه تسمیه این نام سیاه بودن قسمتی از کلیسا است. قره کلیسا که دومین کلیسای قدیمی جهان است از سنگ‌های سیاه ساخته شده که پس از بازسازی قسمتی از سنگ‌ها به وسیله سنگ های سفید جایگزین شده است.
قره کلیسا (کلیسای تادئوس مقدس) که در نزدیکی شهر ماکو در قرون چهارم تا ششم میلادی روی آرامگاه تادئوس مقدس، از حواریون حضرت مسیح (ع) بنا شده است، برای مسیحیان منطقه و همچنین ارامنه جهان ارزش مذهبی زیادی دارد.
کلیسای سنت استپانوس آذربایجان شرقی بعد از قره کلیسا در آذربایجان غربی، مهم ترین کلیسای ارامنه کشور است. این کلیسا مربوط به قرون ۱۰ تا ۱۲ میلادی است و در منطقه جلفا در کنار رودخانه ارس جای گرفته است.
کلیسای مریم مقدس که به نام کلیسای زُر زُر نیز معروف است، یکی دیگر از آثار پرونده کلیساهای ایران است که در استان آذربایجان غربی شهرستان ماکو و در ۱۲ کیلومتری شمال غرب قره کلیسا قرار دارد. این کلیسا که به حدود سال ۱۲۹۸ میلادی تعلق دارد، ممکن بود که پس از آبگیری سد بارون در عمق دریاچه پشت سد قرار گیرد. به همین دلیل، به ارتفاعات کنار دریاچه منتقل و در آن نقطه دوباره بازسازی شد.
کلیسای چوپان نیز که در غرب شهر مرزی جلفا در ساحل رود ارس و در محدوده استان آذربایجان شرقی قرار دارد، در قرن ۱۶ میلادی ساخته شده است. گفته می شود این کلیسا محل عبادت چوپانان ارمنی ساکن روستاهای اطراف دره شام بوده است.
همچنین کلیسای استپانوس مقدس در ۶ کیلومتری روستای دره شام به فاصله ۱۵ کیلومتری غرب شهر جلفا در استان آذربایجان‌شرقی واقع است. استپانوس قدیس یکی از نخستین افرادی بود که به دین مسیحی روی آورد.