واقعه کربلا با صد زبان که روایت شود باز نامکرر است و بسان شعله ای سرکش، در دلها زبانه می‌کشد و بخصوص در ماه محرم، ذهن و ضمیر عاشقان و دلباختگان به اهل بیت (ع) را مجذوب خویش می‌کند.
دیار دارالارشاد و دارالایمان اردبیل که محل زندگانی شیوخ، عرفا و فضلایی همچون شیخ صفی الدین اردبیلی و مقدس اردبیلی بوده و در استقرار حکومت یکپارچه شیعی به همت صفویان نقش مهمی داشته است، ماه محرم را با آئین‌ها و برنامه‌های خاصی گرامی می‌دارد و شکوهمندی این برنامه‌ها به حدی است که اردبیل، به عنوان قطب عزاداری‌های ماه محرم، الگویی برای سایر مناطق کشور محسوب می‌شود.
جایگاه شاخص اردبیل در سوگواری‌های محرم
مدیرکل تبلیغات اسلامی اردبیل، این استان را جایگاه اصلی عزاداری ماه محرم در کشور عنوان کرد و گفت: طبق مشاهدات و گزارش‌ها، برنامه‌های ماه محرم اردبیل از هشتم ذیحجه هرسال آغاز می‌شود و این امر در کشور، بی سابقه و این نشانگر ارادت و محبت خاص اهالی اردبیل به آستان مقدس اباعبدالله الحسین (ع) است و باید در غنا و توسعه محتوای برنامه‌ها بیشتر تلاش کنیم.
اردبیل علاوه بر شهر گردشگری، شهر مذهبی نیز محسوب می‌شود و در ایام سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) مسافران زیادی به منطقه سفر می‌کنند.
حجت‌الاسلام قاسم جعفرزاده مصداق‌های عزاداری در استان اردبیل را در دو بخش مرکز استان و شهرستان‌های تابعه عنوان و خاطرنشان کرد: برنامه‌های ماه محرم در شهر اردبیل و با اشتراکات موجود در شهرستان‌های تابعه برگزار می‌شود، که در اردبیل آغاز برنامه‌های عزاداری از سالروز شهادت حضرت مسلم بن عقیل (نهم ذیحجه) با عزاداری محله عالی قاپو (دروازه) آغاز می‌شود و این خود سمبل آغاز عزاداری ماه محرم در استان و به تبع آن در کشور است.
محمود صفری شهردار اردبیل نیز پیشینه عزاداری‌های ماه محرم در اردبیل را بسیار غنی و مهم دانست و گفت: عزاداری ماه محرم ریشه در تاریخ فرهنگ اردبیل دارد و تمام برنامه‌ها در ماه محرم با محوریت مردم و با زمان‌بندی مشخص و با نظم خاصی برگزار می‌شود.
وی با اشاره به فضاسازی محیط شهری متناسب با ماه محرم، افزود: اردبیل علاوه بر شهر گردشگری، شهر مذهبی نیز محسوب می‌شود و در ایام سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) مسافران زیادی به منطقه سفر می‌کنند و باید فضاسازی محیط شهری به صورت شایسته انجام گیرد.
صفری حفظ ارزش‌های دینی و مذهبی، تبیین فلسفه محرم و عاشورای حسینی و حفظ و گسترش فرهنگ محرم در جامعه به ویژه در بین جوانان و نسل آینده را از اهدف آئین‌های ماه محرم برشمرد و از تجلیل پیرغلامان حسینی در این ماه خبر داد.
طشت‌گذاری، نماد آغاز عزاداری‌ها
یکی از ِآئین هایی که به عنوان سرآغاز و مقدمه برنامه‌های ماه محرم تعریف و شناخته شده ، مراسم طشت گذاری در مساجد و حسینیه‌هاست که در اردبیل از قدمتی دیرینه برخوردار است و عاشقان امام حسین (ع) به درک شدت تشنگی امام و یارانش در کربلا و به نیت سیراب ساختن تشنه‌کامان عاشورا، طشت‌هایی را از آب گوارا پر کرده و با دست ریش سفیدان و بزرگان وارد مساجد و حسینیه‌ها می‌کنند.
سوگواران حسینی با مشاهده طشت‌های آب بر روی دوش بزرگان هیئات و مساجد، با اشک و آه به عزاداری مشغول می‌شوند و مداحان با خواندن سوزناکترین نوحه‌ها و احوالات تشنه‌گان کربلا، در غم آنان ناله سر می‌دهند و سوگواری می‌کنند.
عاشقان امام حسین (ع) به درک شدت تشنگی امام و یارانش در کربلا و به نیت سیراب ساختن تشنه‌کامان عاشورا، طشت‌هایی را از آب گوارا پر کرده و با دست ریش سفیدان و بزرگان وارد مساجد و حسینیه‌ها می‌کنند.
تبرک و تیمن از آب زلال طشت‌ها نیز در بین اهالی مرسوم است و با رعایت بهداشت فردی و جمعی، مقداری از آب طشت‌ها در بین عزاداران تقسیم می‌شود و طشت‌های آب به طور معمول تا پایان ماه محرم در مساجد و تکایا در معرض دید قرار می‌گیرد.
مدیرکل تبلیغات اسلامی اردیبل درباره آئین دیرینه و سنتی طشت گذاری ماه محرم در شهر اردبیل گفت: امسال این آئین در محل حسینیه اوچدکان در تاریخ ۲۶ ذیحجه (چهار مرداد) و در روز ۲۷ ذیحجه (پنج مرداد) در مسجد جامع اردبیل اجرا می‌شود و در ادامه، مساجد اعظم و محلات شش‌گانه از جمله طوی، اوچدکان، سرچشمه، پیر عبدالملک، گازران، عالی قاپو نیز این رسم دیرینه را با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی و با توجه به سلامت و صحت عزاداران اجرا خواهند کرد.
حجت الاسلام قاسم جعفرزاده به محل عبور دسته عزاداری ماه محرم از محل بازار تاریخی زرگران اردبیل و مشکل تعمیر و ساخت و ساز ورودی این بازار اشاره کرد و گفت: در صورت تکمیل بهسازی این مکان، دسته‌روی خیابانی و عزاداری سنتی در بازار تاریخی، همچون سال‌های گذشته اجرا و در غیر این صورت مسیر جایگزین به دستجات معرفی خواهد شد.
تاکید بر ترویج بهداشت در کنار تحکیم باورها
مدیرکل تبلیغات اسلامی اردیبل با اشاره به وضعیت شیوع مجدد کرونا، تغییر در نحوه اجرای برنامه‌های فرهنگی و دینی را برای حفظ سلامت عمومی لازم شمرد و گفت: باید با در نظر گرفتن شرایط موجود و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، هم عزاداری را به نحو شایسته اجرا کنیم و هم به سلامت و عافیت مردم اهمیت دهیم.
حجت الاسلام جعفرزاده در نشستی با طلایه‌داران تبلیغات اسلامی نیز تاکید کرد: امسال عزاداری‌های ماه محرم در اردبیل با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی، پر شورتر و گسترده‌تر از سال‌های گذشته برگزار می‌شود.
در این نشست، نمایندگانی از دانشگاه علوم پزشکی اردبیل و نیروی انتظامی، شورای شهر و شهرداری آمادگی خود را برای همکاری در اجرای باشکوه برنامه‌های ماه محرم اعلام کردند.
محمود صفری شهردار اردبیل نیز در جلسات هماهنگی برنامه‌های ماه محرم، با بیان اینکه در سال‌های گذشته به‌دلیل شیوع کرونا در اجرای برنامه‌ها وقفه ایجاد شده بود، اضافه کرد: امسال با توجه به وضعیت کرونایی، آیین‌ها بخصوص برنامه طشت‌گذاری با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی برگزار خواهد شد.
محرم؛ عرصه جهاد تبیین
مدیرکل تبلیغات اسلامی استان اردبیل تلاش برای ارتقای امنیت و کاهش آسیب‌های اجتماعی را وظیفه‌ای همگانی دانست و اظهار کرد: جهاد تبیین و جریان‌سازی مذهبی، ضرورت مهم فرهنگی است و فرهنگ‌سازی برای تقویت باورهای دینی در جامعه با محوریت ائمه جمعه، جماعات و روحانیون و دست‌اندرکاران فرهنگی در اولویت برنامه‌هاست.
جعفرزاده ظرفیت مساجد، هیات‌های مذهبی، مدارس و ادارات را در روشنگری و بصیرت‌افزایی در حوزه مقابله با آسیب‌های اجتماعی مهم دانست و ماه محرم و عزاداری امام حسین (ع) را بهترین فرصت تقویت باورهای دینی و اعتقادی در جامعه و افزایش سطح پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی ذکر کرد.
برای حضور روحانی در مساجد بزرگ شهری و روستایی استان برنامه‌ریزی شده و علاوه بر استفاده از ظرفیت روحانیون طرح هجرت و روحانیان مستقل استان، از مبلغان اعزامی از قم نیز در برنامه‌های عزاداری ماه محرم استفاده خواهد شد.
او افزود: برای حضور روحانی در مساجد بزرگ شهری و روستایی استان برنامه‌ریزی شده و علاوه بر استفاده از ظرفیت روحانیون طرح هجرت و روحانیان مستقل استان، از مبلغان اعزامی از قم نیز در برنامه‌های عزاداری ماه محرم استفاده خواهد شد.
جعفرزاده به اهمیت توجه به اهداف قیام عاشورا و ترویج درس‌های مکتب حسینی در بین مردم تاکید کرد و گفت: همگان باید در مسیر اهداف قیام اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش و الگوگیری از مکتب عاشورا، قدم برداشته و رفتار فردی، خانوادگی و اجتماعی خویش را با سبک زندگی آنان منطبق سازیم.
اردبیلی‌ها روز به روز برای عزاداری‌های ماه محرم آماده می‌شوند و این روزها اشعار معروف شاعران مدیحه‌سرای سرای این استان بیشتر زمزمه می‌شود و شاه بیت‌های معروفی نظیر این مطلع زیبای تاج الشعرا استاد حاج عباسقلی یحیوی بر زبان‌ها جاری است.
«آی باتدی صبح آچیلدی،زینب نوایه گلدی زهرا ددی حسین وای ، عالم صدایه گلدی
چون ییخدیلار آتیندان سلطان تشنه کامی دنیایه اولدی اعلان قٌتَل حسین پیامی»
ماه خوابید و روز پدیدار گشت و حضرت زینب (س) به فریاد آمد / حضرت زهرا (س) فریاد واحسینا سرداد و عالم به غوغا آمد
هنگامی که سلطان تشنه کام را از مرکبش سرنگون کردند / پیام شهادت امام به دنیا اعلام شد.
استان اردبیل با یک میلیون و ۲۸۰ هزار نفر جمعیت در ۱۲ شهرستان در شمال ایران واقع شده است.