به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، سید محمد مقیمی در پنجمین همایش ملی ترویج اخلاق حرفه‌ای و مسوولیت‌پذیری اجتماعی که در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد، افزود: موضوع مسوولیت‌پذیری اجتماعی امروز دیگر به عنوان یک الزام و تعهد اخلاقی و همچنین منبع استراتژیک برای همه سازمان‌ها تبدیل شده و طیفی از تعهدات اجتماعی برای سازمان‌ها در عرصه کسب‌وکارها به وجود آمده است.
وی تحقق توسعه و پیشرفت پایدار جوامع را مستلزم تعامل هم‌افزای سه جنبه مهم مالی اقتصادی، اجتماعی و مباحث محیطی در فرآیندی سه‌جانبه دانست و یادآور شد: نوع کمکی که نهادها و سازمان‌های مختلف می‌توانند برای کمک به این فرآیند سه‌جانبه به‌ویژه در بخش اجتماعی داشته باشند در حوزه مسوولیت اجتماعی تعریف می‌شود.
رییس دانشگاه تهران به برنامه راهبردی این دانشگاه و شعار محوری «جهاد علمی برای تحقق دانشگاه کارآفرین با رویکرد مسوولیت‌پذیری اجتماعی» اشاره و خاطرنشان کرد: معتقد هستیم برای اینکه دانشگاه تهران بتواند نقش مؤثری در فرآیند توسعه همه‌جانبه کشور داشته باشد، باید موضوع مسوولیت‌پذیری اجتماعی را به عنوان عمق استراتژیک خود مورد توجه ویژه قرار دهد.
مقیمی با تشریح چهار سطح مسوولیت‌پذیری اجتماعی، گفت: اولین و پایین‌ترین سطح مسوولیت اجتماعی، مسوولیت اجتماعی اقتصادی است. در این سطح از مسوولیت اجتماعی، سازمان‌ها و نهادها تلاش می‌کنند تا در ازای منابعی که از جامعه استفاده می‌کنند، برای جامعه سودآور باشند و منافع مادی را نصیب جامعه کنند.
وی سطح دوم مسوولیت اجتماعی را ناظر بر مسوولیت اجتماعی قانونی دانست و تصریح کرد: بر این اساس، قانون آهنین مسوولیت‌پذیری اجتماعی در جوامع مختلف ایفای نقش می‌کند و در این سطح از مسوولیت‌پذیری اجتماعی، سازمان‌ها نه به خاطر اعتقادشان به مسوولیت اجتماعی بلکه به خاطر فشار و قانون است که به ایفای نقش مسوولیت‌پذیری اجتماعی می‌پردازند و ناچار هستند از قانون تبعیت کنند.
استاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود، سطح بعدی مسوولیت‌پذیری اجتماعی را در همراهی آن با موضوع ترویج اخلاق حرفه‌ای مطرح کرد و اظهار داشت: نوع نگاه به مسوولیت‌پذیری اجتماعی در این سطح، مسوولیت‌پذیری اجتماعی مبنی بر عملکرد اخلاقی است یعنی سازمان‌ها و نهادها به ایفای نقش مسوولیت‌پذیری اجتماعی می‌پردازند چون آن را امری پسندیده و اخلاقی و باعث رشد و تکامل اخلاق در جامعه می‌دانند و لذا سعی می‌کنند علاوه بر ترویج اخلاقیات، از صدمه زدن به دیگران اجتناب کنند.
مقیمی افزود: بالاترین سطح مسوولیت‌پذیری اجتماعی، مسوولیت‌پذیری اجتماعی ارادی و داوطلبانه است. در این حالت، سازمان‌ها خود را تبدیل به یک شهروند خوب شرکتی و سازمانی کرده و تلاش می‌کنند به اهداف جامعه کمک کنند و کیفیت زندگی را در جامعه ارتقا دهند البته کمتر سازمانی به این سطح عالی می‌رسد، ولی باید هدف نهایی در ایفای مسوولیت اجتماعی فردی و سازمانی معطوف به این سطح متعالی باشد.
وی ضمن تقسیم‌بندی نگرش‌ها و دیدگاه‌ها به مسوولیت‌پذیری اجتماعی به «دیدگاه ابزاری» و «دیدگاه هنجاری»، اظهار داشت: در دیدگاه ابزاری، توجه به ذینفعان بخاطر کسب موفقیت عملکردی، سودآوری و رشد شرکت و سازمان است؛ ولی در دیدگاه هنجاری، توجه به ذینفعان ناشی از اعتقاد و باور به منافع مشروع آنهاست، خواه سازمان به آنها علاقمند باشد یا نباشد.
رییس دانشگاه تهران در نقد پرداختن به مسوولیت اجتماعی از منظر استراتژی ابزاری، اظهار داشت: در این استراتژی، سازمان‌ها نه بخاطر اعتقادشان به مسوولیت‌پذیری اجتماعی بلکه به خاطر اینکه در محیط رقابتی خودشان دست برتر داشته باشند یا تنبیه نشوند، اقدام به ایفای نقش مسوولیت‌پذیری اجتماعی می‌کنند و بیش از آنکه در عمل آنها شاهد رفتارهای اخلاقی و باور و اعتقاد به ایفای نقش مسوولیت اجتماعی باشیم، برخی فعالیت‌های نمایشی مسوولیت اجتماعی را بروز می‌دهند.
مقیمی ادامه داد: آنها معتقدند اگر به فضای مسوولیت‌پذیری اجتماعی وارد نشوند، برند و جایگاه خود را در بین مشتریان از دست می‌دهند بنابراین امروز پرداختن به مسوولیت اجتماعی دیگر به یک حربه رقابتی برای برخی سازمان‌ها و شرکت‌ها هم تبدیل شده است تا بتوانند نزد شهروندان، مشتریان و مصرف‌کنندگان اعتباری کسب کنند و این همان نگرش ابزاری به مسوولیت‌پذیری اجتماعی است.
وی یادآور شد: هر چند که همین سطح از توجه به مسوولیت اجتماعی هم به نوبه خود می‌تواند برای ارتقای جایگاه توسعه پایدار کمک‌کننده باشد، اما کافی نیست.
رییس دانشگاه تهران در تبیین استراتژی این دانشگاه درمورد ایفای نقش مسوولیت‌پذیری اجتماعی نیز توضیح داد: رویکردی که باید در سازمان‌ها و نهادهای کشور جاری و ساری شود و دانشگاه تهران هم تلاش می‌کند آن را دنبال کند، ایفای نقش مسوولیت‌پذیری اجتماعی در قالب نگاه هنجاری است؛ یعنی پشتوانه‌های عقیدتی و باورهای عمیق سازمانی، دانشگاه تهران را به این سمت هدایت می‌کند که تأمین منافع ذینفعان را به عنوان یک هدف مشروع خود دنبال کند و آن را به کلیه ذینفعان نزدیک و دور تسری بخشد.
مقیمی افزود: ما اگر در دانشگاه تهران خود را ملزم به دنبال کردن این نگرش می‌دانیم باید تلاش کنیم که موضوع ایجاد سرمایه اجتماعی و مسوولیت‌ها در تک تک ارکان دانشگاه و نهادها و سازمان‌هایی که در آن فعالیت می‌کنیم را توسعه دهیم، امروز هر چه جلوتر می‌رویم، بحث سرمایه اجتماعی و ایجاد مسوولیت برای همه افراد جامعه و شهروندان تبدیل به یک رویه معمول و همیشگی شده و باید تلاش کنیم این سطح مسوولیت را از سطح اقتصادی به یک موضوع داوطلبانه، ارادی و هنجاری تبدیل کنیم.
وی خاطرنشان کرد: بنابراین باید به جای رویکرد واکنشی، مسوولیت اجتماعی استراتژیک را مورد توجه قرار دهیم یعنی نقطه عزیمت ما برای پرداختن به مسوولیت اجتماعی به خاطر قانون آهنین مسوولیت‌پذیری اجتماعی که نهادهای دولتی بالای سرمان قرار داده‌اند، نباشد بلکه پرداختن به این موضوع مهم باید در عمق استراتژی سازمانی ما نهادینه شود، آن زمان است که جنبه‌های اجتماعی می‌تواند به کمک جنبه‌های اقتصادی و محیطی، ما را به یک توسعه متوازن رهنمون کند.
استاد دانشکده مدیریت دانشگاه تهران ادامه داد: مسوولیت اجتماعی فراتر از اخلاق حرفه‌ای در سطحی عمل می‌کند که سازمان خود را در قبال جامعه مسوول می‌داند و به عنوان یک شهروند خوب شرکتی باید ایفای نقش کند.
مقیمی تاکید کرد: در سطح عالی مسوولیت‌پذیری اجتماعی، همواره توجه به این است که سازمان‌ها باید از توجه صرف به منافع ذینفعان لایه اول یا سازمانی، به توسعه منافع همه ذینفعان و همه افرادی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم از خدمات و محصولات سازمان بهره‌مند می‌شوند، توجه داشته باشند.
وی در تبیین چگونگی اعمال این رویکرد در دانشگاه تهران گفت: تلاش ما در دانشگاه تهران این است که خود را در قبال مسایل جامعه پاسخگو بدانیم، بنابراین در رویکرد دانشگاه کارآفرین، نوع رویکرد ما این نیست که بگوییم ما فقط در قبال دانشجویان، کارکنان و اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران مسوول هستیم و بخواهیم نسبت به مواردی نظیر اینکه دانشجو پس از فارغ‌التحصیلی کجا مشغول می‌شود، چه عاقبتی پیدا می‌کند، آینده شغلی وی چه می‌شود و ارتباط بعدی وی با دانشگاه چه خواهد بود، بی‌اعتنا باشیم.
رییس دانشگاه تهران تاکید کرد: معتقدیم بی‌اعتنایی به این موضوعات با آنچه که در مفروضات مسوولیت اجتماعی در سطح ارادی تعریف می‌شود، مغایر است.
مقیمی تصریح کرد: باید تلاش کنیم ضمن اینکه محیط نزدیک خود (اساتید، دانشجویان و کارکنان) را مورد توجه قرار می‌دهیم، مسایل فارغ‌التحصیلان را هم درک کنیم و به شرایط و آینده‌ای که آنها پیش رو دارند هم فکر کنیم تا واقعاً بهترین فارغ‌التحصیلان مورد نیاز جامعه را تحویل دهیم. ما حتی در سطحی بالاتر تلاش می‌کنیم تا افرادی که تعامل آنها با دانشگاه کمتر به ذهن می‌آید را نیز مورد توجه قرار دهیم و برای چالش‌ها و مسایل جامعه راهکار علمی پیدا کنیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود از اردوهای جهادی به مدیریت بسیج دانشجویی در مناطق غرب کشور با اعزام گروه ۲۰۰ نفره از حوزه‌های تخصصی مختلف با مشارکت مالی و انسانی قشرهای مختلف دانشگاه تهران به عنوان یک نمونه از مسوولیت‌پذیری اجتماعی نام برد.
رییس دانشگاه تهران گفت: نتیجه این اردوهای جهادی، آن اتفاقی است که تحت عنوان اجتماعی شدن علم و دانش از آن نام می‌بریم. در این اردوهای جهادی تلاش می‌کنیم تا افرادی که از حداقل‌های کیفیت‌های زندگی بی‌بهره هستند از خدمات دانشگاه تهران بهره‌مند شوند.
مقیمی یک جنبه دیگر ایفای نقش مسوولیت اجتماعی دانشگاه تهران را پاسخ به چالش‌های پیش رو دستگاه‌ها از طریق این رسانه دانست و یادآور شد: تلویزیون اینترنتی دانشگاه تهران را به منظور پاسخ به چالش‌ها و موضوعات موجود از طریق بازنمایی دستاوردهای علمی دانشگاه و انتقال آنها به جامعه سازمانی و شهروندان راه‌اندازی کردیم و امیدواریم آنچه به عنوان عملکرد دانشگاه تهران بر جای می‌ماند بتواند به حل مسایل واقعی کشور کمک کند. آن وقت است که می‌توانیم مدعی شویم که علم و دانش توانسته است در تمام سطوح جامعه ورود کند و آحاد ملت، طعم علم را بچشند.
وی تصریح کرد: موضوع مسوولیت اجتماعی یک موضوع صرفاً نمایشی نیست بلکه باید آن را تبدیل به فرهنگی کنیم که سازمان‌ها و نهادها در جای جای کشورمان این حس را داشته باشند که صرفاً نباید پاسخگوی ذینفعان سطح اول (ذینفعان داخلی نهاد خود) باشند، بلکه خود را در مقابل تک تک مسایلی که در جامعه ایجاد می‌شود و با توجه به مأموریت خود می‌توانند آن را دنبال کنند، مسوول بدانند و از این طریق به توسعه پایدار کشور کمک کنند.