گروه جامعه ایرنا - تحمیل بار مالی بیکاران و افزایش پرداختی‌های بیمه بیکاری، امهال و استمهال بدهی‌ها و پوشش خانواده‌های جانباختگان کرونا از آغاز شیوع کرونا منابع این نظام‌های حمایتی را در سراسر دنیا از جمله ایران تحت‌تاثیر قرار داد و سبب استقراض برخی از صندوق‌های بیمه‌گر شد.
به اعتقاد برخی از کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه پزشکی، کرونا آخرین بیماری همه‌گیر در جهان نخواهد بود و علاوه بر ماندگاری حیات این ویروس، بیماری‌های مشابه با کووید۱۹ به عنوان یک بحران، در برهه‌های زمانی مختلف متجلی خواهد شد.
نظام‌های تامین اجتماعی و صندوق‌های بیمه‌گر به عنوان یکی از مهمترین نهادهای حمایتی در سراسر دنیا، بیشترین شمار بیمه‌شدگان، بازنشستگان و مستمری‌بگیران یک جامعه را تحت مقررات حمایتی قرار می‌دهند اما این نهادها و صندوق‌های اجتماعی چگونه باید برای مواجهه با بحران آماده شوند؟
نایب رئیس هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا در این باره اظهار داشت: کرونا به عنوان یک پدیده عجیب و ناشناخته، اغلب کشورهای دنیا و نظام‌های تامین اجتماعی موفق جهان را با بحران مواجه و دچار معضلات متعددی کرد.
علی حیدری تصریح کرد: این بحران باعث پیدایش یک شکل از «اقتصاد کم‌تماس» شد که مبتنی بر مراجعه مستقیم خریدار و فروشنده و عرضه مستقیم نبود و باتوجه به احتمال تداوم کرونا و بروز بیماری‌های مشابه، این اقتصاد توسعه خواهد یافت.
اقتصاد کم‌تماس و شکل‌گیری یک طبقه نوین «آزادکاران»
وی ادامه داد: توسعه این اقتصاد دیجیتال (کم‌تماس) منجر به شکل‌گیری طبقه وسیعی از «آزادکاران» خواهد شد. این جمعیت در محل‌های اجتماعی حضور ندارند و در منزل با دریافت کار موردنظر از کارفرما و انجام فرایندهای لازم، نتایج حاصله را به کارفرما تحویل داده و حقوق دریافت می‌کنند.
نایب رئیس هیات مدیره سازمان تامین اجتماعی گفت: در اغلب کشورهای دنیا از جمله ایران، امکان رصد و وصول حق بیمه از این نظام ایجاد نشده است. در گذشته برخی ابزارها در وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی به منظور نظارت بر کارگران و کارفرمایان با هدف دریافت حق بیمه وجود داشت اما این امکان در فضای مجازی (دورکاری) وجود نخواهد داشت.
شیوع کرونا؛ حذف نظارت‌ها و تشدید اقتصاد غیررسمی در دنیا
حیدری افزود: یکی از معضلات اساسی در این وضعیت، بروز و تشدید اقتصاد غیررسمی است. برآوردها در این زمینه در جامعه ایران هم متفاوت است. بنابر برخی گزارش‌ها، بین ۲۰ تا ۳۰ درصد میزان اقتصاد سیاه (پنهان و غیررسمی) مطرح می‌شود. این شکل از فعالیت اقتصادی، زیرزمینی است و بنابراین امکان دریافت مالیات نیز وجود ندارد.
وی اضافه کرد: در این شکل از فعالیت، جواز کار و پروانه نیز بی‌معنا است و بر این اساس، امکان دریافت حق بیمه از جانب سازمان‌های بیمه‌گر و نظام‌های تامین اجتماعی هم وجود ندارد و هر یک از این مسائل وضعیت بحران صندوق‌ها را تشدید می‌کند.
حیدری توضیح داد: در وضعیت بحران همچون شیوع یک بیماری همه‌گیر سازمان‌های بیمه‌گر مجبور به مساعدت با کارگران و کارفرمایان خواهند بود. به عنوان مثال، مهلت به کارفرمایان، امهال و استمهال بدهی‌ها از جمله اقداماتی است که در دوران بحران کرونا توسط سازمان تامین اجتماعی ناگزیر انجام گرفت و طبیعتا این اقدامات سبب تحمیل فشار بر سازمان و افزایش بار مالی خواهد شد. در وضعیت بحران همچون شیوع یک بیماری همه‌گیر، سازمان‌های بیمه‌گر مجبور به مساعدت با کارگران و کارفرمایان نیز خواهند بود. به عنوان مثال، مهلت به کارفرمایان، امهال و استمهال بدهی‌ها از جمله اقداماتی است که در دوران بحران کرونا توسط سازمان تامین اجتماعی ناگزیر انجام شد و طبیعتا این طرح‌ها سبب تحمیل فشار بر منابع و مصارف سازمان تامین اجتماعی و افزایش بار مالی خواهد شد.
این مسئول یادآور شد: یکی دیگر از تبعات وقوع بحران در هر کشور که با شیوع بیماری کووید۱۹ هم در جامعه ایران و اغلب کشورهای دنیا رخ‌داد، فقر برخی طبقات معتبر اجتماعی بود. با شیوع این بیماری، شماری از گروه‌های اجتماعی دارای اعتبار در جامعه آسیب دیدند و دچار فقر اقتصادی شدند.
وی اضافه کرد: قبل از بروز این بحران، برخی اقشار هنرمند و فنی‌وحرفه‌ای با عرضه هنر و تخصص مایحتاج روزانه زندگی خود را تامین می‌کردند اما بخش گسترده‌ای از این جمعیت هم با بروز بحران در تامین معیشت دچار مشکل شدند و به صندوق‌های بیمه‌گر و نظام حمایتی تامین اجتماعی جامعه تحمیل می‌شوند؛ بنابراین برای آمادگی در مواقع بحران هر یک از این معضلات باید امروز مورد توجه قرار گیرد.