اداره کل پژوهش و بررسی‌های خبری ایرنا در تلاش است تا در سلسله مطالبی یاد و اثر استادان و پژوهشگران ایران اسلامی را که بر اثر بیماری کرونا از دنیا رفتند، زنده کند. مطلب پیش رو، چکیده مطالبی است که درباره دکتر جمشید پژویان نگاشته شده است. مطلب مرتبط هر یک از عناوین پیوست شده است.
از جمشید پژویان به عنوان مدیر و استادی که ۴۰ سال برای اصلاح ساختار اقتصادی تلاش کرد، یاد می‌کنند.
جمشید پژویان متولد ۲۵ تیر ۱۳۲۴ در سنندج و از خاندان قاجار بود. وی مدرک دکترای اقتصاد داشت که از همان سال‌های ابتدایی انقلاب وارد دانشگاه شد و سوابق تدریس و مدیریت رشته اقتصاد در دانشگاه‌های علامه طباطبایی، الزهرا(س)، دانشگاه سیستان و بلوچستان و دانشگاه آزاد اسلامی در کارنامه خود دارد.
خودش می گوید «من بودم که برای اولین بار اقتصاد بخش عمومی را در ایران درس دادم. آنچه اکنون در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود در اصل چیزی است که تدریس آن را بنده شروع کردم و میراثی از علم و دیدگاه من است». او که سال‌ها در دانشگاه به تربیت اقتصاددان همت گمارد و کم هم نیستند مدیران اقتصادی که الفبای اقتصاد را از کلاس‌های او آموخته اند و دانشجویانش به خصوص در دولت‌های نهم و دهم صاحب پست های مهمی شدند. عباس شاکری عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در یادداشتی که به مناسبت سالروز درگذشت دکتر پژویان برای ایرنا ارسال کرده معتقد است که تربیت هزاران دانشجو و تمرکز بر کسوت و حرفه معلمی صدقات جاریه و ماندگاری است که نام و خاطراتش را مستدام داشته و زنده نگه می‌دارند.
پژویان زبانی تند و تیز داشت، نظرات خود را در حوزه اقتصاد با صراحت بیان می کرد و گاهی دیدگاه‌های اقتصادی دولت‌ها را مورد نقد قرار می‌داد. این اقتصاددان سخت به «طرح هدفمندی یارانه» معتقد بود و گفته است که برای این اصلاح ساختاری اقتصاد ایران ۳۰ سال تلاش کرده «که خوشبختانه در دولت آقای احمدی‌نژاد» شروع شد. البته بعد خودش هم معتقد شد که هیچکدام از اینها انجام نشد چراکه در این قسمت ناتوان عمل شد اما با همه اینها گفته است که اگر «فاز اول را در کفه ترازو بگذارید، قطعاً نتایج مثبتش سنگین‌تر است».
نام پژویان به شورای رقابت هم گرده خورده است؛ نهادی که خودش در دوره دولت نهم به وجود آورد و حتی ساختمان و زیرساخت بوروکراتیک هم برای آن ایجاد کرد. البته پژویان به صراحت اعلام کرد که این صندلی «پایه‌اش زمان آقای خاتمی ساخته شده اما نه برای من».
به هر ترتیب بنابه یادداشتی که به قلم عباس معمارنژاد عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات در سالروز درگذشت دکتر پژویان در ایرنا منتشر شده، شخصیت پژویان در دو جایگاه متفاوت قابل بررسی است؛ در دانشگاه به عنوان استاد و در شورای رقابت به عنوان مدیر اقتصادی. دکتر پژویان استادی مبرز به ویژه در حوزه اقتصاد بنگاه، اقتصاد خرد و بخش عمومی و بسیار منضبط، مسلط به علم روز و مشتاق در انتقال دانش به دانشجویان و در عین حال متواضع بود و در جایگاه مدیر اقتصادی بنیانگذار شورای رقابت در کشور بود که قصد داشتند برای مقابله با انحصار و سلطه بنگاه‌ها بر اقتصاد ساختاری شکل گیرد.
دکتر عباس شاکری در یادداشت خود در خصوص اخلاق و آداب دکتر پژویان می‌نویسد که او علاوه بر داشتن ویژگی‌های علمی و آکادمیک با همه همکاران و دانشجویان رفیق و مهربان بود. خصلت‌های جوانمردانه داشت و رفاقت را بر اختلافات علمی و فکری و تضارب آراء مقدم می‌دانست. چارچوب‌های علمی و آداب و نزاکت معلمی را هم خود رعایت می‌کرد و هم به عنوان یک مسئولیت حرفه‌ای از آن حمایت می‌کرد.
این اقتصاددان با سابقه که سال‌ها در حوزه اقتصاد چه بحث‌های نظری در دانشگاه و چه بحث‌های عملی در کشور زحمت زیادی کشیده بود در برابر ویروس کرونا تسلیم شد و بعد از چند روز بستری در بیمارستان سرانجام در دوم تیرماه ۱۳۹۹ چشم از جهان فروبست.