طوفان‌های مرگبار رخ داده در جهان، یادآور واقعیت بحران آب و هوایی است. «یونیسف» می‌گوید طوفان «آنا» که در «ماداگاسکار»، «موزامبیک» و «مالاوی» به وقوع پیوست، موجب شد تا بیش از ۴۵ هزار نفر از جمله ۲۳هزار زن و کودک به کمک‌های بشردوستانه نیازمند شوند.
در همین حال، طوفان «مالیک» که جمهوری «چک»، «دانمارک»، «آلمان»، «لهستان» و «بریتانیا» را درنوردید، هزاران نفر را با مشکلاتی نظیر قطع برق تا تخریب خانه‌ها روبرو کرد. بر اساس گزارش سازمان جهانی هواشناسی (WMO)، فجایع ناشی از سیل از سال ۲۰۰۰ در مقایسه با دو دهه قبل، ۱۳۴ درصد افزایش یافته است. همان‌طور که گزارش اخیر «هیئت بین‌المللی تغییرات آب و هوا» (IPCC) تأکید می‌کند، افزایش دمای جهانی به‌طور چشمگیری بر چرخه آب تأثیر می‌گذارد و سیل و خشکسالی را مکرر و شدیدتر می‌کند.
درست به همین علت است که برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد (UNEP) و کشورهای همکار آن نیز برای کمک به کاهش تاثیر سیل در کشورهای سراسر جهان تلاش‌های زیادی کرده‌اند که گزارش پیش‌رو به بخش‌هایی از آن اشاره دارد.
برنامه محیط‌زیست سازمان ملل، عصای جادویی ندارد
برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد، عصای جادویی ندارد، اما تلاش دارد تا برای تسریع مقاومت در برابر سیل، ایجاد ظرفیت، ترویج توسعه پایدار، و جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های بسیار مهم برای سیاست‌گذاری درست کار کند«لیس مولین برنهارد» کارشناس اکوسیستم آب شیرین UNEP در این باره می‌گوید: برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد، عصای جادویی ندارد، اما تلاش دارد برای تسریع مقاومت در برابر سیل، ایجاد ظرفیت، ترویج توسعه پایدار، و جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل داده‌های بسیار مهم برای سیاست‌گذاری درست کار کند. او در ادامه می‌افزاید: ما با پیشبرد هدف «توسعه پایدار ۶» (SDG۶) در مورد آب، انعطاف‌پذیری ایجاد می‌کنیم و به کشورها فرصت‌های قابل توجهی می‌دهیم تا برنامه‌های توسعه گسترده‌تر و اقلیم خود را به طور مؤثر و مداوم در بخش‌های مختلف پیش ببرند.
سیل، تنوع زیستی، زندگی، معیشت، زیرساخت‌ها و سایر دارایی‌ها را از بین می‌برد که می‌تواند خطراتی مانند بیماری «وبا» را به دلیل سرریز شدن فاضلاب‌ها و مخلوط شدن آب شیرین و آب آلوده را هم به همراه داشته باشد. آب ناشی از تجمع سیلاب حتی ممکن است در برخی مناطق موجب ازدیاد «پشه‌های» ناقل «مالاریا» و افزایش این بیماری در برخی مکان‌ها شود.
گزارش WMO شامل تلاش‌هایی برای سرمایه‌گذاری در مدیریت یکپارچه منابع آب، چارچوبی جامع برای مدیریت منابع آب و ایجاد تعادل در نیازهای اجتماعی و اقتصادی و در عین حال حفاظت از اکوسیستم‌ها، مانند تالاب‌هایی است که خطر سیل را کاهش می‌دهند.
استفاده از ابزارهای تحلیل داده
داده‌های دقیق‌تر و قابل اعتمادتر به شناسایی خطرات احتمالی کمک می‌کند. پورتال سیل و خشکسالی که توسط UNEP-DHI (یک مرکز تخصصی UNEP اختصاص داده شده به بهبود مدیریت، توسعه و استفاده از منابع آب شیرین از سطح محلی تا جهانی) به دست آمده و تجمیع می‌شود، داده‌های در دسترس عموم را از طیف وسیعی از منابع جمع‌آوری و ترجمه می‌کند. این اطلاعات به‌گونه‌ای در دسترس مقامات قرار می‌گیرد تا بتوانند در تصمیمات در سطح محلی آن را به کار ببرند.
این پورتال از فرصت‌های رو به رشد ارائه شده توسط داده‌های ماهواره‌ای و تحلیل ابرها برای آمادگی، مدیریت و پاسخ به سیل در شهرها، سیلاب حوضه‌های آبخیز، خشکسالی و حفاظت از سواحل استفاده می‌کند. این پورتال همچنین داده‌های حاصل از مشارکت جهانی برای توسعه پایدار را برای استفاده از فرصت‌های جدید در دستیابی به اهداف توسعه پایدار را در اختیار کشورها قرار می‌دهد.
به طور مثال «گورا امبنگو» از «دپارتمان برنامه ریزی و دیده بان محیط‌زیست سنگال» می‌گوید: «ما یاد گرفتیم که چگونه داده‌های مربوط به جنگل زدایی، خشکسالی و سیل در سنگال را که اغلب در سطح ملی جمع‌آوری نمی‌شوند را به دست آورده، کاوش و استفاده کنیم.
نجات زندگی و منابع حیاتی با برنامه «سازگاری»
در کشور «کومور»، UNEP و کشورهای همکار، با بازسازی ۳ هزار و ۵۰۰ هکتار از زیستگاه‌های حوزه آبخیز به مردم در برداشت و حفظ آب کمک کرد گزارش شکاف سازگاری UNEP در سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد که هزینه‌های برآوردی انطباق با شرایط جدید در کشورهای در حال توسعه ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر از برنامه‌های مالی سازگاری عمومی فعلی است که این شکاف در حال افزایش است.
برنهارت می‌گوید: «رویکردهای مبتنی بر اکوسیستم، مانند تالاب‌های ساخته شده، مناطق نگهداری اختصاصی و احیای پوشش گیاهی برای کمک به کاهش اثرات سیل‌ها، توجه و بودجه بیشتری را به خود جلب می‌کنند و بخش اصلی کار UNEP در حوزه آب و هوا را تشکیل می‌دهند.»
در همین چارچوب UNEP در حال تلاش برای حفظ تالاب‌هایی است که آب اضافی را جذب کرده و به آرامی آن را آزاد می‌کنند و در نتیجه تأثیر سیل را کاهش می‌دهند. به عنوان مثال، در کشور «کومور»، UNEP و کشورهای همکار، با بازسازی ۳ هزار و۵۰۰ هکتار از زیستگاه‌های حوزه آبخیز به مردم در برداشت و حفظ آب کمک کرد. هدف از این پروژه کاشت ۱.۴ میلیون درخت در طول چهار سال در سه جزیره کشور است. برای کشاورزانی که در حوضه‌های آبخیز خشک و تخریب شده زندگی می‌کنند، این احیای اکولوژیکی از خشک شدن و شسته شدن خاک در سراشیبی جلوگیری می‌کند. این پروژه همچنین سیستم‌های پیش‌بینی آب و هوا و دانش آب و هوا را برای کمک به مردم در تغییر اقلیم بهبود می‌بخشد.
این مثال از دستورالعمل‌های سازگاری مبتنی بر اکوسیستم UNEP است که به کشورها کمک می‌کند تا مکان‌هایی را ترسیم کنند تا اکوسیستم‌هایی مانند «جنگل حرا»، «جنگل‌ها»، «صخره‌های مرجانی»، «علف‌های دریایی» و جمعیت انسانی آسیب‌پذیر در برابر طوفان، بهترین راهکار برای حفاظت را پیدا کنند.
دستورالعمل‌های جدید برای کمک به دولت‌ها برای سازگاری با تغییرات آب و هوا
UNEP همچنین از خیس شدن مجدد زمین‌های ذغال‌سنگ نارس در «اندونزی» حمایت کرده است. این زمین‌ها تالاب‌های مهمی هستند زیرا دو برابر بیشتر از تمام جنگل‌های جهان کربن ذخیره می‌کنند. حفظ آن‌ها به کند شدن تغییرات آب و هوایی و کاهش خطر رویدادهای شدید آب و هوایی مانند سیل کمک می‌کند.
UNEP مسئول شاخص‌های «کیفیت آب محیطی»، «مدیریت یکپارچه منابع آب» و «اکوسیستم‌های آب شیرین» است. داده‌هایی که UNEP جمع‌آوری کرده است، اکنون برای ردیابی چگونگی تأثیر فشارهای محیطی، مانند تغییرات آب و هوا، شهرنشینی و تغییرات کاربری زمین، بر منابع آب شیرین جهان، تجزیه و تحلیل می‌شود.
منابع:
(https://www.unep.org/news-and-stories/story/how-countries-can-better-cope-flood-risk