به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، امیرهوشنگ ابتهاج شاعر و پژوهشگر پیشکسوت متخلص به سایه بامداد چهارشنبه(۱۹ مرداد) در سن ۹۴ سالگی در کلن آلمان درگذشت. وی اواخر تیر به دلیل نارسایی کلیوی در بیمارستانی در شهر کلن آلمان بستری و تحت درمان بود. یلدا ابتهاج فرزند این شاعر در صفحه شخصی خود در فضای مجازی با شعری از هوشنگ ابتهاج از درگذشت وی خبر داد: «بگردید، بگردید، درین خانه بگردید، درین خانه غریبید، غریبانه بگردید سایه. سایه ما با هفت‌هزارسالگان سر به سر شد.»
درگذشت این شاعر و پژوهشگر پیشکسوت واکنش‌های بسیاری در میان ادیبان و هنرمندان به خصوص هنرمندان موسیقی در فضای مجازی در پی داشت؛ همایون شجریان خواننده موسیقی سنتی در صفحه شخصی خود با انتشار قطعه‌ای آوازی درگذشت هوشنگ ابتهاج را تسلیت گفت.
شجریان همچنین نوشت: «از آن شبی که نامم را برگزیدی، همان شبی که این شعر به آوازِ پدر خوانده می‌شد، دانه مهرت در دلم گذاشتی و امروز می‌روی پیش آن یار دیرین و یاران همنشین. بدرود عزیزترین. برسان سلام عاشق.
فتنه چشم تو چندان ره بیداد گرفت
که شکیب دل من دامن فریاد گرفت
آن که آیینه صبح و قدح لاله شکست
خاک شب در دهن سوسن آزاد گرفت
آه از شوخی چشم تو، که خونریز فلک
دید این شیوه مردم‌کشی و یاد گرفت
منم و شمع دل سوخته، یا رب مددی
که دگرباره شب آشفته شد و باد گرفت
شعرم از ناله عشاق غم‌انگیزتر است
داد از آن زخمه که دیگر ره بیداد گرفت
سایه! ماکشته عشقیم، که این شیرین کار
مصلحت را، مدد از تیشه فرهاد گرفت»
ای سایه صبر کن که برآید به کام دل
علیرضا قربانی خواننده موسیقی سنتی نیز در صفحه شخصی خود در فضای مجازی با انتشار قطعه آوازی نوشت: «ای سایه صبر کن که برآید به کام دل/ آن آرزو که در دل امیدوار توست. سایه جان، سایه سبز شما همواره بر این سرزمین گسترده خواهد ماند. بدرود ای ترانه همیشه ماندگار …»
تابستان بی‌سایه هم دیدیم
کیهان کلهر آهنگساز و نوازنده شهیر کمانچه نیز در صفحه شخصی خود در فضای مجازی نوشت: «چه داغ‌ها چه زخم‌ها چه دردها، چه‌ها که ندیدیم، تابستان بی سایه هم دیدیم...»
سایه سایه برفت از سر ما
حسام‌الدین سراج خواننده موسیقی سنتی نیز در صفحه شخصی خود در فضای مجازی با انتشار فیلمی از شعرخوانی امیرهوشنگ ابتهاج در کنسرت موسیقی با همراهی مرحوم محمدرضا لطفی موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده تار نوشت: «سایه سایه برفت از سر ما. درگذشت استاد ابتهاج عزیز را به خانواده محترم ایشان،اهالی فرهنگ و هنر و مردم عزیز ایران تسلیت عرض می‌کنم.
ای عشق همه بهانه از تست
من خامشم این ترانه از تست
من انده خویش را ندانم
این گریه بی‌بهانه از تست
چون سایه مرا ز خاک بر گیر
کاینجا سر و آستانه از تست»
ای بس غم و شادی که پس پرده نهان است
محمد معتمدی خواننده موسیقی سنتی نیز در پی درگذشت ابتهاج نوشت: «امروز نه آغاز و نه انجام جهان است/ ای بس غم و شادی که پس پرده نهان است... نوزدهم مرداد هزار و چهارصد و یک. هوشنگ ابتهاج»
سالار عقیلی خواننده موسیقی سنتی هم در پی درگذشت این شاعر پیشکسوت نوشت: «پر کشیدن بزرگمرد شعر و ادب پارسی استاد هوشنگ ابتهاج را به همه مردم عزیز کشورمان تسلیت عرض می‌نمایم.»
سایه هم رفت
سعید فرج‌پوری نوازنده ویولن و کمانچه نیز نوشت: «همه مرغان هم آواز پراکنده شدن، آه ازین باد بلاخیز که زد در چمنم، چه غریبانه تو با یاد وطن می‌نالی. من چه گویم که غریب است دلم در وطنم …..سایه هم رفت»
سایه جان، تو خواهی بود
مهران مهرنیا آهنگساز، نوازنده و مدرس تار و سه تار نیز نوشت: «هزار بار این روز را تجسم و تصور کرده بودم اما باز داغش قابل تحمل نیست. سایه جان، تو هستی و خواهی بود.»
سایه ادبیات راستین ایران
محسن حسینی آهنگساز، مؤلف و نوازنده سنتور نیز در پی درگذشت هوشنگ ابتهاج با شعری از وی نوشت: «خموش سایه که فریاد بلبل از خامیست/ چو شمع سوخته آن به که بی‌سخن باشی. سایه ادبیات راستین ایران»
علی‌اکبر شکارچی نوازنده کمانچه، آهنگساز و استاد موسیقی سنتی و موسیقی لری با انتشار قطعه‌ای موسیقی و یاداداشتی درگذشت ابتهاج را تسلیت گفت؛
«نیابد کسی چاره از چنگ مرگ
چو باد خزانست و ما همچو برگ
چو گیسو بریدند بر سر زنان
دریغا که شیری برفت از میان (فردوسی)
خبر درگذشت (سایه عزیز) با موسیقی بی‌کلام آمد...
وقتی صدای کرنا و سرنای پرسوز و سوگ را شنیدم،
وقتی صدای پر هیبت دُهُل را شنیدم
با خود گفتم مگر شیرمردی مرده است؟
دریغا... دریغ... آری مرگ او هم با شکوهست...
ای مرد بزرگ، ای دوست عزیز و همراه: افکار، گفتار و کلام تو پرچم برافراشته ایست که با دستان دختران و پسران و با جان و نفس مردم این سرزمین در باد تکان خواهد خورد.
بدرود ای مرد صبور و عاشق،
بدرود ای کِشتکار امید و آزادی،
بدرود ای دلیر مرد سرفراز و پوینده، بدرود... »
شعر «سایه» قلب تپنده موسیقی دو نسل پرتلاطم است
علی قمصری آهنگساز و نوازنده تار نیز در پی درگذشت هوشنگ ابتهاج با شعری از وی نوشت:
«نقش او در دل چه زیبا می‌نشست
سنگدل آینه ما را شکست
آینه صد پاره شد در پای دوست
باز در هر پاره عکس روی اوست
آینه در عشق‌بازی صادق است
آینه یک دل نه، صد دل عاشق است
موسیقی معاصر ایران، بدون شک در سایه سروده‌های ایشان جانی تازه گرفت. شعر «سایه» قلب تپنده موسیقی دو نسل پرتلاطم است. خداحافظی با «سایه» برای ما امکان‌پذیر نیست. ایشان در هنر ما همیشه زنده خواهد بود...»
من دیده‌ام بسیار مردانی که خود میزان شأن آدمی بودند
سامان صمیمی آهنگساز، موسیقیدان و نوازنده کمانچه نیز در پی درگذشت هوشنگ ابتهاج با شعری از این شاعر نوشت:
«من دیده‌ام بسیار مردانی که خود میزان شأن آدمی بودند
وز کبریای روح بر میزان شأن آدمی بسیار افزودند
آری چنین بودند
آن زنده اندیشان که دست مرگ را بر گردن خود شاخ گل کردند
و مرگ را از پرتگاه نیستی تا هستی جاوید پُل کردند
اما چه باید گفت
از انسان نمایانی که ننگ نام انسانند
درنده خویانی که هم دندان گرگانند
آنان که افکندند در گردنِ گردان فرازان
حلقه‌های دار
آنان که عشق و مهربانی را
در دست‌های بغض و کین کشتند
آنان که انسان بودن خود را
در پای دین کشتند»
انجمن موسیقی ایران هم در پی درگذشت هوشنگ ابتهاج نوشت:« دردی‌ست در این سینه، که همزاد جهان است. پیام کوتاه بود. استادی که در زمانی از تاریخ، ترانه را به صوت و صدا پیوند داد، از میان ما رفت. او ودیعه‌ای همراه داشت که در میان کلامش برای ما به یادگار گذاشت. هنرش سال‌ها صدای عطرِ گلی را خواب دیده بود که امروز تعبیر شد!»
خانه موسیقی ایران نیز درگذشت این شاعر بزرگ را به خانواده ایشان و مردم ایران تسلیت گفته است.
یلدا ابتهاج نیز از ابراز همدردی اهالی فرهنگ، هنر و ادب در پی درگذشت پدرش قدردانی کرده و نوشته است: «ضمن تشکر از ابراز همدردی اهالی فرهنگ و هنر و ادب ایران و فارسی‌زبانان جهان نسبت به درگذشت پدرم، شاعر بزرگ معاصر ادبیات ما، برای مراسم، محل تشییع و خاکسپاری ایشان در حال بررسی و هماهنگی‌های مربوط هستیم. پس از معلوم شدن نتیجه، اینجانب مراتب را به اطلاع هموطنان عزیز از طریق همین صفحه اینستاگرام خواهم رساند.»
امیرهوشنگ ابتهاج متولد ششم اسفند ۱۳۰۶ در رشت است. نخستین اثرش به نام نخستین نغمه‌ها را سال ۱۳۲۵ منتشر کرد. از آثار دیگر او می‌توان به تصنیف سپیده (ایران ای سرای امید) اشاره کرد. سراب، سیاه مشق، شبگیر، زمین، چند برگ از یلدا، تا صبح شب یلدا و بانگ نی از دیگر آثار ابتهاج است. وی همچنین در رادیو (برنامه گل‌ها) کار می‌کرد و پایه‌گذار برنامه موسیقایی گلچین هفته بود.
از مهمترین آثار ابتهاج، تصحیح غزل‌های حافظ است که با عنوان حافظ به سعی سایه نخستین بار سال ۱۳۷۲ توسط نشر کارنامه به چاپ رسید و بار دیگر با تجدید نظر و تصحیحات تازه منتشر شد. سایه سال‌های زیادی را صرف پژوهش و حافظ‌شناسی کرده که این کتاب حاصل همه آن زحمت‌هاست و در مقدمه حافظ به سعی سایه، آن را به همسرش تقدیم کرده است.
دهم مهر ماه ۱۳۹۵ بیست و سومین جایزه ادبی و تاریخی محمود افشار یزدی در باغ موقوفات افشار به انتخاب اعضای هیئت گزینش جایزه این بنیاد به هوشنگ ابتهاج اهدا شد. ۱۲ مهر ۱۳۹۷ در مراسم پایانی ششمین جشنواره بین‌المللی هنر برای صلح، نشان عالی هنر برای صلح به ابتهاج و سه هنرمند دیگر اهدا شد.
منزل شخصی سایه که خود آن را ساخته است، سال ۱۳۸۷ با نام خانه ارغوان به ثبت سازمان میراث فرهنگی رسیده است. دلیل این نامگذاری وجود درخت ارغوان معروفی در حیاط این خانه است که سایه شعر معروف ارغوان خود را برای آن درخت گفته است، این شعر توسط علیرضا قربانی خوانده و در قالب آلبوم موسیقی حریق خزان منتشر شده است.