با افزایش تزریق واکسن، اعلام شده بود تزریق واکسن اگرچه مانع ابتلای افراد به کووید-۱۹ نمی‌شود، اما از بدحال شدن و فوت مبتلایان به کرونا جلوگیری می‌کند. اکنون پس از واکسینه شدن بخش زیادی از مردم، مشخص نیست آمار ۵۰ تا ۹۰ فوتی روزانه که متاسفانه مرگ حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ تن در هفته را رقم زده، مربوط به افرادی است که از واکسیناسیون خودداری کرده بودند یا آنکه برخی با وجود تزریق واکسن، در اثر کرونا از دنیا رفته‌اند؟
بررسی آمار فوتی‌ها در ماه مرداد نشان می‌دهد ۱۸۲۵ فرد از هموطنان در این ماه بر اثر کرونا جان باخته‌اند که حکایت از میانگین حدود ۶۰ نفر در روز دارد.
اکنون در شرایطی که دو سال و نیم از شیوع کرونا در کشور ما می‌گذرد، به نظر می‌رسد لازم است نسبت آمار فوتی‌های کرونا با آمار تزریق‌کنندگان واکسن تطبیق داده شود و نتایج ارزشمند آن مورد استفاده مسئولان و در صورت امکان در اختیار افکار عمومی قرار گیرد.
خوشبختانه وزارت بهداشت با ایجاد سامانه یکپارچه واکسیناسیون کرونا، با ورود هر کد ملی، مشخص می‌شود هرفرد چه واکسن یا واکسن‌هایی را در چه تاریخی تزریق کرده است. از سوی دیگر در اقدام انجام شده در راستای شفافیت، هر روز تعداد فوتی‌های کرونا به صورت دقیق محاسبه و در رسانه‌ها اعلام شده که قاعدتا مبنای آن تطبیق کد ملی هم‌وطنانی است که آزمایش کووید-۱۹ آنان مثبت شده و بعد از مدتی جان باخته‌اند.
هم آمار فوتی‌ها و هم آمار واکسیناسیون، به صورت کامل در اختیار وزارت بهداشت است و از آنجا که از یک سال و نیم قبل واکسیناسیون آغاز شده و به تدریج گسترش یافته و عمومی شده، به راحتی می‌توان این دو آمار را از طریق کدهای ملی ایرانیان با هم تطبیق داد و مشخص کرد چند درصد از فوتی‌های کرونا واکسن‌زده و چند درصد از تزریق واکسن خودداری کرده بودند؟ همچنین می‌توان مشخص کرد نوع واکسن استفاده شده و یا تعداد نوبت‌های تزریق واکسن، چه نسبتی با میزان فوت بعد از بیماری داشته است؟
نتایج سودمند انطباق آمارها:
احتمال دیگر این است که از اساس، میان واکسن‌زدن و فوت بر اثر کرونا هیچ ارتباط معنی‌داری نباشد؛ امری که بعید به نظر بعید می‌رسد و کاهش جدی ابتلا فوت بعد از گسترش واکسیناسیون، خلاف آن را نشان می‌دهد۱. نقش واکسیناسیون و نیز واکسیناسیون تکمیلی و یادآور در پیشگیری از فوت بر اثر کرونا مشخص خواهد شد و با اطلاع‌رسانی به مردم، افرادی که هنوز حاضر به واکسیناسیون نشده‌اند، به احتمال زیاد در تصمیم خود تجدیدنظر خواهند کرد. ممکن است نوع واکسن تزریق شده هم ارتباط معنی‌داری با بازدارندگی در مقابل فوت داشته باشد که در این صورت باید در تجویز و تزریق برخی واکسن‌ها تجدیدنظر و برخی دیگر را بیشتر توصیه کرد.
۲. احتمال دیگر هم این است که از اساس، میان واکسن‌زدن و فوت بر اثر کرونا هیچ ارتباط معنی‌داری نباشد؛ امری که بعید به نظر بعید می‌رسد و کاهش جدی ابتلا فوت بعد از گسترش واکسیناسیون، خلاف آن را نشان می‌دهد. ممکن است وزارت بهداشت برخی ملاحظات را در این زمینه داشته باشد، با این حال با توجه به سطح دانش جامعه ایران، انتقال شفاف اطلاعات می‌تواند در ارتقاء شاخص سلامت جامعه موثر باشد.
خودداری وزارت بهداشت از انتشار آمار رسمی، باعث بروز برخی شایعات شده است؛ چندی پیش سایت ایران اینترنشنال، بدون آن که سندی منتشر کند، مدعی شد بر اساس سندی که به دست آن رسیده، آمار مرگ افرادی که واکسن زده‌اند در ایران، به ویژه شهروندان بالای ۶۰ سال، ده‌ها برابر استاندارد جهانی است.
نجات جان ۱۴.۵ میلیون نفر در جهان
طبق اعلام سایت جهانی اعلام آمار مبتلایان و فوت‌شدگان ویروس کرونا از ابتدای شروع همه‌گیری کرونا ۶ میلیون و ۴۸۶ هزار و ۶۵ نفر براثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند، هفته‌نامه اکونومیست در گزارشی با عنوان «واکسن کووید۱۹ چه تعداد جان را از مرگ‌ومیر نجات داده؟» در شماره ۲۴ ژوئن ۲۰۲۲(۳ تیر۱۴۰۱) نوشت: برآوردها بیانگر آن است که در نخستین سال واکسیناسیون در جهان (۸ دسامبر ۲۰۲۰ تا ۸ دسامبر ۲۰۲۱) واکسن کرونا توانسته جان ۱۴.۴ میلیون نفر را از مرگ نجات دهد. اگر این محاسبه اکونومیست درست باشد، در صورت نبود واکسیناسیون کرونا، امروز با آمار ۲۱ میلیون نفری فوتی‌های کرونا در جهان مواجه بودیم.
پژوهش انجام شده در انگلستان: واکسن‌نزده‌ها با دُز اولی‌ها به هم می‌رسند!
یک پژوهش منتشر شده در سایت مرکز آمار رسمی انگلیس به بررسی نسبت مرگ‌های ناشی از کووید۱۹ با وضعیت واکسیناسیون افراد پرداخته و مرگ‌های رخ داده بین یکم ژانویه ۲۰۲۱ تا ۳۱ مارس ۲۰۲۲ را بررسی کرده که علاوه بر تاثیر واکسیناسیون بر کاهش فوت، تاثیر تزریق دُزهای دوم و سوم یادآور را نشان می‌دهد؛ به گونه‌ای که با گذشت زمان زیاد از تزریق دُز اول، تاثیر حفاظتی واکسن در بدن کم شده و به تدریج نمودار افرادی که تنها یک دُز زده‌اند، با کسانی که واکسن نزده‌اند، به هم می‌رسند.
طبق این پژوهش، نرخ مرگ و میر ماهانه براساس سن (ASMR) در همه ماه‌ها از سپتامبر ۲۰۲۱ برای افرادی که حداقل ۲۱ روز پیش دُز سوم یا تقویت‌کننده دریافت کرده‌اند، در مقایسه با افراد واکسینه نشده و آن‌ها که فقط دُز اول یا دوم زده‌اند، به طور مداوم پایین‌تر بوده است.
پیش از مارس ۲۰۲۲، میزان مرگ ناشی از کرونای افرادی که بیش از 6 ماه پیش دُز دوم دریافت کرده بودند، نسبت به افرادی که کمتر از 6 ماه پیش دُز دوم دریافت کرده بودند، بیشتر بوده که نشان دهنده کاهش تاثیر بازدارنده واکسیناسیون با گذشت زمان است.
اکنون به نظر می‌رسد یک سال پس از نهضت ملی واکسیناسیون، اطلاع‌رسانی از نتایج آن و تاکید بر دُزهای یادآور، موضوعی است که غفلت از آن، نتایج واکسیناسیون را کاهش خواهد داد.