گروه پرونده ویژه- پرواز بالگرد رئیس‌جمهور در بک گراند توفان شن و دست تکان دادن زنان محلی با لباس‌های رنگی برای او بیشتر شبیه یک سکانس سورئال است؛ اما ما با یک واقعیت مواجه هستیم که تقریبا هر هفته در یکی از شهرهای ایران تکرار می‌شود اما تکراری نمی‌شود، توفان شن همه را یکدست خاکی کرده است، خاکی شدن عبا و عمامه مشکی رئیس‌جمهور بیشتر از بقیه به چشم می‌آید، جوانان با اشتیاق دور رئیس جمهور جمع می‌شوند و با او سلفی می‌گیرند. رئیسی به مناطقی می‌رود که شاید تا قبل از این حتی استاندار و فرماندار هم به آنجا نرفته است، رئیس‌جمهور حالا یک‌سالی هست که به جای مدیریت مانیتوری به قلب ایران می‌رود و بدون تشریفات و پروتکل‌های مرسوم با مردم حرف می‌زند، صدای آنها را می‌شنود، صدای آنها می‌شود و اقتضائات دولت مردم‌محور را اجرایی می‌کند و این میزانسن انتفاع به نفع مردم در همه ساحات حکمرانی ادامه دارد.
اما این همه ماجرا نیست؛ ۱۴خرداد امسال از حرم امام خمینی (ره) پیام مهمی صادر شد. رهبر انقلاب در جمع قشرهای مختلف مردم فرمودند: «موارد متعددی داریم که امام با صراحت از مسئولین کشور ــ یا از یک نفر یا از مجموعه‌ای از مسئولان ــ قدرشناسی کرده. توصیه من این است، امروز که دشمن در صدد تخریب مسئولان انقلابی است، وظیفه قدرشناسی وظیفه سنگینی است؛ باید از مسئولین قدرشناسی کرد.»
حالا در ایامی که به نام هفته دولت نامگذاری شده و به مناسبت یک سالگی دولت سیزدهم در روزهای شهریور، می‌خواهیم از دیدگاه نخبگان و کارشناسان عملکرد دولت رئیسی در حوزه‌های مختلف سیاست خارجی، دیپلماسی چندجانبه گرایی و اقتصادی، تجارت خارجی و رویکردهای گفتمانی این دولت در دو حوزه جمهوریت و عدالت را مرور کنیم.
آنچه در ادامه می‌آید گفت‌وگوی تفصیلی ایرنا با سید مرتضی نبوی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، نماینده پیشین و وزیر اسبق پست وتلگراف و تلفن است که از نگاهتان می‌گذرد:
ایرنا:با توجه به اینکه در آستانه یکسالگی دولت قرار داریم ارزیابی حضرتعالی از عملکرد دولت چیست آیا به شعارهای خود عمل کرده و روحیه امید در جامعه احیا شده است؟
نبوی: ابتدا باید به دولتمردان و کسانیکه که قصد برطرف کردن مشکلات مردم و خدمت صادقانه به آنها را دارند ، خدا قوت گفت. تصور من این است که دولت شروعی خوبی داشت و به حل وفصل مسائلی پرداخت که در اولویت بودند. فراموش نمی‌کنیم که آغاز فعالیت دولت مصادف با شیوع کرونا در کشور بود و دولتمردان تمام همت خودشان را صرف تولید و واردات واکسن کردند تا حدی که سابقه خوبی در مهار کرونا پیدا کردیم و در ردیف کشورهایی موفق در مقابله با این اپیدمی قرار گرفتیم.
درست است که در آن مقطع کشور با بحران‌های دیگری نظیر مسائل اقتصادی روبرو بود اما مسئله کرونا اولویت داشت چراکه جان مردم را هدف گرفته بود و به مرور مشکلات دیگری همچون کمبود برخی کالاها که منجر به صف مرغ شده بود، برطرف و در حقیقت کنترل شد.
*تا زمانی که وابستگی اقتصاد به نفت رفع نشود، مشکلات اقتصادی پابرجاست
البته مسئله تورم و نگرانی مردم از افزایش قیمت ها که موضوع مهمی است و شرایط را سخت کرده ، همچنان پابرجاست و به نظر می رسد دولت با اتخاذ تدابیری درصدد کنترل تورم است.
ایرنا: یعنی می توان گفت که دولت تا امروز مشغول حل و فصل بحران‌هایی بود که میراث و عملکرد دولت‌های گذشته بود و از این به بعد در مسیری حرکت می‌کند که تورم و مباحث دیگر هم مدیریت شود؟
نبوی: موافق استفاده از عبارت « میراث دولت های دیگر نیستم» چرا که برخی از معضلات موجود در ساختار اقتصاد است و این امر نیز ریشه در این دارد که اقتصاد ما وابسته به نفت و قیمت نفت نیز همواره در حال نوسان وسقوط و صعود است و بدین ترتیب چه قیمت بالا برود و چه اینکه پائین بیاید، ما مشکل داریم.
زیرا افزایش قیمت نفت منجر به سرکوب تولید داخلی شده و شرایطی را ایجاد می کند که اقتصاد را با واردات زیاد اداره کنیم و از طرف دیگر نیز کاهش قیمت نفت زمینه ساز بروز مشکلات دیگری است.
به طور کلی همتی به کار گرفته نشده تا بودجه دولت را مستقل از نفت کند، مساله ای که در دولت سیزدهم نیز شاهد آن هستیم اما نباید از این موضوع مهم هم غافل شد که دولت تلاش می کند از روش هایی که منجر به رشد نقدینگی و دامن زدن به تورم می شود حذر کند که اقدام بسیار خوبی است.
در هر حال تا آنجا که در جریان هستم همت دولت این است که مشکلات موجود را حل کند ولو اینکه در یک جاهایی احتیاج به اتخاذ تصمیم های سخت باشد.
ایرنا: مثل هدفمند کردن یارانه ها؟
نبوی: بله؛ مسئله هدفمندکردن یارانه ها از این جنس است. بد نیست یک نکته مهم را هم به عنوان حاشیه مطرح کنم به نظرم دولت در زمینه حل مشکلات و تصمیم گیری های این چنینی نباید منتظر پیشگامی مجلس باشد و یا توپ را به زمین مجلس بندازد تا فشارهای وارده به مردم به اسم مجلس تمام شود.
ایرنا: به نظرتان دولت سیزدهم این شجاعت و صداقت را داشت؟
نبوی: بله این ابتکار عمل تا حدی وجود داشت صرف نظر از اینکه طبق مصوبات مجلس، دولت در مرحله نخست مجاز بود چند قلم از کالاهایی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می شود، را حذف کند که این چنین عمل نکرد و آن را به صورت لایحه به مجلس داد.
ایرنا: همانطور که مطلعید این اقدام سال گذشته باید انجام می شد اما به دلیل اینکه دولت تازه مستقر شده بود از رهبری اذن گرفتند تا فرجه ای را برای ایجاد ساز و کارها اختصاص دهند تا در خصوص نوع پرداخت و مبلغی که باید واریز شود به جمع بندی برسند، مساله ای که همچنان حل نشده و اختلاف نظرهایی درباره کارت هوشمند یا تداوم شیوه کنونی وجود دارد، به نظرتان این اقدام به دلیل مشخص شدن نوع سوبسیدی که باید به مردم داده می شد، نبود؟
نبوی: تا آنجایی که من مطلعم مجلس این اجازه را داده بود و برخی از کالاها خارج شده و چند قلم مانده بود که باید درباره آن تصمیم گیری می شد. به نظرم نیاز به اذن دوباره مجلس نداشت و دولت در این خصوص تعلل کرد.
*جایگزینی کارت خرید کالا، آثار تورمی ناشی از واریز پول نقد را کنترل می کند
نکته دیگر اینکه مجلس تاکید کرده، کارت های مخصوص خرید کالا به این مساله اختصاص یابد و به نظر می رسد زمینه این کار از قبل فراهم شده است بنابراین هر وقت دولت تصمیم بگیرد می تواند این کار را اجرا کند تا به جای اینکه پول نقد ـ که آثار تورمی دارد ـ به مردم بدهد از این کارت ها استفاده کند.
ایرنا: گویا زیرساخت کارت ها فراهم نیست
نبوی: قطعا در این مدت آماده شده است چون استارت کار در دولت قبل خورده و از مسئولین دولت قبل شنیدم که اینها آماده استفاده است.
ایرنا: در جلسه کمیسیون اقتصادی مجلس مطرح شد گفته بودند اسامی جامعه هدف استخراج و طبقه بندی شده است اما این لیست وجود خارجی نداشت و دولت سیزدهم نیز بر همین مبنا جلو رفته و بعداً متوجه شدند که این اسامی موجود نیست
نبوی: همان میزانی که اطلاع داشتم بیان کردم. در هر حال بنا بر این بود که ...
ایرنا: این انتظار از دولت می رفت که زودتر وارد قصه هدفمندی می شد؟
نبوی: بله
ایرنا: به خام فروشی، نفت و گره اقتصادی کشور به نفت اشاره کردید. اتخاذ دیپلماسی همسایگی در دولت فعلی را چطور ارزیابی می کنید؟ فکر می کنید روندی که آقای رئیسی در پیش گرفته به رشد تجارت خارجی ما کمک کرده و تاثیرگذار بوده است؟
نبوی: رویکرد دولت سیزدهم بر اساس رهنمود رهبری بود و بر همین مبنا اقتصاد را مشروط به برجام نکردیم و فعالیت های خود را طبق روال انجام داده و در کنارش نیز به مذاکرات رسیدیم اگر شد که شد و اگرنشد هم به صورت مستقل عمل کردیم و فرصتی را از دست ندادیم.
*چرا باید کشور را از گشایش های اقتصادی که چین مطرح می کند، محروم کنیم
واقعیت این است که اقتصاد ما به دلیل تنوع بازار ، مشتری ها و مقاصد اقتصادی از ظرفیت بالایی برخوردار است و توان اداره خود را دارد لذا توجه به این رویکرد گشایش های خوبی را برای دولت فراهم کرد مثل اینکه شرایط در برجام تغییر کرد و مقدار بیشتری از پول های نفت برگشت، فروش نفت وضعیت بهتری پیدا کرد و همچنین در برگشت پول نفت هایی که فروش رفته است گشایش ایجاد شد.
در نتیجه دولت به جای اینکه از خزانه قرض کند با استفاده از فروش نفت و ارز در بازار اقدام کرد و همین امر در بهبود وضع نقدینگی و تورم موثر بود.
ایرنا: تغییر این پارادایم تا چه حد به سمت چند جانبه گرایی اقتصادی رفت و چه نقشی در خنثی سازی تحریم ها داشت؟
نبوی: اساس اقدامات، اصلی با عنوان منافع ملی است و در هر مقطعی باید با توجه به شرایط و واقعیت‌های موجود تصمیم به تعامل با کشورها بگیریم البته همسایگان همواره ترجیح دارند زیرا ارتباط نزدیک تری با ما دارند. از قدیم هم شرایط به همین منوال بوده و ما در هر شرایطی با ترکیه در ارتباط بودیم که البته این تعامل در زمان جنگ به نفع ترکیه تمام شد.
*نتیجه لبخند به آمریکا در دوره اصلاحات، معرفی ایران به عنوان محور شرارت بود
در مقطع پیش رو که آمریکا تحریم های سخت و ظالمانه ای را علیه کشور ما اعمال کرده و اروپا نیز به تبع امریکا در همین مسیر حرکت می کند چرا باید خودمان را از گشایش های اقتصادی که چین یا سایر کشورها مطرح می کنند، محروم کنیم و از این ظرفیت ها که به دلیل محدودیت ها برایمان فراهم شده است، استفاده نکنیم؟
هیچ معنی ندارد بگوئیم در کشور ما عده ای آنگلوفیل و برخی روسوفیل هستند و بر همین مبنا گروهی عاشق چشم و ابروی امریکا و اروپا و بعضی عاشق چشم و ابروی روسیه هستند. ما نیز مانند همه کشورهای جهان باید دنبال منافع ملی و پیگیر اقتضائات خودمان باشیم و فکر می کنم این دولت با پایبندی بر این اصول و واقعیت ها به گشایش های موجود دست یافت.
ایرنا: در همین راستا حرف و حدیث های زیادی در خصوص تعامل دولت فعلی با روسیه مطرح می شود با توجه به نکته ای که در خصوص منافع ملی مطرح کردید آیا این تعامل دستاوردی برای ما داشته است؟ برخی اذعان دارند که جزیره کیش را به چین و دریای خزر را به روسیه داده ایم
نبوی: دست فضای مجازی برای این خیال پردازی ها و تولید اخبار به اصطلاح فیک باز است و از همین رو مطالب جعلی زیادی برای متهم کردن دولت مطرح می شود. عده ای آنگلوفیل که دشمن منافع ملی هستند، از هر بهانه ای برای کوبیدن دولت و تهمت زدن به نظام استفاده می کنند.
ما سعی کردیم از شرایط و اقتضائات برای دستیابی به منافع خود استفاده کنیم تا نتیجه آن در زندگی اقتصادی و سیاسی مردم جاری شود یکی دیگر از اتفاقات خوب دولت که در ابتدای ریاست جمهوری آقای رئیسی اتفاق افتاد عضویت ما در شانگهای بود.
ما باید به این موضوع توجه کنیم که شرایط دنیا تغییر پیدا کرده و جابجایی پارادایمی در قدرت ایجاد شده است به نحوی که همه پیش بینی ها بر این اساس است که باوجود قدرت های نوظهوری مثل چین، بازسازی قدرت در روسیه ی و شکل گرفتن یک هندوستان که از نظر اقتصادی در حال بازسازی است ، قاره آسیا از این پس مرکز قدرت خواهد بود.
زمانی یکی از روسای جمهور فرانسه گفت باید دیدگاه خود را نسبت به امریکا و چین عوض کنیم. این موضوعات را نباید نادیده گرفت در حال حاضر چین یک قدرت اقتصادی و فنی است علاوه بر این نباید هندوستان و سایر کشورهایی که در آسیا هستند را دست کم گرفت چون هم جمعیت زیادی دارند و هم از نظر اقتصادی در حال تحول هستند.
نباید چشم خود را به روی این حقایق ببندیم و همچنان منتظر لبخند اروپا که وضع سابق را ندارد یا امریکایی که همچنان دنبال این است که حتی کشورهایی مثل چین و برخی کشورهای اروپایی که شراکت زیادی با آنها دارد را تنبیه کند، بمانیم تا روزی به ما روی خوش نشان دهد چرا که تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
*اگر جمهوری اسلامی نبود فتنه داعش تا ده ها سال طول می کشید
ما در حال حاضر دو تجربه بزرگ داریم؛ در زمان دولت اصلاحات موضع گیری های نرم و دیپلماسی لبخند نسبت به امریکا وجود داشت و نتیجه این شد که با تغییر دولت آمریکا ما به عنوان محور شرارت معرفی شدیم. در دولت قبلی هم تمام تخم مرغ ها را در سبد مذاکرات گذاشته و مدام این تفکر مطرح شد که اگر ادبیات خود را با دنیا عوض کنیم همه چیز بهبود می یابد و با برجام همه چیز اصلاح می شود در حالی که با تغییر دولت ها در آمریکا با پاره کردن برجام مواجه شدیم و بدین ترتیب آرزوی عده ای که فکر می کردند توافق برجام برگه نجات ماست، بر باد رفت.
ایرنا: به اجلاس شانگهای اشاره کردید ارزیابی شما از اهمیت و دستاورد حضور و سخنرانی رئیس جمهور در شانگهای چیست؟ نشست هایی همچون اجلاس سه جانبه، روند صلح آستانه و غیره چه نقشی در دیپلماسی منطقه ای ما دارد و چه وجهه ای از جمهوری اسلامی را نشان می دهد؟
نبوی: اثرات مثبت روابط دیپلماتیک و ارتباطات خارجی را نباید محدود به منطقه کرد و قطعا تبعات مثبت آن جنبه جهانی دارد زیرا شانگهای یک پیمان بزرگ بین المللی است و اعضای آن از مولفه های پرقدرتی نظیر جمعیت، قدرت اقتصادی و قدرت نظامی برخوردار هستند پس برقراری روابط با این کشورها از جنبه های مختلف اقتصادی و امنیتی مهم است.
در مورد نشست آستانه هم هیچ کسی نمی تواند منکر نقش تاثیرگذار جمهوری اسلامی در کنترل بحران داعش باشد؛ پدیده نوظهور تروریستی که به اسم دولت اسلامی عراق و شام برپاشده بود و اگر جمهوری اسلامی نبود این فتنه ده ها سال به طول می انجامید و منجر به خونریزهای زیادی بین مسلمانان می شد.
روسیه نیز برای حل و فصل این فتنه به میدان آمد و ایفای نقش کرد، سیاست ترکیه هم که از ابتدا یکی به میخ و یکی به نعل زدن بود تا اینکه گویا اخیرا تغییر موضع داده اند و خواستار اصلاح روابطشان با سوریه شده اند.
ایرنا: تحلیل شما از پیگیری عزتمندانه و مقتدرانه مذاکرات چیست؟ زمانی که محور شرارت شدیم شعار گفتگوی تمدن ها را می دادیم تا اینکه موشک‌ها به سمت ایران چرخید در دوره قبلی هم آب خوردن مان به برجام گره خورد و وضعیت معیشت هم که مشخص بود. قطعاً اخباری در جریان اخباری که منتشر می شود هستید آیا روند پیگیری را عزتمندانه یا مقتدرانه می دانید؟
نبوی: فکر می کنم روندی که دولت در پیش گرفته است بیش از پیش عاقلانه و منطقی است ما در تعامل با امریکا،محور شرارت شدن و پاره کردن برجام دیدم و چندین بار نیز امتحان کرده ایم و علاوه بر این مواضع امریکا را نه با ما بلکه با سایر کشورها مشاهده می کنیم و می بینیم امریکا به هیچ عهدی پابرجا نیست. هر عهدی ولو بین المللی ببندد به راحتی آن را نقض می کند. همچنین زبانش، زبان قدرت است دیدگاه واقع بینانه این است که پرگماتیست یعنی عمل گرا هستند بنابراین ممکن است امروز منافع آنها ایجاب می کند که درباره موضوعی با عراق مذاکره کنند و فردا منافعشان در گرو این باشد که آن را نفی کنند و ناقض آن باشند.
*نمی‌توان گفت که برجام هیچ خاصیتی برای ما نداشت
با چنین عنصری که مثل گرگ منتظر فرصت است، باید مثل خودش برخورد کرد یعنی باید همیشه مراقب بود تا چنگال نیندازد و زخم نزند،فکر نمی کنم آمریکایی ها اگر مجبور نباشند به تعهداتشان در قبال برجام عمل کنند و به آن پایبند باشند. من از ابتدا خیلی به اینها خوشبین نبودم و معتقدم اگر واقع بینانه نگاه کنیم رئیس جمهور وقت هم به دلیل رقابت های داخلی اختیار عمل زیادی در خصوص حل مسائل برجام ندارد.
ایرنا: آقای امیرعبداللهیان گفتند که طرف مقابل دو تا از شرط‌های جمهوری اسلامی را قبول کرده است ارزیابی شما در این خصوص چیست؟
نبوی: تا جایی که من از ایشان شنیدم گفتند اگر امریکایی ها واقع بینانه برخورد کنند یا متعهد باشند و یک عبارت شرطی آوردند .
ایرنا: در صورتی که شرایط قید شده مکتوب و تامین شود این توافق را با کاخ سفید و غرب چطور ارزیابی می کنید؟
نبوی: با اینکه برجام کم و کاستی هایی داشت اما در هر صورت یک قرارداد بین المللی بود که ایران با طرف های جهانی بسته است نگاه من به توافق سفید و سیاه نیست که بگویم هیچ خاصیتی برای ایران نداشت.
ایرنا: منظور بنده قرارداد جدید است.
نبوی: قرارداد جدید نهایتاً احیای همان تعهدات قبلی است و بیشتر از آن نیست البته ما نمی خواهیم که بیشتر از آن نشود. یعنی ما حاضر نیستیم بیش از آن چیزی که در برجام تصویب شده است، امتیاز دهیم.
ایرنا: و می‌خواهیم تعهدات طرف مقابل را نقد کنیم.
نبوی: بله طرف های برجام باید به تعهداتشان عمل کنند اما در هر صورت امریکایی ها تنها در صورتی که منافعشان ایجاب کند کوتاه می آیند وگرنه اگر روزی بتوانند باز هم برجام را نقض می کنند فرقی هم نمی کند که جمهوری خواه بر سرکار باشد یا دموکرات!
ایرنا: موضوع دیگری هم مطرح شده و آن این است با اینکه دولت منتقد برجام بود اما از موقعی که روی کار آمده پیگیر موضوع برجام بوده است. آیا این پارادوکس است؟
نبوی: خیر. من هم نقدهایی به برجام داشتم و می توانست بهتر از این بسته شود ولی بالاخره ...
ایرنا: برخی می‌گویند چرا ایران باید به دنبال احیای برجام باشد؟
نبوی: به هر حال جمهوری اسلامی یک قرارداد بین المللی که به تائید سازمان ملل رسیده را منعقد کرده است و پایبندی ما به این تعهد بین المللی یکی از موضوعات است
ایرنا: یعنی یک ریلی ترسیم شده و دولت مجبور است در این مسیر حرکت کند
نبوی: به علاوه اینکه اینطور نیست که بخواهیم سفید و سیاه یا صفر و صد نگاه کنیم. بالاخره این نکته هست که برجام حق غنی سازی را برای ما به رسمیت شناخت.
ایرنا: نقش دولت در حوزه علمی، فناوری و دفاعی از جمله پرتاب ماهواره، رونق فعالیت دانش بنیان ها و بحث صنعت هسته ای و موشکی کشور را چطور ارزیابی می کنید؟
نبوی: به نظر می رسد برخی ملاحظات که شاید قبلا بود و محدودیت هایی را ایجاد کرده بود دیگر وجود ندارد البته نمی توانم قاطعانه چنین مساله ای را بیان کنم ولی در عین حال اقتضائات، شرایط و رویکرد دولت ها در این حوزه با هم متفاوت است اما اوضاع تغییر کرده و شرایطی که باعث رکود فعالیت های علمی و دفاعی شده بود، الان حاکم نیست و در نتیجه شاهد رونق بیشتری هستیم.
ایرنا: عملکرد دولت گذشته منجر به رکود شده بود؟
نبوی: با کلمه رکود موافق نیستم چون آن زمان هم این فعالیت ها را داشتیم.
ایرنا: شورای عالی فضایی ما ۱۲ سال تعطیل بود. از زمانی که آقای روحانی برسرکار بودند جلسه ای تشکیل نشده بود.
نبوی: معنیش این نیست که فعالیت های موشکی ما تعطیل شده بود بهر حال در زمینه های دفاعی بخش مستقلی داریم. اینطور نیست که بخش‌های قدرت دفاعی ما تعطیل شود بخاطر اینکه ...
ایرنا:اما به شدت تضعیف و کمرنگ شده بود
نبوی: تبعاً الان شاهد رونق بیشتری هستیم.
ایرنا: رئیس جمهور در سال اخیر به ۳۱ استان را سفر کرده اند،اهمیت و دستاوردهای سفرهای استانی آقای رئیسی را چطور ارزیابی می کنید؟
نبوی: یکی از شعارهای مهم ایشان مردمی بودن بود و این مسئله همه ما را یاد شهید بزرگوار آقای رجائی می اندازد. این سنت را ایشان در کشور پیاده کرده و جلسات دولت را در استان های محروم مثل سیستان و بلوچستان تشکیل دادند و وزرا را به آنجا بردند.
*با برچسب‌هایی مثل پوپولیست نمی‌توان صفت مردمی بودن را از رئیس جمهور گرفت
آقای رئیسی بر کلمه میدان تاکید دارند و در عمل وارد صحنه و میدان شدند و از نزدیک شاهد واقعیت هستند این شیوه رفتاری خیلی با این رویه فرق می کند که در اتاق کارتان و در هوای مطبوع بنشینید و درباره مشکلات مردم قضاوت کنید.
ایرنا: این کارها پوپولیستی نیست؟
نبوی: فکر می کنم با این برچسب ها نمی توان صفت مردمی بودن را از مسئولین گرفت و آنها را از این امتیاز محروم کرد. حتی اگر این کار پوپولیستی باشد باز هم کار خیلی خوبی است. دمشون گرم! کاش همه به همین ترتیب پوپولیست باشند و به میان مردم بروند ولو با چنین مارکی باشد.
یک زمانی پوپولیست برای مردم فریبی و گرفتن رای است ولی ایشان رای خود را گرفته و می خواهد مشکلات مردم را از نزدیک حس کند. اگر این کار پوپولیستی است لازم است مسئولان جمهوری اسلامی به این معنا پوپولیست باشند و با مردم زندگی کنند تا با مشکلات مردم عجین باشند شایداین رابطه شکاف بین مردم و مسئولین را ترمیم می کند.
*حضور مسئولان بین مردم مایه دلگرمی آنهاست
*دولت در سفرهای استانی وعده های خارج از برنامه، چهارچوب و بودجه نمی دهد
این موضوع خیلی اهمیت دارد چرا که مردم مهم ترین پشتوانه دولت ها در جمهوری اسلامی هستند و اگر مردم احساس کنند بین آنها و مسئولین شکاف ایجاد شده و مسئولان از مشکلات آنها بی اطلاع هستند، از حمایت مردمی نظام کاسته شود.
وقتی مردم در سخت ترین شرایط رئیس جمهور ، معاونان و وزرا را بین خودشان می بینند که آمده اند تا مشکلات مردم راحل کنند دلگرم می شوند و از نظر روحی احساس خاطر جمعی می کنند که مسئولان با آنها هستند و هر کاری از دستشان بر بیاید برای مردم انجام می دهند.
ایرنا: به موضوع حضور در میدان اشاره کردید، حضور دولتمردان در میدان و مدیریت بحران ها تا چه حد موفق بوده است؟
نبوی: در حال حاضر شاخص اقتصادی نداریم که بر اساس آن بتوانبم ارزیابی داشته باشیم ولی تجربه نشان می دهد که موضوعات سریع تر از گذشته در حال حل و فصل است مثلا وقنی قرار است پروژه ای در یک نقطه دورافتاده کشور کلید بخورد قطعا با مشکلاتی همراه است و اگر مسئولان از نزدیک شاهد مشکلات باشند با ۳-۲ تصمیم حیاتی می توانند پروژه را به نتیجه برسانند.
ایرنا: پس می‌توان گفت این اقدام موفقیت آمیز بود؟
نبوی: حتما، رهبری هم روی این تاکید داشتند.
ایرنا: اگر بخواهید به صورت درصدی بیان کنید دولت چند درصد موفق بوده؟
نبوی: نمی‌توانم درصد بیان کنم ولی تصمیمات متکی به واقعیت هاست. ضمن اینکه سفرها مثل قبل خارج از چهارچوب نیست. نکته مهم دیگر مورد توجه در دولت این است که در سفرهای استانی وعده های خارج از برنامه، چهارچوب و بودجه نمی دهند.
ایرنا: بهبود روابط قوای سه گانه، پرهیز از اختلافات و ایجاد آرامش سیاسی کشور در دولت فعلی را تا چه حد مطلوب می دانید؟
نبوی: واقعیت این است اینطور نیست که اختلاف نظر نباشد و قوا یک دست شده باشد و هیچ کسی مراقب کار دیگری نیست و کار همدیگر را نقد نمی کنند، مجلس مثل همیشه نقدهای خود را دارد و مخالفت خود را در قالب مصوبات مختلف بیان می کند ولی از تریبون ها علیه یکدیگر حرفی نمی زنند و این تشنج وارد جامعه نمی شود.
ایرنا: یعنی آرامش سیاسی کشور بهم نمی‌خورد.
نبوی: بله، ضمن اینکه هر یک از آنها مواضع خود را دارند و از این مواضع هم دفاع می کنند در حالیکه اختلاف نظرها و دیدگاه های مختلف هم وجود دارد.
ایرنا: مبارزه با فساد و اصلاح ساختارها در راستای سالم سازی و کارآمدی نظام اداری کشور را چطور ارزیابی می کنید؟
نبوی: مبارزه با فساد یکی از شعارهایی بود که آقای رئیسی آن را مطرح کردند و از زمان حضور در قوه قضائیه این حس را به مردم القا کردند که روی مساله فساد حساس و در مبارزه با مقوله فساد جدی هستند، منتهی فعالیت در عرصه فسادزدایی قدری پیچیده است و به زمانی بر می گردد که بروکراسی شکل گرفت و رانت و فساد را هم ایجاد کرد.
ایرنا:این یعنی فساد سیستماتیک وجود دارد؟
نبوی: بله، فساد سیستماتیک و ریشه دار است.
ایرنا: برخی وجود فساد را تایید میکنند اما می گویند فساد سیستماتیک وجود ندارد
نبوی: ساختار اقتصادی و اداری ما نقش موثری در بازتولید فساد دارد و وجود رانت نفت از جمله دلایل است. نمی خواهم بگویم فساد در جامعه سیستماتیک شده است اما نمی توان کتمان کرد که سیستم اداری ما دچار فساد سیستماتیک است زیرا تقریبا همه و حتی مردم انتظار دارند سهم خود را از رانت نفت دریافت کنند.
*حذف فساد نیازمند تحول جدی در قوانین، مقررات و نظام اداری است
هیچگاه دولت‌ها بنای این را نداشتند که از طریق منابع صحیح درآمدی نظیر مالیات استفاده کنند و زندگی مردم را رونق دهند و کم کاری خودشان در این بخش را از طریق استخراج نفت، فروش نفت خام و تبدیل کردن به ریال جبران کرده‌اند.
بنابراین حذف فساد و ایجاد شفافیت و کارآمدی نیازمند تحول جدی در قوانین، مقررات و نظام اداری است، مدت‌هاست که دولت‌ها شعار دولت الکترونیک را می دهند اما به لوازم آن پایبند نیستند لذا به همین دلیل تاکنون دولت یکپارچه الکترونیک که بتواند اطلاعات و فرایندها را به صورت روان و شفاف بیان کرده و فسادهای موجود و احتمالی را افشا کند، تشکیل نشده است و دولت الکترونیک به صورت جزیره ای محقق شده است به این صورت که هر دستگاهی برای خود مقداری سخت افزار و نرم افزار خریده ولی هیچ ارزیابی از عملکرد و کارایی وجود ندارد.
همین امور کار مردم را سخت تر کرده و هزینه و وقت را افزایش داده است چرا که مدارک را هم به صورت کاغذی تحویل می دهند و هم در سیستم ثبت می شود.در حالی که مسئله فسادزدایی زمانی به صورت ریشه ای و شفافیت حل می شود و سرعت کار را افزایش می دهد که دستگاه ها با هم هماهنگ شده و اطلاعات را با یکدیگر مبادله کنند.
استفاده از فناوری اطلاعات که در دنیا باب شده است به راحتی می تواند شفافیت را عملیاتی کرده و مقدمه ای برای فسادزدایی باشد و به بازسازی اعتماد اجتماعی کمک کند.
برای اینکه مطلب قابل فهم و ملموس باشد مثالی درباره اسنپ می زنم. وقتی اسنپ آمد زمینه ایجاد تغییرات زیادی را فراهم کرد و هر کسی که ماشین داشت می توانست با مراجعه به اپلیکیشن ثبت نام و مسافران را جابجا کند قواعدی نیز برایش در نظر گرفتند تا طبق آن نرخ کرایه بر اساس مسافت و زمان سفر مشخص شود در نتیجه رضایت متقابلی بین مسافر و راننده وجود داشت استقرار دولت الکترونیک یکپارچه هم دقیقا به همین منوال است و می تواند احترام مردم را حفظ کند ضمن اینکه کارها با بیشترین سرعت و هزینه متناسب انجام شود.
ایرنا: به طور مشخص دولت در حوزه مبارزه با فساد توانسته از خود اقدامی نشان دهد؟
نبوی: یکسری اقدامات جدی که احتیاج به جسارت و جرات داشت با شجاعت توسط دولت انجام شد مثلا ویلاهایی که دستگاه های مختلف برای خود ساخته و به نوعی حق مردم را غصب کرده بودند، به آنها بازگرداننده شد اما فکر می کنم انجام کار ریشه ای در عرصه فسادزدایی راه اندازی دولت الکترونیک است و تحقق این امر نیز احتیاج به رهبری فرابخشی دارد.
ایرنا: برقراری عدالت و پیوست عدالت در دولت سیزدهم را منوط بر تکمیل شدن پروسه دولت الکترونیک می دانید؟
نبوی: بله
ایرنا: به نظرتان هدفمندی و آزادسازی قیمت ها منجر به فقیرشدن مردم می شود یا ثروتمند شدن آنها؟ این دوگانه در جامعه ایجاد شده است، تحلیل شما در این خصوص چیست؟
نبوی: یارانه ها موقتی است و علاوه بر این هیچ دولتی نمی تواند مردم را از طریق یارانه ثروتمند کند مردم برای دستیابی به درآمد و ثروت باید از فعالیت اقتصادی و شغل خوب برخوردار باشند.
*پرداخت یارانه منجر به تولید ثروت شد
در گذشته هر نفر ۴۵ هزار تومن دریافت می کرد و یارانه یکخانواده ۴ نفره ۲۰۰ هزار تومن می شد اما به مرور ارزش خود را از دست داد پس استمرار این روند خیلی مطلوب نیست. البته یکسری از افراد جامعه همیشه احتیاج به مساعدت دارند و باید تحت نظر بهزیستی و کمیته امداد باشند تا علاوه بر حمایت اقتصادی به توانمندی رسیده و از حمایت دولتی خارج شوند که الحمدالله از این نظر پرونده پرافتخاری داریم.
ایرنا: برخی می گویند این کار دولت منجر به افزایش فقر در جامعه می شود
نبوی: من مخالف این نظر هستم در زمان آقای احمدی نژاد که برای نخستین بار یارانه های مستقیم به حساب ها واریز شد ، ضریب جینی یعنی عدالت بسیار بهبود یافت و به عنوان مثال یک خانواده روستائی که در سال درآمد خاصی نداشت در ماه ۲۵۰ هزار تومان دریافت می کرد و همین امر منجر به ایجاد ثروت در جامعه شده و فاصله طبقاتی را کم کرده بود اما مساله اینجاست که پرداخت یارانه نقدی نمی تواند مستمر باشد.