به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا موسسه لغتنامه دهخدا امروز (شنبه) میزبان اولین نشست مدیر این موسسه با بهروز صفرزاده سرپرست طرح یک متن، یک فرهنگ و کارشناسان آن بود.
حمیرا زمردی مدیر موسسه لغت نامه دهخدا در ابتدای این جلسه ضمن تاکید بر اهمیت کار استادان گذشته در تالیف لغتنامه دهخدا و لغت نامه بزرگ زبان فارسی اظهار داشت: هدف اول ما در تدوین فرهنگ جدید آموختن و آموزش فرهنگ‌نویسی و آموزش زبان فارسی است البته همه ما باید استاد حسن انوری و استاد محمد دبیرسیاقی و دیگر استادان را استاد خود بدانیم. افتخار من این است که شاگرد این استادان بوده‌ام.
روند تالیف لغتنامه بزرگ فارسی به سرپرستی استاد رسول شایسته ادامه می‌یابد، ولی مجموعه فرهنگ های متون کهن فارسی نیز به سرپرستی استاد بهروز صفرزاده تالیف خواهد شد.
وی ضمن تاکید بر استفاده از حضور جوانان و دانشجویان برای تدوین این فرهنگ گفت: فرهنگ جدید در راستای کار استاد دهخدا و به نام موسسه دهخدا تالیف می‌شود به زودی اعضای هیات تالیف نیز به ما اضافه خواهند شد. این فرهنگ باید به لحاظ لغوی، دستوری و زبانی همچنین مسائل آموزش زبان مفید باشد.
آسیب‌شناسی فرهنگ‌نویسی در ایران؛ گستره وسیع و راه بی‌پایان
در ادامه این جلسه استاد صفرزاده سرپرست طرح یک متن، یک فرهنگ به آسیب شناسی فرهنگ نویسی در ایران پرداخت و گفت: امروز بخش زیادی از اطلاعات لغتنامه دهخدا به عنوان فرهنگ مهم، اطلاعاتی کهنه و غیرکاربردی تلقی می‌شود ضمن اینکه مولف نیز در تالیف آن از نسخه‌های خطی استفاده می‌کرده است که طی سال ها با تصحیح متن و انتشار چاپ‌های جدید عوض شده‌اند.
وی افزود: لغتنامه بزرگ فارسی نیز که از ۴۰ سال قبل و با سرپرستی استاد محمد دبیرسیاقی آغاز شد، تاکنون حدود چهار هزار صفحه از آن چاپ شده ولی بر اساس برآوردها حدودا ۲۰۰ سال زمان می‌برد تا این فرهنگ کامل شود.
نویسنده کتاب فرهنگ فارسی‌آموز دهخدا فرهنگ جامع زبان فارسی فرهنگستان را جامع ترین و روشمندترین فرهنگ کنونی دانست که در گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان در حال تدوین است. این فرهنگ که روند تالیف آن از ۲۵ سال قبل آغاز شده، تاکنون ۳ جلد از آن منتشر شده است.
صفرزاده مهم‌ترین معضل فرهنگ نویسی را در ایران محدود نکردن گستره وسیع منابع متنی بیان کرد و گفت: وقتی همه متون نظم و نثر زبان فارسی مبنای کار تالیف فرهنگ باشد، تألیف فرهنگ در یک عمر معقول انسانی به نتیجه نمی رسد. ضمن اینکه فرهنگ قابلیت به‌روززسانی در چشم اندازهای آینده را ندارد.
وی یادآور شد: در حالی که فرهنگ سخن (به سرپرستی حسن انوری) در ۸ جلد و ۹ هزار صفحه طی ۸ سال نوشته شد، چون گستره متنی آن مشخص بود و نویسندگان قصد نداشتند کل متون زبان فارسی را مبنای این فرهنگ قرار دهند. متون بر اساس اولویت دسته بندی شده بودند. بنابراین این فرهنگ در مدت زمان مشخصی چاپ شد.
تالیف متون نثر کهن با تاکید بر قرون اولیه هجری
نویسنده کتاب داستان واژه‌ها در مورد طرح یک متن، یک فرهنگ توضیح داد: این طرح یک متن، یک فرهنگ است یعنی برای هر یک از متون کهن نثر فارسی یک فرهنگ نوشته می شود زیرا زبان نثر طبیعی‌تر است و پیچیدگی های کمتری دارد. از بین متون نثر هم متن های شاخص تر و برجسته تر و مهم تر انتخاب خواهند شد.
وی افزود: متونی که مدنظر داریم، متعلق به قرن چهارم تا هفتم هجری قمری خواهد بود زیرا متون برجسته بسیار زیاد است به طوری که در صورت توجه به همه آنها کار نوشتن فرهنگ به زودی پایان نمی یابد.
نویسنده فرهنگ زبان‌آموز فارسی همچنین درمورد چشم‌انداز زمانی تالیف این فرهنگ گفت: بستگی به این دارد که روی چه تعداد متن کار کنیم، همه این متن ها شاخص نیستند بیش از ۱۰۰۰ متن داریم که همه شاخص نیستند ولی به صورت کلی شاید ۱۰۰ متن باشند. همچنین به تعداد نیروها هم بستگی دارد. این نیروها دانش‌آموخته‌های زبان و ادبیات فارسی و دانشجوی دکتری هستند هر چه تعداد کارشناسان بیشتر باشد، سریع تر پیش می‌رود.
صفرزاده در مورد شیوه چاپ این فرهنگ اظهار داشت: دوران کاغذ تمام شده است. این کار به شیوه الکترونیکی با استفاده از قلم های ایرانی تدوین خواهد شد. از ابتدای فیش‌نویسی باید به شکل فایل ورد باشد. تایپ می‌شود و اصلا روی کاغذ انجام نمی دهیم.
وی گفت: در نهایت فرهنگ هم روی فایل و به صورت الکترونیکی خواهد بود. این کار هم برای فرهنگ نویسی و هم زبان آموزی با نگاه به گذشته مفید است. این متون هر یک به شکل فرهنگ هایی جداگانه قابل عرضه به اهالی فرهنگ خواهد بود و از تلفیق آنها هم می توان فرهنگ هایی تالیف کرد.
در پایان جلسه زمردی مدیر موسسه لغت نامه دهخدا ضمن تشکر از استادان و مولفان کنونی موسسه دهخدا اعلام کرد: این موسسه جهت یادگیری اصول فرهنگ نویسی و همکاری در این بخش پذیرای تمامی دانشجویان و فارغ التحصیلان مقاطع ارشد و دکتری دانشکده ادبیات دانشگاه تهران است.
مراسم معارفه حمیرا زمردی رییس جدید موسسه لغتنامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی هفته گذشته با حضور رییس دانشگاه تهران برگزار شد.