مساجد با وجود اهمیت و ظرفیت خوبی که در جامعه اسلامی دارند، در دین اسلام در قالب آیات متعدد و همچنین در احادیث ائمه اطهار (ع) به ضرورت احیا، آبادنی و استفاده مناسب و فراگیر از آن سفارش شده است اما این در حالی است که هنوز با اهداف، برنامه‌ها و کارکرد واقعی آنها فاصله زیادی وجود دارد.
بسیاری از تحولات فرهنگی و اجتماعی در مساجد و با مشارکت و حضور مردم و جوانان در طرح‌های مختلف شکل می‌گیرد که نمونه بارز آن نقش این سنگرهای مقدس در پیروزی انقلاب اسلامی و سپس در دوران هشت سال دفاع مقدس و سایر شرایط بر حسب ضرورت جامعه بوده است که این کارکردها باید تقویت شود.
بنیانگدار جمهوری اسلامی حضرت امام‌خمینی (ره) در سخنانی می فرمایند: «این مساجد بودند که این پیروزی را برای ملت ما درست کرد، مراکزی که مرکز بسط حقیقت اسلام است، بسط فقه اسلام است و آن مساجد است، اینها را خالی نگذارید، این یک توطئه است که میخواهند مسجدها را کم کم خالی کنند».
در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای گسترش فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و ارتقای جایگاه مساجد اقدامات متعددی صورت گرفت ولی با وجود تمامی تلاش‌ها و اقدامات، هنوز هم به نحو مناسب از ظرفیت این مکان‌های مذهبی استفاده مطلوب صورت نمی‌گیرد.
در این خصوص تعدادی از مردم، مسئولان و دست‌اندرکاران مساجد استان در گفت و گو با گزارشگر خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز یزد با اشاره به نقش و اهمیت مساجد در جامعه اسلامی به ضرورت بررسی مسائل و مشکلات و توسعه فعالیت‌های این کانون های مذهبی تاکید کردند.
ضرورت جذب جوانان به مساجد
یکی از شهروندان یزد با گرامیداشت روز جهانی مسجد گفت: یکی از مهمترین مصادیق عینی و بارز عمران و آبادنی مساجد، حضور گسترده و موثر مردم و به خصوص نسل جوان در این مکان‌های مقدس است که باید برای تحقق آن یک برنامه ریزی مناسب با همکاری مردم و دستگاه‌های فرهنگی تدوین و اجرا شود.
حسین ترابی افزود: هم‌اکنون در تمامی مناطق شهری و اکثر مناطق روستایی مساجد کوچک و بزرگ متعددی با صرف هزینه زیاد اکثرا توسط مردم مومن و ولایتمدار ساخته شده است ولی در طول سال به صورت مناسب با حضور فعال شهروندان استفاده نمی‌شود و باید با آسیب شناسی از ظرفیت این کانون های مذهبی در امور مختلف بهره برداری شود.
وی اظهار کرد: ساخت مسجد تنها برای اقامه نماز جماعت نیست و در ابعاد مختلف خیلی اهمیت دارد؛ این ضرورت احساس می شود که توسط هیات امنای مساجد برنامه‌های متنوع فرهنگی، هنری و اجتماعی بر حسب ضرورت به خصوص برای جوانان اجرا شود تا شاهد ارتقای فعالیت‌ها و رونق هرچه بیشتر مساجد باشیم .
دیگر شهروند یزد به با تبیین اهمیت جذب جوانان به مساجد، گفت: هم‌اکنون امور مساجد دارای چند متولی است که باید از موازی‌کاری در این زمینه پرهیز شود و همه با یک برنامه مشخص و نقشه راه درست همکاری مردم و به خصوص نوجوانان و جوانان را در امور مساجد جلب کنند.
رضا کمالیان افزود: تقویت کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و برگزاری کلاس‌های مختلف آموزشی برای جوانان در کنار رسیدگی به امور مذهبی از دیگر نیازهای ضروری برای تقویت و ارتقای کارکرد این مکان‌های مقدس است که باید بیش از گذشته به آن پرداخته شود.
وی تصریح کرد: اینکه مساجد فقط برای چند ساعت فعال باشند و اکثر وقت‌ها تعطیل و هیچ فعالیتی در آن صورت نگیرد، شایسته نیست و باید از تمامی ظرفیت آن در طول سال با همکاری دستگاه‌های مختلف و مردم استفاده شود.
فاطمه رضایی از فرهنگیان یزد با ابراز ناخرسندی از جایگاه کنونی مساجد یادآور شد: هنوز این کانون های مذهبی در جایگاه واقعی خود قرار ندارد، برگزاری نمازجماعت دانش‌آموزان در برخی مساجد نزدیک مدارس، برپایی جشن‌های تکلیف، برگزاری مسابقات فرهنگی هنری و استفاده از فضای باز مساجد در صورت داشتن شرایط مناسب برای ورزش ، می تواند بستر حضور هرچه بیشتر نسل جوان را در این فضا فراهم سازد.
وی اظهار کرد: واگذاری اداره امور مساجد در برخی از عرصه‌ها با صلاحدید و همکاری هیات امنا این مکان‌ها به جوانان، نقش مهمی در ایجاد انگیره و جذب نسل آینده ساز به این مکان های مذهبی دارد و باید در این خصوص اقدام لازم صورت گیرد تا شاهد رونق هرچه بیشتر مساجد باشیم.
جوانگرایی در مساجد ضروری است
معاون فرهنگی اداره‌کل تبلیغات اسلامی یزد گفت: هم‌اکنون ۲ هزار و ۲۹۲ مسجد در استان وجود دارد که از این تعداد یک هزار و ۴۰۱ باب آن دارای امام جماعت است و مهمترین هدف و ماموریت آنها، انجام امور فرهنگی با همکاری اقشار مختلف و همراهی مسئولان است .
حجت‌الاسلام خلیل سلطانی افزود: کمیته امور مساجد، متشکل از ادارات و دستگاه‌های مختلف اجرایی استان است که با هدف مشخص و برنامه‌ریزی برای ارتقای جایگاه و فعالیت این مکان‌های مقدس تشکیل شده است و مرتب و بر حسب ضرورت ماموریت‌های خود را انجام می‌دهد.
وی اظهار کرد: اعزام مبلغ و کارشناس مذهبی به مساجد مختلف در شهرها و روستاها برای برگزاری جلسات مختلف فرهنگی، مذهبی، معرفتی و بصیرتی و پاسخگویی به سوالات و شبهات و همچنین برگزاری مسابقات فرهنگی با همکاری تمامی دست‌اندرکاران جزو برنامه مهمی است که به طور مستمر پیگیری می‌شود.
این مسئول با تبیین اهمیت تقویت رابطین فرهنگی و بها دادن به حضور نوجوانان و جوانان در مساجد و استفاده از ظرفیت آنها تصریح کرد: رویکرد این اداره تقویت حضور جوانان است و همچنین باید بیش از گذشته کانون فرهنگی و هنری تقویت و از برخی موازی کاری‌ها پرهیز شود تا مسجد به جایگاه خود همانند اول انقلاب اسلامی باز گردند.
کمبود امام جماعت
همچنین دبیر ستاد اقامه نماز استان یزد گفت: برای رسیدن به جایگاه حقیقی مساجد تاکنون اقدامات موثری صورت گرفته ولی قطعا با توجه به اهداف انقلاب و نظام اسلامی کافی نیست و باید در این خصوص بیش از گذشته با مشارکت دستگاه‌های مسئول و همراهی مردم اقدامات اساسی صورت گیرد.
حجت‌الاسلام سیدعلی اکبر موسوی افزود: هم‌اکنون برخی از مساجد در شهر و مناطق روستایی با کمبود امام جماعت مواجه هستند که اگر این مشکل حل شود بدون شک شاهد تقویت و ارتقای این مکان‌های مقدس خواهیم بود و همه باید با همکاری، ماموریت دینی خود را انجام دهیم.
وی اظهار کرد: توجه به فضای مساجد به خصوص ایجاد امکانات و زیرساخت‌های لازم برای رفاه مردم و نمازگزاران از اهمیت بسیار فراوانی برخوردار است به خصوص زیباسازی این اماکن مذهبی و تکمیل برخی از آنها که نیمه کاره رها شده، شایبسته نیست و قطعا همکاری مردم و خیران بیش از گذشته در این زمینه احساس می شود.
روز ۳۰ مردادماه به علت به آتش کشیده شدن قبله اول مسلمین مسجدالاقصی، روز جهانی مساجد نامگذاری شده است.