به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، یکسال از سپردن سکان اداره کشور به دولت سیزدهم می‌گذرد، دولتی که به ریاست آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی و با شعار «دولت مردمی، ایران قوی» کار خود را آغاز کرد و به اذعان بسیاری از کارشناسان و ناظران، در تاریخ دولت‌های پس از انقلاب، هیچ دولتی به اندازه دولت سیزدهم و آیت‌الله رئیسی میراث‌دار مشکلات، ضعف‌ها و کاستی‌های برجای‌مانده از دولت پیش از خود نبوده است.
وضعیت بد شاخص‌های کلان اقتصادی، کسری بودجه، کاهش ارزش پول ملی، تورم بالا و بسیاری دیگر از چالش‌ها که ماحصل سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات نادرست سال‌های پیش از ۱۴۰۰ بود، شرایطی را رقم زد که به گفته آیت‌الله رئیسی در اولین حضور وی در جلسه هیات دولت با وزرای دولت قبل، نخستین چالش پرداخت حقوق مردادماه بود!
با این حال گرچه چالش‌ها بسیار زیاد بوده و هست، با همت مسئولان دولت سیزدهم؛ اعم از رئیس جمهور، وزرا و سایر ارکان دستگاه اجرایی، طی یکسال گذشته علاوه بر رفع بسیاری از چالش‌های گذشته و تلاش برای ریل‌گذاری صحیح برای حرکت به سوی شرایط بهتر، اقدامات ارزشمندی نیز در حوزه‌های مختلف عملکردی صورت گرفته است که به نظر می‌رسد با گذشت یک سال از استقرار دولت اکنون نوبت به بازخوانی آن رسیده است.
در این گزارش به بررسی عملکرد دولت در حوزه سازمان سنجش و آموزش کشور به عنوان سازمانی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و موضوع کنکور خواهیم پرداخت.
نزدیک به یک سال از زمان انتخاب محمدعلی زلفی‌گل به عنوان وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در دولت سیزدهم می‌گذرد. زلفی‌گل که خود جزء دانشمندان مطرح رشته شیمی در کشور است و سابقه اجرایی ریاست دانشگاه بوعلی سینا همدان (۸۷ تا ۹۳) و بنیانگذاری بنیاد ملی نخبگان را نیز در کارنامه کاری خود دارد، در جلسه رای اعتماد (۲ شهریور ۱۴۰۰) بر نوآوری تاکید کرد و گفت که نوآوری باید در دستور کار ما قرار گیرد.
وی در مقام پاسخ به پاره‌ای از انتقادات نمایندگان در مورد تبدیل نشدن علم به ثروت در جامعه گفت: این تولید علم برای چیست؟ آثار تولید علم باید در جامعه بروز و ظهور یابد و علت اینکه چرا تاکنون بروز پیدا نکرده، این است که ما سه دسته تحقیقات بنیادی، کاربردی و توسعه ای داریم. تمام قوانین و مقررات ما تاکنون بیشتر برای تحقیقات بنیادی بوده است. نظام های سنجشی و انگیزشی ما برای تحقیقات بنیادی است که خروجی آن برون‌دادهای علمی و مقالات علمی بود. اگر دنبال این هستیم که نقش دانشگاه را در جامعه بروز دهیم، راهش این است که برای سطح دوم تحقیقات، برنامه‌ریزی کنیم.
زلفی‌گل بر همین اساس از ابتدای کار اولویت‌هایی را در دوره وزارت خود برشمرد که شامل مرجعیت و دیپلماسی علمی، آموزش و پژوهش هدفمند، نوآوری فرهنگی و فرهنگ نوآوری، شاگردپروری و خلق ثروت از دانشگاه بود و هر کدام به زیربرنامه‌هایی در معاونت‌های مختلف وزارت علوم تبدیل شد.
اکنون و بعد از نزدیک به ۳۶۵ روز از وزارت وی، هر کدام از این کلیدواژه‌ها به برنامه‌هایی تبدیل و اجرا شده‌اند که هر چند هنوز کامل به ثمر ننشسته‌اند؛ اهتمام وزارت علوم را برای اجرایی کردن این اولویت‌ها نشان می‌دهند.
افزوده‌شدن معاونت فناوری و نوآوری به مجموعه وزارت علوم برای سامان‌بخشی به اداره امور پارک‌های علم و فناوری، راه‌اندازی سامانه نان و تاسیس صندوق عالی علوم، تحقیقات و فناوری که مصوبه آن از سال ۱۳۹۸ تصویب شده ولی ابلاغ نشده بود، طراحی و اجرای طرح مهارت های ناب استادی (منش استادی) برای اعضای هیات علمی تازه‌استخدام و اختصاص ۳ درصد از بودجه کل دانشگاه‌ها به فعالیت‌های فرهنگی، تدوین شیوه‌نامه اجرایی آیین‌نامه تشکیل مؤسسات دانشجوی بین‌الملل توسط معاونت دانشجویان بورس سازمان امور دانشجویان برای سامان‌دهی به جذب دانشجویان خارجی و افزایش ظرفیت آنها در مجموعه آموزش عالی کشور، راه‌اندازی ۱۶ اتاق‌فکر با فعالیت تخصصی در حوزه‌های مختلف و با شعار فکر از حکیمان، اجرا با حاکمان بخشی از این برنامه‌هاست.
سازمان سنجش و برگزاری سلامت کنکور ۱۴۰۱
روند برگزاری آزمون سراسری سال ۱۴۰۱ به عنوان مهم‌ترین آزمون برای ورود به دانشگاه‌ها از یکشنبه ۱۰ بهمن ۱۴۰۰ آغاز شد و این آزمون بعد از انجام مقدمات اولیه روزهای هشتم، نهم، دهم و یازدهم تیر برگزار شد. یک میلیون و ۴۸۸ هزار و ۹۵۹ نفر در پنج گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی، علوم انسانی، هنر و زبان‌های خارجی در این آزمون شرکت کردند. این آمار نسبت به تعداد شرکت کنندگان در کنکور سال گذشته حدود ۱۰ درصد بیشتر بود.
همچنین سازمان سنجش برای جلوگیری از تقلب که طی دو سال برگزاری کنکور در فضای کرونایی افزایش یافته بود، تعداد دفترچه‌ها و پاسخنامه ها را افزایش داد. داوطلبان در آزمون امسال برخلاف آزمون سال ۱۴۰۰ که پنج دفترچه و پنج پاسخنامه داشت، ۱۴ دفترچه و پاسخنامه داشتند. برای گروه‌های آزمایشی انسانی، علوم ریاضی و فنی و علوم تجربی دو دفترچه و دو پاسخنامه برای دروس اختصاصی اما برای گروه تجربی یک دفترچه و یک پاسخنامه اضافه هم برای متقاضیان سهمیه بهیاری و برای آزمون‌های هنر و زبان نیز هر کدام یک دفترچه و یک پاسخنامه طراحی شد.
با وجود اینکه بعد از برگزاری آزمون در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی در مورد تقلب در کنکور مطالب و ادعاهای مختلفی درباره لو رفتن سوالات کنکور ۱۴۰۱ منتشر شده، هیات منتخب بررسی شبهات آزمون سراسری به ریاست معاون اول رئیس جمهور اعلام کرد «سلامت کنکور سراسری سال ۱۴۰۱ در تمام رشته‌ها و گروه‌ها مورد تأیید قطعی است.»
نتایج اولیه آزمون سراسری سال ۱۴۰۱ به عنوان پنجاه و نهمین دوره کنکور شامگاه ۱۱ مرداد اعلام شد و داوطلبان تا ۲۴ مرداد برای انتخاب رشته وقت داشتند. نتایج نهایی آزمون نیز تا اواخر شهریور اعلام خواهد شد و پرونده این دوره از کنکور بسته می‌شود.
همراهی سازمان سنجش با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی
کنکور از سال‌ها قبل با اعتراض و انتقاد گروه‌های مختلف از دانش‌آموزان و اولیا گرفته تا کارشناسان آموزشی و وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همراه بوده است. همین انتقادها باعث شد شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان نهاد متولی «تصویب ضوابط کلی گزینش مدیران، استادان، معلمان و دانشجویان، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و فرهنگی و مدارس کشور و تعیین مرجع برای گزینش آنان» بر اساس قانون جایگاه، اهداف و وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوب سال ۱۳۷۶ مجلس شورای اسلامی به موضوع کنکور از منظر کارشناسی وارد شود.
مجلس شورای اسلامی نیز از اواسط دهه ۸۰ موضوع کنکور و حذف آن را در کمیسیون های تخصصی طرح و در نهایت آبان ۱۳۸۶ قانون پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور را تصویب و تکالیفی برای سه وزارتخانه علوم، بهداشت و آموزش و پرورش تعیین کرد که تا پایان سال اول برنامه پنج ساله توسعه پنجم کشور (حدود سال ۹۱) کنکور را حذف کنند؛ اما قانون مذکور، سال ۹۲ توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی اصلاح و با نام قانون سنجش و پذیرش دانشجو، چند تکلیف بر عهده سازمان سنجش آموزش کشور و آموزش و پرورش گذاشته شد.
با وجود این و به دلیل اجرا نشدن قانون مجلس شورای اسلامی، شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۹۸ به شکلی جدی‌تر آسیب‌شناسی موضوع کنکور را در دستور کار قرار داد و این روند به تصویب مصوبه این شورا در جلسه ۸۴۳ منجر شد. این مصوبه بار دیگر در جلسات شورا مطرح و اصلاح شد و در نهایت در جلسه ۸۶۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی (۱۷ خرداد ۱۴۰۱) به تصویب رسید و رئیس جمهوری ۲۵ تیر ۱۴۰۱ آن را ابلاغ کرد و به این شکل برگزاری آن برای دستگاه اجرایی یعنی سازمان سنجش قطعی شد.
بر اساس این مصوبه معدل دوره متوسط (برای آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ سال دوازدهم) تاثیر قطعی و ۴۰ درصدی در نتیجه نهایی آزمون دارد، آزمون دو بار در سال برگزار خواهد شد و دروس عمومی از آزمون حذف می شوند. در حالیکه وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان شخصیت حقوقی در جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی حضور داشته و در مورد این مصوبه اظهار نظر کرده‌اند، وی و رئیس سازمان سنجش خود را ملزم به اجرای آزمون دانسته اند و از ارائه انتقاد یا پیشنهاد عمومی در این زمینه خودداری می کنند.
رئیس سازمان سنجش در این مورد گفته بود: شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز مصوبه ای در تابستان ۱۴۰۰ داشت که به امضای رییس جمهور وقت رسیده است، ولی بندهایی از این مصوبه برای اجرا مشکلاتی داشت. ما در نشست های متعدد با کمیسیون های شورای عالی انقلاب فرهنگی این مشکلات را احصا کردیم.
عبدالرسول پورعباس تاکید کرد: سازمان سنجش آموزش کشور مجری برگزاری آزمون است و باید زیرساخت ها را فراهم کند، بنابراین موافقت یا مخالفتی با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی نداریم و فقط باید اطلاع داشته باشیم.
زلفی گل نیز در آخرین اظهار نظر در این مورد گفت: وزارت علوم در جایگاه مجری سیاست‌ها و مصوبات مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی است و باید به بهترین نحو قانون و مصوبات را اجرا کند.
ما دیدگاه‌هایی در مورد تغییرات کنکور داشتیم که در زمان طرح مصوبه در جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه دادیم، اکنون فقط تلاش می کنیم این مصوبه به بهترین شکل اجرا شود و برای آن برنامه‌ریزی می کنیم و اگر اجرا نشود باید پاسخگو باشیم.
آزمون ۱۴۰۳ و برگزاری الکترونیک
البته سازمان سنجش از قبل اعلام کرده آزمون سراسری از سال ۱۴۰۳ با تحول جدی به شکل الکترونیک برگزار شود. برای کنکور سال ۱۴۰۳ به دنبال ایجاد تحول در آزمون‌های سنجش هستیم. شعار سازمان سنجش نیز آزمون بدون کاغذ بود و هر چه به میزان هوشمندی سوالات و نحوه برگزاری کنکور بپردازیم، آزمون استاندارد و امن‌تری خواهیم داشت.
عبدالرسول پورعباس در نشستی فروردین سال جاری از راه اندازی یک مرکز نوآوری و هوشمندسازی در این سازمان خبر داد و افزود: شرکت های دانش بنیان را در این مرکز سازماندهی می کنیم تا در آزمون های هوشمند به کمک سازمان سنجش بیایند و مراکز آزمون هوشمند ایجاد کنند.
کار هوشمندسازی آزمون ها را از سال جاری شروع کردیم که شامل طراحی فرآیندها و کدنویسی می شود. در این روش، آزمون ها ماهی یک بار یا دو ماه یک بار برگزار می شود. داوطلب در این آزمون های آزمایشی شرکت می کند تا به سوالات و دستگاه های آزمون مسلط شود.
معاون وزیر علوم ادامه داد: تا شروع سال تحصیلی، پنج تا ۶ آزمون برگزار می شود و داوطلب ۲ بار در این آزمون ها شرکت می کند. در صورتی که از نمره خود راضی بود، آن را ملاک پذیرش قرار می دهد. در صورت به رسمیت شناختن این آزمون از سوی داوطلب، تا سال های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ اعتبار دارد.