به گزارش ایرنا از روابط عمومی بنیاد ایران شناسی، سومین همایش ملی ایران‌شناسی استان‌ها تاریخ، فرهنگ و هنر استان همدان، همزمان با روز بزرگداشت ابوعلی سینا، یکم شهریورماه ۱۴۰۱، به صورت حضوری و مجازی برگزار شد. این همایش با حضور محمدحسین رجبی‌دوانی، رئیس بنیاد ایران‌شناسی، عبدالمجید میردامادی معاون اداری و مالی بنیاد، محمد بهرام‌زاده، دبیر علمی همایش، عباس احمدوند معاون پژوهشی بنیاد، محسن جانجان، دبیر اجرایی همایش، مرتضی حصاری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، پوران طاحونی، مدیر تحصیلات تکمیلی بنیاد و جمعی از کارکنان بنیاد و شعبه همدان همراه بود.
محمد حسین رجبی دوانی در این همایش گفت: تصمیم داریم در بنیاد به بررسی و معرفی تاریخ و تمدن عظیم ایران- در حوزه‌های گوناگون- در طول سه دوره «ایران باستان- پیش از اسلام»، «ایران دوره اسلامی» و «ایرانِ انقلاب اسلامی»، با همکاری همکاران بنیاد و شعبه‌های آن در سراسر کشور، بپردازیم زیرا بر اساس اساسنامه بنیاد ایران‌شناسی، معرفی و شناخت بیشتر ایران و جنبه‌های تاریخ و تمدن آن، از وظایف اصلی بنیاد است.
تصمیم داریم در بنیاد یک موزه بزرگ و نمایشگاهی عالی در ارتباط با این سه دوره تاریخی و تمدنی ایران را به مرحله اجرا و تجسم در بیاوریم، که تحقق این امر یکی از مسئولیت‌های اصلی بنیاد در دوره جدید خواهد بود
رجبی‌دوانی گفت: همدان، یا به عبارتی هگمتانه یا اکباتان، قدیمی‌ترین شهر ایران و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان است. در دوره ایران باستان که مادها نخستین سلسله ایرانی را در این سرزمین تاریخی تشکیل دادند، همدان به عنوان نخستین پایتخت ایران از سوی مادها انتخاب شد. در دوران هخامنشی، اشکانی و ساسانی نیز این شهر خوش درخشید. در دوره هخامنشیان به مدت کوتاهی و در دوره اشکانیان به مدت قابل توجهی شهر همدان مجدد پایتخت بوده و از این حیث شهری قابل اهمیت است، که سابقه تمدنیِ دیرینه‌ای در ادوار مختلف تاریخی دارد.
وی گفت: همدان در دوره اسلامی، در فتوحات اولیه اعراب مسلمان فتح می‌شود و مردمانش به اسلام می‌گروند و در دوران علویان که از جور و ظلم عباسیان به ایران پناه آورده و در طبرستان حکومت تشکیل داده بودند، گروهی از آنها از طبرستان به همدان آمدند و با استقبال مردم همدان دولتی شیعی و از سادات علوی را در این شهر و مناطق اطرافش مدتی تشکیل دادند.
رئیس بنیاد ایران‌شناسی اظهار داشت: پس از آن و در دوران درخشان تمدن اسلامی- ایرانی و شیعی، که عصر آل بویه می‌باشد، باز شاهد انتخاب همدان به عنوان پایتخت از سوی سلاطین و امرای آل‌بویه هستیم و در همین دوران است که ابن‌سینا، دانشمند برجسته جهان، اسلام و شیعه در همدان وزیر شمس‌الدوله دیلمی و در این شهر مستقر شده و از دنیا نیز می‌رود.
ابن‌سینا افتخار بزرگ ایرانیان است و همدان نیز افتخار حضور و مدفن این دانشمند را دارد. همچنین از دیگر دانشمندان، ادیبان و شاعران برجسته‌ای که از همدان برخاسته‌اند، می‌توان به بدیع‌الزمان همدانی و بابا طاهر اشاره کرد
رجبی دوانی در بخش دیگری از سخنان خود به حمله مغول اشاره کرد و توضیح داد: در حمله مغول شاهد مقاومت ۱۰ ساله همدان در مقابل یورش‌های وحشیانه این قوم هستیم و با اینکه شهر کامل ویران می‌شود و تلفات زیادی می‌دهد، اما تسلیم یورش‌های این قوم خون‌ریز و مهاجم نمی‌شوند و مقاومت ۱۰ ساله این شهر افتخار بزرگی است در برابر هجوم مغولان.
وی بیان کرد: در دوران پیش از انقلاب اسلامی نیز همدان میزبان علمای بزرگی همچون مرحوم حضرت آیت‌الله العظمی آخوند ملا علی همدانی است که از مراجع صاحب‌نام و صاحب رساله و تألیفات می‌باشند که چند سال قبل از انقلاب دار فانی را وداع می‌کنند. شهید محراب آیت‌الله سید اسدالله مدنی که سال‌ها در همدان حضور داشتند و در هدایت مردم نقشی موثر را دارا بودند. همچنین مرجع تقلید معاصر، آیت‌االله نوری همدانی را می‌توان نام برد و برادر بزرگ وی مرحوم حاج آقا میرزا حسن نوری همدانی که بنده در دوران نوجوانی در منزلشان در شهر قم که به کانون ولیعصر(ع) تبدیل کرده بودند و به تربیت و پرورش دینی نوجوانان مشغول بودند، افتخار شاگردی ایشان را داشته‌ام.
رجبی دوانی گفت: در دوره انقلاب اسلامی نیز همدان یکی از شهرها و مراکز مهم انقلاب بود، که با درایت شهید مدنی و سایر روحانیون و مبارزان، کانون تظاهرات بزرگ و همراهی با امام و پیشرفت و پیشبرد انقلاب اسلامی بود. پس از پیروزی انقلاب و با وقوع جنگ تحمیلی باز شاهد حماسه‌های بزرگ مردمان این شهر هستیم، که شهدای بزرگی همچون شهید حاج حسین همدانی را تقدیم انقلاب کرده‌اند. همچنین در شهر همدان موزه بزرگ دفاع مقدس وجود دارد که پس از شهر کرمان بزرگترین موزه حماسی ایران در دوران انقلاب اسلامی است.
رئیس بنیاد ایران شناسی ابراز امیدواری کرد: همدان به عنوان قدیمی‌ترین شهر ایران، که با تصویب چند سال پیش مجلس به عنوان پایتخت فرهنگ و تمدن ایران نام گرفت، بیش از گذشته در عرصه فرهنگ و تمدن ایران اسلامی و ایران شیعی بدرخشد.
محمد بهرام‌زاده، دبیر علمی همایش نیز با گرامیداشت روز ابن‌سینا، به لزوم پرداختن به جوانب گوناگون سرزمین همدان یا هگمتانه و اهمیت شناخت شایسته‌تر این خطه پرداخت و توضیح داد: در این همایش، تعداد ۵۰ مقاله در ۳ محور اصلی تاریخ و باستان‌شناسی، جغرافیا و فرهنگ، به دبیرخانه همایش ارسال شد که از این تعداد، ۳۱ مقاله برگزیده شد و ۲۰ عنوان مقاله در مجموعه مقالات همایش به چاپ خواهد رسید و از این مقالات تعداد ۶ مقاله جهت ارائه در روز همایش به صورت سخنرانی «وبینار آنلاین و حضوری»، مورد تأیید کمیته علمی و کمیته داوران همایش قرار گرفت.