به گزارش ایرنا از سازمان تبلیغات اسلامی حجت‌الاسلام محمد قمی در نشست هم اندیشی بانوان فرهیخته با اشاره به اهداف برگزاری این نشست گفت: در این جلسه در نظر داشتیم، دستوری معین نشود و پیشنهادات و نظرات را آزاد بشنویم و با توجه به وظایفی که برای ما مشخص شده، بتوانیم برای جلسات بعد ظرفیت‌ها را بیشتر معرفی کنیم. لذا انتظار می‌رود با این هم‌اندیشی‌ها بتوانیم به نتایج خوبی در حوزه تبلیغ و ساختارسازی فرهنگی دسترسی پیدا کنیم.
نهضت پیشرفت بانوان تشکیل شد
عاطفه سعیدی‌نژاد، مدیرکل امور بانوان سازمان تبلیغات اسلامی گفت: در دوره ریاست جدید سازمان تبلیغات اسلامی، اداره کل امور بانوان شکل پیدا کرد و یکی از مهمترین اهداف در این اداره کل ایجاد شبکه مردمی پویا، فعال و پای کار انقلاب اسلامی بوده است. در این اداره کل تلاش می‌کنیم ظرفیت‌های متعدد بانوان را در عرصه‌های مختلف تبلیغی و فرهنگی ناظر به ظرفیت‌های متعددشان در مسیر رسیدن به پیشرفت ایرانی ـ اسلامی فعال کنیم.در این راستا طرح کلانی با عنوان نهضت پیشرفت بانوان شکل پیدا کرده است.
وی افزود: امروز برای اینکه بتوانیم گام مفید و مؤثری را در مسیر تبلیغ بانوان و ایجاد عرصه برای نقش‌آفرینی آنها در ساحت تبلیغ و فرهنگ برداریم و به شکل‌دهی شبکه تبلیغ مردمی و ایجاد شرایط گذار تبلیغی بپردازیم، به گونه ای که بتواند ذهن و دل مخاطبان را با خود همراه کند، باید درمورد استراتژی‌ها و عرصه‌گشایی‌های جدید تبلیغی بانوان به بحث و گفت و گو بپردازیم تا مشخص شود، چگونه می‌توانیم در فضای فرهنگی و تبلیغی کشور به نظام مسائل بانوان رسیدگی کنیم.
سعیدی نژاد ادامه داد: البته در عرصه تبلیغی بانوان با محرومیت‌ها و محدودیت‌های مختلفی مواجه هستیم و در طول سالیان به این محرومیت دامن زده شده است. امروز برای ورود مؤثر که زن را در ساحت رهبری انقلاب تعریف کند، باید برنامه‌های مؤثر و حساب‌شده‌ای داشت. چون هنگام ارزیابی می‌بینیم توان دشمن و قدرت برنامه‌ریزی و محاسبه‌گری او چندبرابر شده است. بنابراین در نظر است با توجه به ظرفیت‌های مختلف تبلیغی سازمان تبلیغات اسلامی که وجوه بانوانانه دارد، اعم از امور بانوان، مساجد، کانون‌ها و خانه‌های قرآن از محضر بانوان فرهیخته در ساحت ترسیم خطوط کلان سیاستگذاری تبلیغی در حوزه‌های مختلف بانوان بهره ببریم.
در زمینه تبلیغ در حوزه بانوان به سرشاخه ها پرداخته ایم
الهام یاوری، رئیس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان گفت: به‌نظر می‌رسد در فضای تبلیغات مؤثر در حوزه بانوان، دو کمبود اصلی وجود دارد. یکی اینکه هنوز بعد از گذشت این همه سال از انقلاب اسلامی، تعریف روشنی از مفهوم زن‌بودن و کمال زنانه وجود ندارد. ما فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی را داریم که به طور قاطع می‌فرمایند خانه‌داری، فرزندداری، همسرداری و حضور اجتماعی، چهار انتظاری است که از بانوان وجود دارد و می‌فرمایند بندگی خدا چتری است که روی این چهار موضوع پهن می‌شود و هر خانمی متناسب با نگاهش نسبت به وظیفه مسئولیت خود در قبال خدا نسبت این‌ها را در زندگی خود تنظیم می‌کند.
وی اظهار کرد: متأسفانه این مفهوم به هیچ وجه مفهوم عمومی در جامعه ما نیست. بسیاری از گویندگان و مبلغان و حتی کتاب‌های درسی، نگاه متفاوتی از این موضوع دارند. در دوره‌های متفاوت بین نسبت ارزشی که حضور اجتماعی دارد در مقابل نسبت ارزشی که فرزندداری و شوهرداری ممکن است داشته باشد، به تناوب دچار افراط و تفریط شده‌ایم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به هزینه‌هایی که ما باید برای هرکدام از این موارد بپردازیم، گفت: این کافی نیست که ما بگوییم خانم‌ها باید علم‌آموزی کنند و فعالیت اجتماعی داشته باشند، اما هیچ هزینه‌ای بابت آن نپردازیم و همه هزینه را متوجه خود خانم کنیم. به نظرم روشن کردن این حد و مرزها وظیفه حاکمیت و خانواده است.
یاوری افزود: به نظر می‌رسد در زمینه تبلیغ در حوزه بانوان ما اغلب به سرشاخه‌ها پرداخته‌ایم تا به مسائل بنیادی، مورد دیگر اینکه بسترهای کافی برای موفقیت پیدا نکرده‌ایم، موضوع این است که ما ریشه‌ها را در نظر نمی‌گیریم و دائما به مسأله عفاف و حجاب پرداخته‌ایم. آمارها نشان داده که به طرز عجیبی اعتماد به نفس دختران نسبت به پسران ضعیف است. ما متاسفانه معلول‌ها را پررنگ می‌کنیم اما به علت‌ها نمی‌پردازیم.
کمک به مادر و مادریاوری
فروغ نیلچی‌زاده، استاد حوزه و دانشگاه گفت: ما باید بدانیم سازمان تبلیغات اسلامی چه امکاناتی در اختیار دارد و الان چه ظرفیتی از این امکانات استفاده می‌شود و این فراخوان برای تکمیل، اصلاح و ارتقای چه بخشی از آنها انجام شده است و یا موانعی که شما در حیطه اثربخشی و ثمربخشی می‌بینید و ما از آنها دور هستیم، چه مواردی است؟ امروزه با آسیب‌هایی از جمله جرم‌های پنهان و جرم‌خیزی در بین گروه‌ها و طبقاتی مواجه هستیم که قبلا این تبعات را نداشته‌ایم و باید این افراد شناسایی، بالنده، پایش و معرفی شوند و زمینه‌سازی صورت پذیرد. برای اینکه این اتفاقات بیافتد، نیازمند تسهیل‌گری هستیم.
وی افزود: تسهیل‌گری برای این است که این نمونه‌ها به قدری در کشور زیاد شود که تبدیل به یک سؤال عملی و نظری شود. مثلا اینکه آیا بین اشتغال و فرزندآوری تضاد و تعارض هست یا خیر؟ بلافاصله وقتی این سؤال در فضای مجازی مطرح می‌شود برای این موضوع این جواب روشن مطرح می‌شود که هرگز. اگر بین نخبگی و فعالیت‌هایی مثل هنر مادری و همسری تعارض در مباحث نظری مطرح شود، نمونه عملی که مبطل آن است، باید ارائه شود.
دانش‌آموخته فلسفه و حکمت اسلامی افزود: یکی از بحث‌ها در ارتباط با بانوان، کمک به مادر و مادریاوری است، اگر قرار است مادران بیش از سه بچه داشته باشند، آیا سازمان تبلیغات در این زمینه طرح و برنامه ای دارد؟ جهاد تبیین و جهاد فرزندآوری در بحث فعالیت‌های جنگ نرم موضوعات جدی است که باید مورد توجه قرار گیرد. عدم دقت، دغدغه و هوشمندی، یک جریان فراگیر است و تا وقتی که به یک درد عمیق تبدیل نشود به دنبال درمان نخواهیم رفت.
ضرورت شبکه سازی یاوران در حوزه تبلیغ دین
فهیمه فرهمندپور، استاد دانشگاه تهران گفت: رسالت سازمان تبلیغات اسلامی این است که توصیه‌های دین را تبلیغ و ترویج کند که اگر این‌طور باشد ما دچار مشکل تاریخی در این زمینه هستیم که متأسفانه محورهای رفتارهای دینی را محدود کرده‌ایم. حقیقت این است که توصیه‌های دینی، مفهوم گسترده ای دارد.
وی افزود: رهبر معظم انقلاب می فرمایند «امر به ورزش امر به معروف است». اگر قرار است سازمان تبلیغات اسلامی رسالتش تبلیغ هر آنچه توصیه دین است، باشد، حتما باید محورهای تبلیغ دین را به لحاظ مفهومی و مصداقی گسترش دهیم. خوشبختانه پس از مطرح کردن مکرر این موارد، مثلا در سال‌های اخیر در حرم رضوی مشاهده می‌کنیم که وعاظ به این سمت رفته‌اند که درمورد روابط خانوادگی و روابط همسران و مسائلی در این زمینه سخنرانی کنند.
این کارشناس مذهبی اضافه کرد: باید توسعه مصداقی و مفهومی برای دریافت‌کننده پیام و تبلیغ‌کننده داشته باشیم و باید این موضوع را مد نظر قرار دهیم که شبکه‌سازی یاوران در امر تبلیغ خیلی امر مهمی است. کار بسیار اثرگذاری که وقتی آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی مسئولیت آستان قدس رضوی را برعهده گرفتند، انجام دادند و آن توسعه خدمت رضوی بود. یعنی مفهوم خدمت رضوی را گسترش دادند و تجربه فوق‌العاده در بحث خادم‌یاری‌های استانی اتفاق افتاد یا نذر فرهنگی که در زمانی که محمدباقر قالیباف شهردار بودند صورت پذیرفت.
وی افزود: ما باید مفهوم و مصداق مبلغ مذهبی را توسعه دهیم. نکته دیگر توسعه محل و عرصه تبلیغ است، رهبر معظم انقلاب اسلامی در سیاست‌های ابلاغی خانواده بر مسجدمحوری تاکید کردند که خیلی امر باشکوهی است، اما باید در نظر داشته باشیم که مسجدمحوری به معنی محدودشدن به مسجد نیست، یعنی مسجد، محور فعالیت‌های کل محل قرار گیرد.
استاد دانشگاه تهران گفت: ما متأسفانه عادت کرده‌ایم، دین در کنار زندگیمان باشد در حالی که دین، متن زندگی است. تا وقتی درک درستی از این مفهوم نداشته باشیم، بعید است که اتفاقات جدی در این زمینه روی دهد.
عرصه‌های تبلیغ مشخص شود
فائزه عظیم‌زاده اردبیلی، عضو شورای عالی تحقیقات و فناوری وزارت علوم با اشاره به همکاری خود از سال ۶۰ با سازمان تبلیغات اسلامی گفت: اینکه سازمان تبلیغات اسلامی یک نهاد است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شکل می‌گیرد، یعنی انقلاب این نهاد را که در خدمت دین است، می‌زاید. بدیهی است که رسالت اصلی این مجموعه، تبلیغ دین و تبیین جهان‌بینی و ایدئولوژی اسلام و سیره اهل بیت(ع) است اما الان دهه ۶۰ نیست، الان دهه ۴۰۰ است که قرن عوض شده، ایده‌ها و الگوهای مرجع نیز عوض شده‌اند و خیلی اتفاقات افتاده است.
وی اظهار کرد: وقتی صحبت از سازمان تبلیغات اسلامی می‌شود، بهتر است کمی عملیاتی فکر کنیم و ببینیم واقعا چه باید کرد، از منظر من معلم که ۳۶ سال است در دانشگاه تدریس می‌کنم، اولین کاری که به‌نظر می‌رسد باید برای نسل جدید انجام داد، این است که عرصه‌ها و ساحت‌های تبلیغ باید مشخص باشد و سازمان تبلیغات اسلامی باید مثل یک قرارگاه جهادی عمل کند، لذا پیشنهاد این است که عرصه‌های تبلیغ تبیین شود، تبلیغ دین در عین حال که جزء لاینفک حیات بشری است اما آنچه امروز مهم است، ساحت فرهنگی، اقتصادی و ساحت‌های بومی و منطقه‌ای است.
دانشیار دانشگاه امام صادق(ع) افزود: جامعه ما به سمت سالمندی حرکت می‌کند که زنگ خطر است و سازمان تبلیغات اسلامی باید کلیدواژه‌هایی با عنوان سالمندی داشته باشد، مثل مواجهه با سالمند، نگهداری از سالمند، احترام به سالمند، درمان سالمند و مانند آن که تمام جامعه باید در این زمینه آموزش ببیند و مسئولیت این آموزش بر عهده سازمان تبلیغات است که مرکز توسعه تبلیغ است و در این زمینه باید گلوگاه‌ها را بر اساس عرصه‌های بومی، منطقه‌ای و بین‌المللی بشناسد.
دولت انقلابی در حوزه خانواده برنامه جدی راهبردی نداشته است
صدیقه صدیق، رئیس دانشکده حکمت و تاریخ جامعه المصطفی قم درباره نقش‌آفرینی بانوان در عرصه تبلیغ دین و امور فرهنگی گفت: مهمترین رسالت ما در حوزه خانواده است که من اصرار دارم بگویم بحث زنان در خانواده، چون به نظر من خیلی از مشکلات که امروز به وجود می‌آید، این است که زن را از خانواده خارج می‌کنیم و می‌خواهیم جداگانه بررسی کنیم. ما انتظار داشتیم با تشکیل دولت مردمی و انقلابی شاهد یک سیاستگذاری قوی در حوزه خانواده و ساختارسازی مناسب در این حوزه باشیم اما متأسفانه در حوزه زنان برنامه جدی راهبردی تاکنون وجود نداشته است.
وی اظهار کرد: یکی از مشکلات اصلی در بحث موضوع زن و خانواده، بحث تکثر نهادهای متولی است که باعث موازی‌کاری و عدم مسئولیت‌پذیری می‌شود و نکته مهم این است که هیچ الزامی برای پاسخگویی از طرف نهادها وجود ندارد. مثلا در حوزه عفاف و حجاب مجموعه‌های متعدد، کارگروه‌های مختلف در حوزه عفاف و حجاب تشکیل داده‌اند که معمولا هم از افراد مشابه تشکیل شده‌اند و فقط برگزارکننده جلسات متفاوت هستند.
نگاه برنامه محور بر سازمان تبلیغات حاکم شده است
مدیرکل سابق امور بانوان استانداری قم افزود: در سازمان تبلیغات اسلامی باید برنامه جامع راهبردی و ساختار چابک و تأثیرگذار داشته باشیم. خرسندیم از اینکه نگاه برنامه‌محور در دوره جدید ریاست سازمان تبلیغات اسلامی حاکم شده و امیدواریم به جایی برسیم که مسئولیت الزام‌آور برای خود ایجاد کرده باشیم.
وی اضافه کرد: به طور اخص در بحث تبلیغ، موضوع اول، شبکه‌سازی مبلغان است که ما شبکه‌سازی قوی که بتواند جریان‌سازی کند، نداریم و هنوز منابع ما جلسات خانگی و سخنرانی در مؤسسات و دانشگاه‌هاست. البته این‌ها هم موثر هستند اما چون شبکه‌سازی مؤثر انجام نشده، هیچ‌وقت نتوانسته‌ایم جریان‌سازی کنیم، حتی نظارت هم نمی‌توانیم داشته باشیم.
صدیق اضافه کرد: نکته بعد این که سطح آگاهی مبلغان نسبت به مسائل روز و پاسخگویی به شبهات، قابل قبول نیست و موضوع دیگر این است که باید در شیوه‌های نوین تبلیغ، فعالیت جدی‌تری داشته باشیم و همچنین باید در زمینه تصمیم‌گیری‌ها برای بانوان جایگاه لحاظ کنیم.
جای خالی زنان مبلغ در عرصه جهانی
عزت میرخانی، استاد حوزه و دانشگاه گفت: برای زن، یک غربتی وجود دارد و آن، ایجاد شکاف بین اندیشه حضرت امام(ره) نه تنها در فقه سیاسی، فقه تمدن‌ساز و فقه نظام‌ساز بلکه در اندیشه جِرم گرفته مرتبط با زنان است. ما در مسائل زنان هنوز در گام اول مانده‌ایم. مقام معظم رهبری در رابطه با اجتهاد در مسائل زنان فرمودند «اگر ما تجزی در اجتهاد را حتی از مبنای فقهی قبول نداشته باشیم، باید گره فقه زنان توسط زنان باز شود.» متأسفیم از اینکه سازمان تبلیغات اسلامی به تازگی و در دوره ریاست جدید، اداره کل بانوان را راه‌اندازی کرده است. مدیریت بسیاری از مسائل مربوط به زنان هنوز بدست مردان است.
وی افزود: در عرصه بین‌الملل در هامبورگ، ۸۰ مرکز اسلامی داریم، اما ما چند مبلغ زن در عرصه بین‌الملل تربیت کرده‌ایم؟ چقدر نخبه‌شناسی صورت پذیرفته است؟ چرا اطلاعات در جلسات عمومی ناقص به مردم داده می‌شود؟ مقصر کیست؟ چرا تنگ‌نظری و عدم اعتماد به زنان متبحر و متخصص مانع از این شده که ما رسالت‌های معرفی نظام، چه در تبلیغات خارج از کشور و چه داخل کشور به زنان سپرده شود؟ چقدر برای خوابگاه‌های دانشجویی نیرو پرورش داده‌ایم؟ بسیاری فارغ‌التحصیل فقه و فلسفه داریم و از حضور آنها بهره نمی‌بریم.
وی گفت: باید در سیاستگذاری برای عرصه‌های مختلف تبلیغات نیرو پرورش دهیم. ارتباط حوزه‌های علمیه، نخبه‌پروری و پرورش مبلغ باید مورد توجه قرار گیرد. باید اهل قلم پرورش دهیم و دوره‌های تبلیغی و تربیتی برای فارغ‌التحصیلان حوزه برگزار شود.
از شگردهای تبلیغات استفاده کنیم
مجتهده زهره صفاتی، از بنیانگذاران حوزه علمیه خواهران در قم گفت: تبلیغات در صورتی مؤثر خواهد بود که در تمام حوزه‌های ارتباط جمعی محقق شود. حوزه‌های مختلف وظیفه تبلیغی دارند و ما اگر فقط به حوزه محدود اکتفا کنیم نتیجه این خواهد بود که تأثیر تبلیغی کمتر را شاهد خواهیم بود.
وی افزود: در بحث تبلیغات، باید شگردهای اصلی را در نظر بگیریم، اگر کسی واقعا اهل تقوا باشد، در مخاطب تأثیر می‌گذارد. بنابراین به آنچه می‌گوییم باید عمل کنیم. متأسفانه از مسائل دیگر مثل حوزه اقتصاد و ارتباط جوانان غافل هستیم و معتقدم به زیرساخت‌ها باید توجه داشته باشیم.