به گزارش ایرنا، علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت در گفت‌وگو با روزنامه ایران به اقدامات صورت گرفته در یکساله دولت سیزدهم پرداخت که مشروح آن را در ادامه مشاهده می‌کنید:
دولــت آقــای رئیســی در خصــوص تجــارت خارجــی چــه هدفــی را مدنظــر قرارداد؟
اولیــن برنامه‌ای کــه دولــت ســیزدهم در حــوزه رونــق تجــارت خارجــی بــه آن توجــه داشــت و آقــای رئیســی نیــز در مناظره‌ها و بحث‌های انتخاباتــی بــه آن اشــاره داشــتند ایــن بــود کــه بتوانیـم صـادرات غیرنفتـی کشـور را دو برابـر کنیـم. یعنــی اینکــه درآمــد ۳۵ میلیــارد دلاری را کــه ســال ۹۹ از صـادرات غیرنفتـی به‌دست‌آمده بـود بـه ۷۰ میلیـارد دلار برسـانیم. در تیـر مـاه امسـال بیـش از ۱۲۰ درصـد رشـد صادراتـی نسـبت بـه تیرمـاه سـال گذشــته را تجربــه کردیــم. اگــر بــا همیــن رونــد کار را ادامــه دهیــم می‌توانیم حجــم صــادرات خــود را افزایــش دهیــم.
دلیـل کم‌توجهی دولت‌های گذشـته بـه رونـق صـادرات غیرنفتی را، چـه میدانیـد؟
یکــی از مشکلاتی کــه سال‌ها اســت در حــوزه تجـارت وجـود دارد مربـوط بـه جنـگ سـتاد تنظیم بـازار و توسـعه صـادرات می‌شود. علـت اصلـی این امــر صــادرات محــور نبــودن ایــران اســت زیــرا مــا همیشــه مــازاد مصــرف خــود را صــادر می‌کنیم؛ بنابراین زمانــی کــه مصــرف داخلــی محصولات افزایــش پیــدا می‌کند یــا دچــار تنــش قیمتــی می‌شویم اولیــن اقدامــی کــه در کشــور صــورت می‌گیرد توقـف صـادرات اسـت.
به‌عنوان نمونـه، در حـوزه متانـول چنیـن نیسـت. مـا از متانـول تنها ۴ درصــد مصــرف داخــل داریــم و هیچ‌وقت بــا کمبـود مواجـه نمی‌شویم تـا صـادرات آن را متوقـف کنیـم. از سـوی دیگـر ایـن محصـول زنجیـره ارزش دارد کــه بــه ایــن بحــث وارد نمی‌شویم.
رونـد ارزیابـی کالاهای صادراتـی تاکنـون بـا چه مسـائلی روبرو بوده اسـت؟
ابتــدا بایــد ایــن پرســش را مطــرح کــرد کــه آیــا تاکنـون یـک کالای ویـژه بـازار صادراتـی تولید شـده؛ آیــا شــما شنیده‌اید کــه مثلاً بگوینــد محصــول فلفل‌دلمه‌ای رنگـی قیمتـش رفتـه بالا و صـادرات آن را متوقـف کنیـم؟ درگذشته کـه این‌گونه نبـوده اسـت. در حـال حاضـر بـر اسـاس اسـتاندارد و بـازار هــدف برنامه‌ریزی‌هایی بــرای صــادرات صورت‌گرفته اسـت.
به‌عنوان نمونـه اگـر قیمـت فلفل‌دلمه‌ای رنگـی حتـی بـه کیلویـی ۱۰۰ هـزار تومـان هــم برســد، بــاز هــم بــه نفــع تولیدکننــده اســت. چـون در همـه شـرایط صـادرات خـود را بـه روسـیه دارد. در روســیه فلفــل رنگــی کالای اســتراتژیک محســوب می‌شود درحالی‌که در ایــران چنیــن نیســت. ایــن نمونــه نشــان می‌دهد کــه هــر زمـان در حـوزه بـازار هـدف صادراتـی متمرکـز شـده، اقدامــات و ویژه‌ای انجــام داده و تولیــد محصــول صادراتـی براین‌اساس صورت‌گرفته، کمتریـن چالــش را داشته‌ایم. به‌عنوان نمونــه، زمانــی کــه گوجه‌فرنگی را صــادر می‌کنیم قیمــت آن در داخــل کشــور افزایــش پیــدا می‌کند و ایــن افزایــش قیمــت بــر فرآورده‌های آن نیــز مشــاهده می‌شود.
در چنیــن شــرایطی، تنهــا اقدامــی کــه صــورت می‌گیرد توقــف صــادرات ایــن محصــول اســت. ایــن امــر نشـان می‌دهد تولیـد مـا، ویـژه صـادرات نیسـت و بایـد در ایـن حـوزه متمرکـز شـده و فعالیـت کنیم. یـک اصـل قابل‌تأمل رعایـت ایـن موضـوع واقعاً در خصـوص رونـق صـادرات اسـت. بر همین اسـاس می‌توانیم بـر بازارهـای هـدف تمرکـز کـرده و آنهـا را توســعه دهیــم.
بـرای بهره‌برداری از مشارکت‌های خارجـی چـه اقداماتـی داشته‌اید؟
ســازمان توســعه تجــارت به‌عنوان بخــش بین‌الملل وزارت صمــت، بایــد فعالیت‌هایی روی حوزه‌های ارتباطــات صنعتــی انجــام دهــد. رایزن‌هایی کــه وجــود داشــتند فقــط در فضــای تجــاری کار می‌کردند، در صورتــی کــه اینهــا نماینــدگان بین‌الملل وزارت صنعــت، معــدن و تجــارت بوده‌اند. ایـن رایزن‌ها بایـد روی انتقـال تکنولـوژی، تأمین مالــی اقداماتــی انجــام می‌دادند و کمک‌هایی در ایــن عرصه‌ها می‌کردند، روی حــوزه مشارکت‌ها و ارتباطــات صنعتــی نیــز بایــد کار می‌کردند. تــا کنــون ایــن مســائل در اولویــت بر نامه‌های رایزن‌های بازرگانـی قـرار نداشـت؛ براین‌اساس سـعی بـر آن داشـته کـه برخـی از ایـن اولویت‌ها را فعـال کنیـم. به‌عنوان نمونــه در چیــن بــه موفقیت‌های خیلــی خوبــی رســیده و تــا کنــون چنــد پــروژه موفــق نیــز داشته‌ایم. در روســیه نیــز اقداماتــی را انجـام داده کـه در صـادرات لوازم‌خانگی و خـودرو بــه نتایــج خیلــی خــوب در مقیــاس بالادست خواهیــم یافــت. بــرای صــادرات لوازم‌خانگی، بحث‌های چنــد صــد میلیــون دلاری داریــم و در حــال مذاکــره هسـتیم کـه بخـش قابل‌توجهی از مسـیر را هـم طــی کردهایــم. بــه طــوری کــه می‌توانیم یــک کار مشــترک صنعتــی را تعریــف کنیــم. ازآنجاکه در کشــورهای حــوزه خلیج‌فارس، منابــع مالــی خوبــی وجــود دارد، بــا اســتفاده از ایــن منابــع مالــی در حــال تجاری‌سازی فنــاوری و مشارکت‌های صنعتــی هســتیم و کارهــای خوبــی نیــز در حــال انجــام اســت.
در اتحادیــه اروپــا یکــی، دو مــورد انتقــال تکنولــوژی انجــام دادهایــم کــه در همیــن شــرایط سـخت تحریـم بـه نتیجـه خواهیـم رسـید کـه آن را اعلام عمومــی می‌کنیم. باتوجه‌به اینکـه در حـوزه ایجـاد زنجیـره تولید پنـل سلول‌های خورشـیدی، امکاناتـش را در ایـران داریـم بـا مشـارکت یکـی از کشـورهای منطقـه کـه توانایـی حـدود یـک میلیـارد دلار تأمیـن مالـی دارد آخریــن تکنولوژی‌های جهانــی را در ایــن پــروژه فراهــم ساخته‌ایم. فــاز اول پــروژه مذکــور هفتــه دولــت سال جاری بــه بهره‌برداری می‌رسد. طــی شــش مــاه آینــده مــا یکــی از اصلی‌ترین صادرکننــدگان نقش‌آفرین سلول‌های خورشــیدی و پنل‌های خورشــیدی در منطقــه خواهیــم شــد زیــرا در حــال حاضــر در خصــوص بــازار آن نیــز مذاکــرات لازم را انجــام دادهایــم.
شـرایط کنونـی سـفارتخانه‌ها درتوسـعه تجـارت خارجـی را چگونـه ارزیابـی میکنیـد؟
بیشـتر سفارتخانه‌ها خیلـی در خصوص تجـارت ً خارجـی فعـال نیسـتند یـا اینکـه اصلاً بـه فضـای صــادرات وارد نمی‌شوند. ســفرایی کــه در برخــی ً در فضــای کشــورهای هــدف هســتند عمدتاً فرهنگــی، سیاســی فعالیــت می‌کنند. ایــن افــراد بـه فضـای سیاسـی یـا اشـراف نـدارد یـا اگر اشـراف هــم داشــته باشــند، در خصوص توســعه تجــارت خارجــی فعالیتــی ندارنــد. نیروهــای فعــال در ایــن ســفارتخانه تنهــا دو یــا ســه نفــر اســت. یکــی از دلایل کم‌کاری برخــی سفارتخانه‌ها در خصوص در سـفرها مبادلات تجـاری ایـن اسـت کـه معمولاً بحث‌های مختلفــی رخ می‌دهد، بنابرایــن هیئت‌هایی کــه حضــور دارنــد زمــان کافــی بــرای طــرح موضوعــات اقتصــادی و صادراتــی ندارنــد. ســعی مــا برایــن اســت کــه از تمــام ظرفیت‌های وزارت خارجــه و اتاق‌های بازرگانــی ایــران و تهــران بــرای رونــق صــادرات کمــک بگیریــم.
در خصــوص اســتفاده از رایزنان بازرگانــی و ظرفیت‌های منطقه‌ای، بــه چــه نتایجــی دســت یافته‌اید؟
به‌عنوان نمونـه در خصـوص کشـور پاکسـتان اقدامــات خوبــی انجــام شــده اســت. در حــال حاضــر اولیــن رایــزن بازرگانــی در دولــت ســیزدهم بــه کشــور پاکســتان اعــزام شــد. یکـی از اقدامـات سـازمان توسـعه تجـارت پیگیری و پیش‌بردن مسئله تهاتـر اسـت کـه در مجلـس پاکســتان ایــن امــر مصــوب و تبدیــل بــه قانــون شـد. اقدامـات اجرایـی ایـن موضـوع را نیـز برعهـده اتـاق کویـت و اتـاق زاهـدان قراردادهایم کـه موازی بـا هـم در حـال پیش‌بردن آن هسـتند. همچنین در ســفری کــه آقــای رســتم قاســمی وزیــر راه و شهرسـازی بـه پاکسـتان داشـتند، اعضـای سـازمان توســعه تجــارت نیــز حضــور یافتــه و در خصوص مسـائل مربـوط بـه تضمیـن، توسـعه بـازار، رفت‌وآمد هیات‌ها نیـز اقدامـات خوبـی صـورت گرفـت. علاوه بـر ایـن مـوارد، بـرای فعال‌کردن موافقت‌نامه تعرفـه ترجیحـی هـم کـه اهمیت و ویژه‌ای داشـته، اقداماتــی انجــام دادهایــم. یکــی دیگــر از مباحــث تجـارت ایـران و پاکسـتان، تهاتـر سـیب بـا انبـه و نارنگــی بــود کــه بــا حضــور مســتقیم وزیــر جهــاد کشــاورزی آقــای ساداتی نژاد در همــکاری بــا وزارت صمـت و سـازمان توسـعه تجـارت اهـداف مربوطـه محقـق شـد.
باتوجه‌به تمرکــز دولــت افزایش تعامــل بــا کشــورهای حــوزه دریــای خــزر، بــرای رونــق تجــارت خارجــی بــا ایــن کشــورها چــه اقداماتــی داشته‌اید؟
در شـرق دریـای خـزر، بیشـترین تمرکز خـود را روی قزاقسـتان گذاشته‌ایم و ایـن کشـور را به‌عنوان یک بـازار خـوب و فوق‌العاده مـورد بررسـی قراردادهایم. در ایـن راسـتا معاونـت معدنـی وزارت صمـت سـفر بــه ایــن کشــور داشــتند. بــرای افزایــش حضــور در کشــورهای CIS هــم، ســازمان صمــت مشــهد و اتـاق مشـهد را کاندیـدا کـرده و مسـئولیت را بـه آن دادهایــم. علاوه بــر مــوارد مذکــور در نمایشــگاهی کـه قـرار اسـت در بیشکک برگـزار شـود، اقدامـات خوبـی بـا اتاق مشـترک ایـران و قزاقسـتان داشـتیم. در ترکمنسـتان، مجموعـه بزرگـی داریم کـه مربوط به ایران‌خودرو اسـت، قـرار شـده آن را بـه مـا واگـذار کنـد. قصـد داریـم آن را تبدیـل بـه یک مرکـز تجاری بـزرگ کنیـم. تاکنـون رایزنـی و مذاکـرات خوبـی بـا وزارت امـور خارجـه و دفتـر رئیس‌جمهور داشـتیم کـه در همیـن راسـتا مسـیر ترانزیـت از ترکمنسـتان فعــال شــد. بــا ایــن امــر فعالیت‌های خوبــی صـورت خواهـد گرفـت.
افزایـش تعامـات تجـاری بـا سـایر کشـورها چه وضعیتی دارد؟
آنچــه در اولویت‌های مــا قــرار گرفتــه این است کــه بیشــتر روی کشــورهای شــرق آســیا متمرکــز شــده‌ایم. به‌عنوان نمونــه تاکنــون روی حــوزه اوراســیا خیلــی جــدی فعالیــت کردهایــم. زیــرا مذاکــرات تجــارت آزاد اوراســیا را هــم ســازمان توسـعه تجـارت در دسـت دارد و در حـال مدیریت‌کردن آن اســت. در حــوزه آفریقــا نیــز فعالیــت گســترده خوبــی را شــروع کردهایــم. کمــی هــم در حـوزه شـرق اروپـا اقداماتـی انجـام داده و در حـال گسـترش آن هسـتیم. در واقـع این مسـائل بخشـی از فعالیت‌هایـی اسـت کـه سـازمان توسـعه تجـارت انجـام می‌دهـد. بـه همیـن دلیـل در حـال حاضـر حجــم کار ســازمان، نســبت بــه گذشــته افزایش‌یافته اســت. در امریـکای لاتین نیـز پیگیری‌های لازم از سـوی وزارت امــور خارجــه و وزارت دفــاع در حــال انجــام اســت. باتوجه‌به اینکــه کمیســیون مشــترک ونزوئلا در وزارت دفـاع قـرار دارد بخـش اقتصـادی وزارتخانــه در حــال پیگیــری و انجــام اقداماتــی دراین‌خصوص اســت کــه در همیــن راســتا بــا ســازمان توســعه تجــارت همکاری‌هایــی را نیــز دارنــد. در مجمــوع اولویت‌بندی‌هایی مشــخص کردهایـم. اگـر بخواهیـم بـا همـه کشـورها در همـه زمینه‌ها فعالیت کنیم قطعاً موفــق نخواهیــم بود و نمی‌توانیم بــه نتیجــه مثبــت برســیم. تاکنــون ظرفیــت کشــورها را بــرآورد کردهایــم و بــا مدیریــت صحیــح، اقداماتــی هــم صورت‌گرفته اســت.
بــا کشــورهای محــور مقاومــت از جملــه عــراق، سـوریه، لبنـان و غیـره، بـرای توسـعه صـادرات چـه برنامه‌هایــی انجــام شــده اســت؟
در حــال حاضــر بزرگ‌ترین سیســتم رایزنــی را در عــراق ایجــاد کردهایــم، به‌طوری‌که تاکنــون تقریباً سـه مرکـز تجـاری کـه البتـه ممکـن اسـت بیشــتر نیــز شــود در عــراق فعــال شــده اســت. در خصوص سـفیر جدیـد ایـران در عـراق کـه یـک ســفیر بســیار فعــال و کاملاً اقتصــادی اســت، بــه نظــر می‌آید جهــش خیلــی خوبــی را در همــکاری بـا عـراق در آینـده داشـته باشـیم. کشـور عـراق بـا روســیه، هنــد و چیــن متفــاوت اســت. زیــرا ایــن کشـور بر نامه‌هایی بـرای صنعتی‌شدن داشـته و قصــد دارد ایــن شــاخص را توســعه دهــد؛ بنابراین وقتــی عــراق خــود بــه ســمت تولیــد محصولات کشــاورزی بــرود روی محصولات کشـاورزی ایـران تأثیرخواهـد داشـت. بـه طـور مثال احتمالاً بـرای محصولات کشـاورزی ایـران عـوارض تعییــن خواهــد کــرد و هماننــد همــه کشــورها ممنوعیت‌هایی را نیـز در نظـر خواهـد گرفـت.
اگـر صنایـع پایین‌دستی فلـزات و مسـائل سـاختمانی را در کشــور خــود فعــال کنــد، دیگــر اجــازه واردات محصولات ماننــد میل‌گرد را نمی‌دهد و عــوارض آنهـا را افزایـش خواهـد داد. حتـی ممکـن اسـت به ســمت واردات شــمش و بیلــت نیــز حرکــت کنــد، یــا اینکــه در حــوزه ســیمان اگــر کارخانــه ســیمان راه‌اندازی کنــد، احتمالا به سمت تولید کلینکر حرکــت خواهــد کــرد. بنابرایــن بایــد توجــه کنیــم کــه عــراق قطعاً بــرای سال‌های آینــده نیازهــای وارداتـی خـود را تغییـر خواهـد داد و مـا نیـز بایـد در رویکــرد خــود تغییراتــی انجــام دهیــم. در حــال حاضــر بــرای صــدور خدمــات فنــی - مهندســی، تجهیــزات پزشــکی و دارو بــه کشــور عــراق تمرکــز کردهایــم و به‌صورت جــدی در حرکــت هســتیم.
. البتـه طـی چهـار مـاه اخیـر، کاهـش صـادرات بـه عــراق داشته‌ایم کــه علــت اصلــی آن هــم جهــش قیمــت ارز بــود. یعنــی زمانــی کــه ارز ۴۲۰۰ تومانــی بــه ارز نیمایــی تبدیــل شــد. اگرچــه ایــن حرکــت منجـر بـه بهبـود شـرایط اقتصـادی کشـور خواهـد شــد، امــا بــا ایــن تغییــر قیمــت ارز، نــرخ روغــن، شــیرینی، شکایت و صنایــع غذایــی نیــز هم‌زمان دســتخوش افزایــش قیمــت شــد. علاوه‌برآن محصولات لبنـی نیـز افزایـش قیمـت پیـدا کردنـد و بـه همیـن دلیـل طبیعـی اسـت کـه تولیدکنندگان ایـن محصولات تـوان رقابـت نداشـته و بـا کاهش صــادرات مواجــه می‌شویم. تلاش کردیــم ارقام مربـوط بـه صـادرات را تغییـر دهیـم به‌طوری‌که در حـال حاضـر متمرکـز بـه حـوزه لبنیـات شده‌ایم. در لبنــان هــم به‌زودی رایــزن اعــزام خواهیــم ً و فعالیت‌های خــود را آغــاز می‌کنیم. اتفاقاً در ســال‌های گذشــته ســازمان توســعه تجــارت دفتـر و شـعبه در لبنـان داشـته اسـت کـه تعطیـل شــده بــود و مــا آن را فعــال کردیــم. در ســوریه هــم فعالیت‌های زیــادی را تاکنــون داشته‌ایم.
بــه طــوری کــه در حــال حاضــر دو مرکــز تجــاری در ســوریه فعــال بــوده و انجــام همکاری‌های مختلــف دیگــری را نیــز در دســتور کار خــود قراردادهایم. در واقــع ایــن کشــور متولــی مخصــوص خــود را دارد کــه از طــرف دولــت ایــران، نماینــده معـاون اول رئیس‌جمهور در ایـن کشـور فعالیـت می‌کند.
مـا هـم در همـکاری بـا ایـن متولـی اگـر کمکـی نیاز باشـد انجـام خواهیـم داد. از سـوی دیگر ســوریه، چالش‌ها و مشکلاتی دارد کــه مهم‌ترین مسئله آن در حـال حاضـر مربـوط بـه بحـث انتقال ارز می‌شود. ایــن کشــور بــه دلیــل مشکلات اقتصــادی، اجــازه خــروج ارز را نمی‌دهد؛ بنابراین تجـار بایـد در رفت‌وآمد باشـند. براین‌اساس تلاش می‌کنیم تجــار ایرانــی کمتریــن مشکلات را در بــازار ســوریه داشــته باشــند. اهمیــت برطرف‌کردن مشکلات بــازار ســوریه به‌اندازه‌ای اســت کــه اولیــن ســفر خارجــی وزیــر صمــت بــه کشــور ســوریه بــود. ســازمان توســعه تجــارت هــم یــک هیئت تجــاری همــراه ایشــان اعــزام کــرد. تاکنــون در سوریه جلســات مقدماتــی برگــزار کردهایـم و اعلام داشته‌ایم افـرادی کـه می‌خواهند در سـوریه وارد شـوند، توجـه کننـد کـه ورود بـه بـازار ســوریه یــک ورودی بــه نــام سرمایه‌گذاری دارد. ســوریه به‌زودی بــه اتحادیــه عــرب می‌پیوندد. شــما بــا یــک کار مشــترک در ســوریه می‌توانید بـه بازارهـای شـمال آفریقـا، خاورمیانـه و کشـورهای عربـی حـوزه دریـای مدیترانه نظیـر اردن دسـت پیدا کنیــد، ایــن موضــوع یــک فرصــت بکــر محســوب می‌شود؛ بنابراین مــا بایــد بــه ســوریه به‌عنوان یـک بـازار بلندمـدت نـگاه کنیـم، بـه همین دلیـل در تلاش هسـتیم بیشـترین نمایشگاه‌ها را در سـوریه و عـراق برگـزار کنیـم.
باتوجه‌به شـرایط کشـورهای محــور مقاومــت از جملــه عــراق و ســوریه توســعه تجـارت خارجـی بـا ایـن کشـورها، پشتیبانی‌های مالــی را نیــاز دارد کــه تحقــق ایــن موضــوع را بانــک مرکــزی پیگیــری می‌کند. بــه نظــر می‌آید تلاش‌های ایــن دوســتان بــه نتیجــه برســد و بتوانیـم صـادرات و تجـارت بـا ایـن کشـورها را رشـد دهیـم. بایـد در عـراق و سـوریه بـه ایـن نکتـه دقت کـرد کـه آنهـا تولیـد چندانـی نـدارد. همـان نفـت و فرآورده‌هایی کــه در عــراق تولیــد می‌شود مــا نیــز آن را صــادر می‌کنیم؛ بنابراین نمی‌توانیم بگوییـم فضـای تهاتـر بـا عـراق داریـم. اگرچـه بـرای توسـعه صـادرات در کشـورهای حـوزه مقاومـت بـا مشکلاتی روبرو هسـتیم، امـا به‌عنوان یکـی از اولویت‌های اســتراتژیک دولــت و کشور بــه آنهــا توجـه داریـم
یکــی از اتفاقــات خــوب یــک ســال گذشــته، صـادرات مرکبـات بـرای اولین‌بار بـه چیـن بـود، ایــن موضــوع چــه مســائلی را بــه دنبــال داشــت؟
تحقــق ایــن موضــوع مربــوط بــه موافقت‌نامه‌ها و توافق‌هایی اسـت کـه انجـام دادهایـم. تـا کنـون مشــکل قرنطینه‌ای گیاهــی را در بعضــی از کالاها بـا چیـن حـل کردهایـم. پیگیـری و زحمـات فـراوان وزارت امــور خارجــه، همراهــی کارشناســان ســازمان توســعه تجــارت بــه همــراه وزارت جهــاد کشــاورزی در ایــن امــر مؤثــر بــود و بــا اخــذ تأییدیه‌های چیـن توانسـتیم صـادرات عسـل، مرکبـات و برخی از محصولات دریایـی را انجـام دهیـم. اگرچــه صــادرات کالاهای مــا بایــد طــی یــک بــازه کوتاه‌مدت رجیستر می‌شد، امــا دولــت قبل واقعاً ً بـه ایـن امـر توجـه نداشـت. ممنوعیـت قبـل صــادرات فلفل‌دلمه‌ای کــه اتفــاق افتــاد، حاصــل بی‌توجهی وزارت جهــاد کشــاورزی و دولــت قبــل بــه ۴۸ مــورد گــزارش صالحی بــود. بی‌توجهی بــه درخواســت مجموعــه قرنطینه‌ای گیاهــی و دامپزشــکی روســیه یکــی از مــوارد بــه شــمار می‌آید. شــاهد بودیــم دوبــاره در چیــن مــدت زمانــی، رجیســتری شــدن را الزامــی کــرده بودنــد کــه در گمـرکات بـرای صنایـع غذایـی بایـد اتفـاق بیفتـد.
همـکاران مـا شبانه‌روز تلاش بسـیاری کردند و می‌بینید یـک مـورد برگشـتی کالا از چیـن گـزارش نشــده اســت. در حــال حاضــر برخــی اقدامــات پیش‌دستانه نیـز داریـم کـه آنهـا را انجـام خواهیـم داد. اگــر بــه مسئله قرنطینه‌ها، موافقت‌نامه‌ها، اســتانداردها، امــور دامپزشــکی و در رأس آن موافقت‌نامه‌های تجــاری ویــژه توجــه کنیــم، ایــن مســائل عاملــی می‌شود کــه بازارهــای جدیــدی بـرای مـا ایجـاد شـود. البتـه در بـازار اوراسـیا و بـازار آفریقــا شــما بــا اعــداد و ارقــام بالاتری می‌توانید کالای خــود را بــه فــروش برســانید. بنابرایــن بایــد سـراغ بازارهـای جدیـد و بکـر حرکـت کنیـم کـه برای تولیدکننـدگان ایرانـی نیـز شـرایط رقابـت قیمتـی را ایجــاد کنــد.
تجــارت خارجــی بــا کشــورهای اوراســیا از جملــه روســیه در چــه وضعیتــی قــرار دارد؟
بــه علــت اقتصــاد کوچکــی کــه قزاقســتان، ارمنســتان و بلاروس دارنــد، اگرچــه آخــر از همــه کشـورها آنهـا را پیگیـری کردیـم امـا اتفاقـات خیلی خوبــی رخ داد. تیرماه امســال ۱۲۰ درصــد رشــد تجـارت خارجـی نسـبت به سـال گذشـته داشته‌ایم کـه به‌عنوان نمونـه در تک‌تک کشـورهای حـوزه اوراسـیا رشـد مطلـوب صادراتـی انجـام شـد. البتـه در بعضــی از کشــورها مثــل آذربایجــان هــم یــک رشــد ۱۰۰ درصــدی را داشته‌ایم. در حــوزه صــادرات مصالـح سـاختمانی، صنایـع غذایـی، ماشین‌آلات و تجهیـزات و دارو بازارهـای خوبـی در منطقـه اوراسـیا داریــم. دراین‌خصوص توافق‌های خوبــی نیــز صورت‌گرفته کــه بــه نظــر می‌آید یــک بــازار چندمیلیارددلاری را بــزودی در ایــن منطقــه خواهیــم داشــت.
هــدف ایــن اســت کــه در ســال ۱۴۰۴ رسـیدن بـه یـک بـازار بیـش از ۸ میلیـارد دلار در اوراسـیا داشـته باشـیم. یکـی از مسـائلی کـه به‌طورجدی پیگیــری کردهایــم بحــث تســریع در تجــارت آزاد اوراســیا اســت تــا تعرفــه صــادرات ۸۰ درصـد کالاهای مـا یـا چهـار درصـد یـا صفر شـود. تحقـق ایـن امـر بـه نظـر مجلـس شـورای اسـامی بسـتگی دارد تـا مصوبـه قانونـی دراین‌خصوص ارائــه دهــد. اگــر حرکــت مذکــور محقــق شــود، بـازاری کـه حداقـل ۵۰۰-۴۰۰ میلیـارد دلار واردات دارد، حجمـی از تقاضـا را می‌تواند بـرای مـا ایجـاد کنـد.
تقریباً چنـد دور مذاکـرات درچنـد سـال گذشـته بـا کشــورهای اوراســیا داشته‌ایم، در حال حاضرهــم مذاکــرات گسترده‌ای صورت‌گرفته کــه تقریباً می‌توان گفــت فهرســت کالاهای صادراتــی خــود را نهایــی کردهایــم. تــا آذرمــاه توافق‌هایی داریــم کـه بایـد در دولت‌ها و مجالـس کشـورهای مذکـور تصویــب شــود.
بنابرایــن بــزودی یــک تجــارت آزاد موفــق بــا منطقــه اوراســیا خواهیــم داشــت. در هــر ســفری بــه روســیه، بــا وزیــر اقتصــاد اتحادیــه اوراســیا مذاکراتــی داشــته و خــط بــه خــط مــوارد توافــق را مــرور کردهایــم؛ آنهــا هــم از ســرعت ایــران در ایــن حــوزه تقدیــر کردنــد و مــا هــم از پیگیری‌هــا راضــی هســتیم. البتــه در ایــن رونـد پنـج کشورهسـتند کـه بـه طـور یکجـا بایـد توافق‌هایی را پیگیــری کننــد کــه مــا بــا ایــن کشــورها نیــز مذاکــرات خوبــی داشــته‌ایم. از سـوی دیگر توسـعه تجـارت آزاد را با کشـورهایی کـه نفـس تجـارت آزاد و اقتصادهـای مکمـل دارنـد را آغــاز کردهایــم. البتــه ایــن شــرط را داریــم کــه تجــارت آزاد بــه نحــوی اتفــاق بیفتــد کــه صنعــت مـا آسـیب نبینـد. تجـارت آزاد، پالسـی بـه تجـارت دنیـا و تجـارت جهانـی اسـت کـه ایـران علاقه‌مند شــده بــه حضــور نقش‌آفرین در بازارهــای تجــاری و بازارهـای صادراتـی دنیـا کـه تحقـق ایـن راهبـرد از اولویت‌های ســازمان توســعه تجــارت در دولــت جدیــد بــه شــمار می‌آید.
رونـد توسـعه تجـارت خارجـی طـی سال‌های گذشـته و جـاری را چگونـه ارزیابـی می‌کنید؟
در ســال ۱۴۰۰ نســبت بــه ســال ۱۳۹۹ در حــوزه صــادرات افزایــش ۳۹ درصــدی ارزش صــادرات را داشته‌ایم. در چهارماهه اول ۱۴۰۱ هــم حــدود ۲۱ درصـد رشـد صـادرات را تجربـه کردهایـم. موضوعـی کــه بســیار حائز اهمیت بــوده و جــزو اولویت‌ها قــرار دارد افزایــش رشــد قابل‌توجه صــادرات خدمـات فنـی و مهندسـی اسـت. در واقـع میـزان صــادرات از ۴۹۹ میلیــون دلار در ســال ۱۳۹۹ بــه ۳/۲ میلیــارد دلار در ســال ۱۴۰۰ رســید.
علاوه‌برآن در چهــار ماهــه اول ســال ۱۴۰۱ نســبت بــه ســال ۱۴۰۰ یــک رشــد ۳۱ درصــدی در توســعه صــادرات خدمــات فنــی و مهندســی داشــته‌ایم. اگرچــه در دولـت نهـم و دهـم یـک فراینـد خوبـی طـی شـد و حـدود ۷/۶ میلیـارد دلار صـادرات خدمـات فنـی و مهندسـی صـورت گرفـت، امـا در دولت قبلـی ایـن رقــم بسیار کاهش یافــت
از ابتدای شـروع بـه کار دولـت سـیزدهم، در مذاکره بـا انجمـن خدمـات فنـی - مهندسـی مشکلاتشان را بررســی کــرده و بــرای برطرف‌کردن آنهــا گام‌هایی به‌منظور توســعه برداشته‌ایم. واقعاً ایـن ظرفیـت را داریـم کـه طـی چهـار سـال دولـت سـیزدهم دوبـاره همـان شـش، هفـت میلیـارد دلار صـادرات خدمـات فنـی و مهندسـی محقـق شـود. البتـه بـرآورد فعالان خدمـات فنی و مهندسی این اسـت کـه یـک پتانسـیل ۲۰ میلیـارد دلاری در سـال بــرای صــادرات ایــن بخــش داریــم. توســعه ایــن صـادرات چنـد ویژگـی مثبـت هـم دارد کـه شـامل افزایـش صـادرات کالای ایرانـی، ایجـاد اشـتغال برای نیروهـای متخصـص از جملـه تکنسـین تـا مهندس می‌شود.
بــرای توســعه رایــزن بازرگانــی و ایجــاد مراکــز تجــاری، به‌عنــوان اولویت‌های کنونــی ســازمان توسـعه تجـارت، چـه بر نامه‌هایی اجرایـی شـده یـا در نظــر داریــد؟
دولــت گذشــته حــدود ۶ نفــر رایــزن داشــته کــه تاکنــون در دولــت ســیزدهم بــه ۱۲ نفــر افزایش‌یافته اسـت. ایـن تعـداد در سـه مـاه آینـده بـه ۲۰ رایـزن خواهـد رسـید. تاکنـون استعلام‌ها، گزینـش و تأمیـن مالـی صورت‌گرفته اسـت و بـرای برخـی نیــز منتظــر ویــزای سیاســی از طــرف کشــورهای هــدف هســتیم. برخی‌ها نیــز در حــال آماده‌شدن حضورهمترازیشــان هســتند. همچنیــن تعــداد مراکــز تجــاری مــا بــه ۱۸ مرکــز تجــاری افزایــش پیــدا کــرده اســت. درواقــع مراکــز تجــاری مــا همــان اســتفاده از ظرفیــت بخــش خصوصــی بــرای حــوزه رایزنــی اســت. بــر ایــن اســاس، بیــش از ۶۰ محــور خدماتــی ازجملــه بازاریابــی، پشتیبانی‌های حقوقــی، مســائل ثبــت شــرکت، همراهــی، راهنمایــی و مشــاوره در حوزه‌های لجسـتیک و مـوارد مختلـف را به‌عنوان دسـتور کار مراکـز تجـاری قـرار دادیـم و هـر سـه ماه یک‌بار آنهــا را پایــش می‌کنیم.
حتــی در ایــن دوره چندیــن مرکــز تجــاری را ســلب امتیــاز کردیــم. مــا فقــط مرکزتجــاری را فعــال نمی‌کنیم، پایــش و رصــد هــم داریــم و در صــورت لــزوم مجــوز فعالیــت آن مرکــز تجــاری را باطــل می‌کنیم. حتــی تاکنــون چنــد رایــزن را برگردانده‌ایــم. اگر رایزن در آن مســیری کــه مدنظــر ســازمان توســعه تجــارت بــوده فعالیــت نکنــد، پایــش می‌کنیم و رایــزن را برمی‌گردانیم. در بررسی‌ها متوجـه شـدیم تنهـا دو مرکز تجاری به‌صورت دائــم فعالیــت می‌کردند. ۱۰ مرکــز مجــوز موقــت داشــتند کــه ایــن ۱۰ مرکــز پالایش شده‌اند و تقریباً اغلــب آنهــا بعــد از بررســی لغــو امتیاز شده‌اند چـون اینهـا چنـد سـال بـود هیـچ خدماتــی ارائــه نمی‌کردند.