در سایه‌های آبی با رگه‌های سبز و فیروزه‌ای‌رَنگ می‌درخشند و چشم هر بیننده‌ای را خیره و زبان را به تحسین و ستایش وامی‌دارند. در ردیف‌هایی منظم در کنار هم صف کشیده‌اند و با زیبایی غیرقابل وصفی که دارند چشم‌نوازی می‌کنند؛ سنگ‌های درخشنده‌ای که اگرچه دیدن آنها، هر بیننده‌ای را به وجد می‌آورد اما سالهاست که بازار این سنگ‌های قیمتی رونقی ندارد. از زمانی که سنگ‌های مصنوعی وارد بازار جواهرات جهان شدند، به دلیل ارزش بسیار پایینی که نسبت به گوهرهای طبیعی دارند بیشتر مورد استقبال مردم قرار گرفته‌اند و بازار این سنگ‌های باارزش را بی رونق کرده‌اند.
ورود سنگ‌های مصنوعی به بازار جواهرات همچنین موجب شده که افراد عادی نتوانند این گوهرهای مصنوعی را از سنگ‌های طبیعی تشخیص دهند و این مسئله هم زمینه فعالیت جاعلین و کلاهبرداران در این تجارت را فراهم و اعتماد عموم مردم را نسبت به فروشنده‌ها و مارکتینگ در این حوزه کمتر کرده است.
عدم شناخت مردم زمینه‌ساز بی‌رونقی بازار گوهرسنگ‌ها در شیراز
یک کارشناس گوهرشناسی و گوهر تراشی هم معتقد است عدم شناخت مردم نسبت به گوهرسنگ‌ها از مهمترین مشکلات افراد فعال در این عرصه محسوب می‌شود که باعث شده صنعت گوهرشناسی با وجود برخورداری از تنوع و ظرفیت غنی با مشکلات بسیاری مواجه شود و نتواند در داخل کشور رونق بگیرد.
مهدی غریب زاده در گفت‌وگو با ایرنا اظهار کرد: گوهرسنگ‌ها در ایران مغفول مانده‌اند و آن طور که باید شناخته نشده و مورد توجه قرار نگرفته‌اند؛ این در حالیست که این سنگ‌ها از ارزش افزوده بالایی برخوردار هستند و می‌توانند ارزآوری قابل‌توجهی برای کشور داشته باشند.
وی ادامه داد: این سنگ‌های باارزش بین ۵۰۰ تا هزار درصد ارزش افزوده دارند اما متأسفانه به دلیل عدم شناخت و آگاهی مردم از گوهرسنگ‌ها و وفور فرآورده‌های مصنوعی یا نگین‌های فیک و تقلبی در بازار، این صنعت آسیب بسیاری دیده است.
این گوهرشناس با تأکید بر اینکه دغدغه اصلی ما وجود نگین‌های تقلبی شبیه نمونه اصلی در بازار است، گفت: این نگین‌های تقلبی، وارداتی هستند و هر ماه نزدیک به ۴۰میلیارد تومان گوهر تقلبی وارد شیراز می‌شود.
وی بیان داشت: بسیار پیش آمده که افراد متخلف و کلاهبردار گوهر مصنوعی یا بدلی را بسیار شبیه به نمونه طبیعیِ ساخته‌اند تا با جایگزین گوهر طبیعی به فروش برسانند؛ البته اخیرا اقدامات خوبی برای جلوگیری از اینگونه تخلفات انجام شده و با صدور شناسنامه برای گوهرسنگ‌ها گام‌های مؤثری برای حل این مشکل برداشته شده است.
او عنوان کرد: بزرگترین مشکل ما عدم آگاهی بخشی به مردم است؛ این صنعت آن طور که باید بین مردم رواج پیدا نکرده است و فرهنگ‌سازی در این زمینه انجام نشده است. اما صدور شناسنامه برای گوهرسنگ‌ها باعث می‌شود مردم بتوانند نگین تقلبی را از نگین اصل با شناسنامه تشخیص دهند.
وی در رابطه با ویژگی های یک کارشناس گوهرشناسی گفت: فردی که گوهرسنگ ها را مورد شناسایی قرار می‌دهد باید متخصص باشد یعنی تحصیلات، تخصص و تجربه او مربوط به گوهرشناسی باشد و دوره‌های تخصصی گوهرشناسی را گذرانده باشد؛ یک کارشناس باید نمونه های زیادی را از نزدیک ببیند تا بتواند عنوان کارشناس گوهرشناس را کسب کند.
غریب زاده اظهار کرد: یکی از معضلات ما این است که با وجود تخلفات زیاد، همچنان خرید و فروش سنگ‌ها انجام می شود و مردم از قوانین و نحوه صدور شناسنامه آگاهی ندارند.
وی توصیه کرد: مردم بایستی در خرید سنگ‌ها دقت کنند تا افزون بر خریدی باکیفیت، زیربار هزینه‌های سنگین نروند تا این تجارت جهانی در نهایت بتواند سهم خوبی برای کشور داشته باشد.
استقبال مردم از سنگ‌های تقلبی
پریسا زارع که از دیگر فعالان در این عرصه در استان فارس به شمار می‌رود نیز بزرگترین دغدغه خود را عدم شناخت مردم نسبت به سنگ‌ها دانست و گفت: مهمترین دغدغه ما عدم شناخت و آگاهی مردم نسبت به سنگ‌ها است. این مسئله باعث شده مردم کمتر از گوهر سنگ‌های طبیعی استقبال کنند و به خرید سنگ‌های تقلبی روی آورند.
زارع که به عنوان یکی از تولیدکنندگان در این عرصه به شمار می‌رود، افزود: حدود سه سال است که در این عرصه مشغول به فعالیت هستم. هدف من از فعالیت در این صنعت، تولید محصولاتی کاربردی است به نحوی که با سبک و سیاق زندگی امروزی تطابق پذیری داشته باشد و با سلایق روز جامعه همخوانی داشته باشد.
وی افزود: یکی از ایده‌های من ترکیب چند سنگ و تلفیق سنگ‌ها با چرم طبیعی است که این ایده با استقبال خوبی از سوی مردم مواجه شده است.
کمبود ابزار و تجهیزات برای بُرش سنگ‌ها
یکی از مؤلفه‌های بسیار مهم برای فعالیت و موفقیت در صنعت گوهرسنگ بکارگیری ابزار و تجهیزات باکیفیت است که به گفته افراد فعال در این عرصه، شرایط کنونی اقتصاد در کشور و وجود تحریم‌های اقتصادی باعث شده گوهرتراشان با کمبود ابزار و دستگاه‌های مورد نیاز روبه رو شوند. آنها می‌گویند که برای فعالیت در این عرصه با کمبود ابزارهای باکیفیت مواجه هستند و این دستگاه‌ها با قیمت‌های باور نکردنی و بسیار بالایی در بازار به فروش می‌رسد.
کامران رهنمود یکی از جوانان علاقمند به این هنر صنعت است که مهارت بسیار خوبی در گوهر تراشی دارد. او با گلایه از کمبود ابزار باکیفیت برای گوهر تراشی در بازار گفت: ابزار کار از اهمیت بسیاری برخوردار است و می‌تواند به ارتقا کار ما کمک کند.
وی با بیان اینکه ابزار خوب می‌تواند سرعت و کیفیت کار را افزایش دهد، عنوان کرد: به عنوان مثال با بهره‌گیری از ابزار خوب می‌توانیم به جای ۱۰۰ نگین در روز، ۲۰۰ نگین را برش بزنیم.
او در خصوص فعالیت‌هایش در این عرصه گفت: من متولد ۱۳۷۹ هستم و حدود یک سال و نیم است که در این حرفه فعالیت می‌کنم. اگر امکانات و تجهیزات لازم برای فعالیت در این صنعت فراهم شود قطعا می‌توانیم به توسعه استان و حتی کشور کمک کنیم.
مشکل بازاریابی برای فروش محصولات
اما موانع و مشکلات این صنعت به عدم آگاهی مردم و کمبود ابزار و تجهیزات محدود نمی‌شود و برخی فعالان این عرصه بر این باور هستند که بازاریابی یکی از عمده‌تربن مشکلات آنها برای ارائه محصولاتشان محسوب می‌شود. صنعتگران در این عرصه در حالی با مشکل بازاریابی مواجه هستند که استراتژی و مراحل بازاریابی امروزه به صورت تخصصی دنبال می‌شود و این استراتژی بایستی بر اساس مراحلی که یک محصول از زمان تولید و عرضه به بازار طی می‌کند تا زمانی که به افول می‌رسد، تدوین شود تا بتواند نقش بسزایی در فروش محصولات ایفا کند.
لیلا رهنمود فعال صنعت گوهر سنگ و عضو هیأت مدیره دپارتمان گوهر سنگ که معتقد است گوهر سنگ‌ها صنعت مغفول ناشناخته در ایران هستند، بازاریابی را مهمترین مشکل صنعتگران در این عرصه دانست و به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: ما گوهرسنگ‌ها را یا به صورت تلفیقی با فلزات کار می‌کنیم یا در قالب زیورآلات به فروش می‌رسانیم اما در چرخه تولید تا عرضه با یک مشکلی اساسی مواجه هستیم.
وی افزود: ارائه این کارها نیاز به یک مجموعه قدرتمند بازاریابی دارد. متأسفانه تولیدکنندگان به دلیل نوپا بودن این صنعت درگیر پروسه تولید می‌شوند که بسیار زمان بر است و فرصتی برای بازاریابی ندارند. این در حالیست که محصولات تولید شده را باید در بازار داخلی یا خارجی به فروش برسانیم و فروش این محصولات برای ما به یک چالش بسیار بزرگ تبدیل شده است.
رهنمود از مسئولان درخواست حمایت کرد و گفت: در حال حاضر نیاز مبرمی به حمایت مسئولان داریم و امیدواریم شرایطی فراهم شود تا مسئولان بتوانند در امر فروش به فعالان در این عرصه کمک کنند.
ضرورت توجه به شتغال‌آفرینی در این هنرصنعت
مجید سلیمی معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس هم هنر گوهرسنگ را یک هنر اشتغال‌آفرین دانست و گفت: این هنر می‌تواند ارزش افزوده بالایی زا برای استان فارس و حتی کشور ایجاد کند.
سلیمی با تأکید بر اینکه اشتغالزایی اصلی‌ترین و مهمترین رویکرد ما در این هنر صنعت است، گفت: گسترش بازار محصولات گوهر سنگ می‌تواند اصلی‌ترین پیشران توسعه این هنر صنعت باشد.
وی افزود: در سال جاری با تزریق ۵میلیارد تومان تسهیلات تبصره ۱۸ در حال برنامه‌ریزی هستیم تا این هنرصنعت را گسترش دهیم.
معاون اداره کل میراث فرهنگی فارس ادامه داد: ما ۴۳گونه گوهرسنگ داریم که اکتشاف و استخراج نمی‌شوند و شاهد فرآیند تولید در این عرصه نیستیم. لذا با توجه به جایگاه این هنر در ایجاد اشتغال و ارزش‌افزوده بالای محصولات و خواص درمانی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی؛ حمایت از تولید، ترویج و بازرگانی این رشته هنری از راهبردهای اساسی توسعه صنایع‌دستی در استان فارس به شمار می‌رود.
استان فارس قابلیت مطلوبی در توسعه صنایع مربوط به طلا، جواهر و گوهرسنگ‌ها دارد و با حل شدن چالش‌ها و معضلات این صنعت قطعا دریچه تازه‌ای در مناسبات اقتصادی به سوی توسعه استان گشوده خواهد شد.