پیاده روی اربعین یکی از بزرگترین اجتماعات مذهبی است که توسط مسلمانان برگزار می شود، مراسمی که با هدف زیارت مقبره مطهر امام سوم شیعیان، امام حسین (ع) صورت می گیرد، این موج عظیم جمعیتی از کودکان در کالسکه تا پیرمردان و پیرزنانی در صندلی های چرخدار را شامل می شود که به عشق مولای خود پا در مسیر می گذارند تا ارادت خود را به این امام همام نشان دهند، در کنار معنوی بودن این اجتماع اما باید به مسائل محیط زیستی که در این مسیر طولانی پیش می آید هم توجه کرد، مثلا مسیر نجف تا کربلا ۸۲ کیلومتر است که پیاده روی آن بسته به شرایط افراد بین ۲ تا ۵ روز طول می کشد، هوا گرم است و نوشیدن آب و شربت در مسیر حال زائران را بهتر می کند اما باید توجه کنیم که این روند انبوهی زباله که ظروف یکبار مصرف بیشترین درصد را تشکیل می دهد، پشت سر این افراد به جای می ماند.
آمارها نشان می دهد که امسال ۵ تا ۶ میلیون زائر راهی کربلا می شوند که اگر هر کدام یک عدد لیوان یکبار مصرف استفاده و بر زمین بیندازند تصور کنید چه منظره ای رقم می خورد، این حجم از ظروف یکبار مصرف علاوه بر اینکه چهره نازیبایی به مسیر و منطقه می دهد بیش از ۵۰۰ سال هم در طبیعت ماندگاری دارد که عوارض زیادی را برای محیطزیست و در نهایت سلامت انسان ها رقم می زند، امسال برای اولین بار سازمان حفاظت محیط زیست برای جلوگیری از این مشکل محیط زیستی ستاد اربعین را در سازمان راه اندازی کرد تا علاوه بر کارهای فرهنگی، با کمک سمن ها و شهرداری ها اقدام به جمع آوری پسماندها در مسیر زائران کند.
چندی پیش علی سلاجقه معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفته بود: مراسم اربعین مورد احترام همگان و یک مراسم بین‌المللی است اما متاسفانه بسیار دیده می شود که در مسیر زائران حجم زیاد زباله وجود دارد که این خوشایند نیست؛ بر این اساس ستادی در سازمان شکل گرفته تا این مراسم محیط زیستی برگزار شود، قطعا این مسأله نیازمند آموزش زائران است که انجام خواهد شد، همچنین شهرداری ها مکلفند تا پسماندها را از مسیر جمع آوری کنند.
همچنین سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران اعلام کرد که هر ساله و همزمان با برگزاری مراسم پیاده‌روی اربعین حسینی(ع) در کشور عراق، رها سازی و تجمع پسماندها در طول مسیر و همچنین معابر و خیابان‌های شهرهای عراق، با بروز مشکلات بهداشتی، زیست محیطی و خدمات شهری مختلفی همراه بوده و در برخی نقاط آلودگی منظر، انتشار بوی ناخوشایند، ریزش شیرابه و تکثیر جانوران موذی همچون مگس، از جمله پیامدهای تکراری دوره‌های پیشین است از این رو این سازمان اقدام به راه اندازی پویشی داوطلبانه با عنوان هر زائر، یک پاکبان همزمان با برگزاری پیاده‌روی اربعین کرده است.
معاون آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیطزیست و رییس ستاد اربعین دراین باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: با توجه به ضرورت مشارکت همه مردم در حفظ محیط زیست و همچنین نهادینه کردن الگوهای فرهنگی حفاظت از محیط زیست در اجتماع باشکوه راهپیمایی و مراسم سوگواری اربعین، سازمان حفاظت محیط زیست با درک عمیق از اثرات محیط زیستی این گردهمایی بزرگ جهان اقدام به تشکیل ستاد اربعین کرده است.
ستاد اربعین باید سالهای قبل تشکیل می شد و پا به پای زوار و موکب داران حرکت می کرد و در آن مسیر معنوی که زائران حرکت می کنند فرهنگ حفاظت از محیط زیست را نهادینه می کردنورالله مرادی افزود: هر ساله چندین میلیون زائر در مسیرهای مختلف پیاده روی راهی کربلا می شوند، ستاد اربعین سازمان حفاظت محیط زیست جدای کار هماهنگی که همواره مد نظر ما بوده، حفظ محیط زیست و ساماندهی محیط زیست در مسیر زائران را جزو برنامه های خود قرار داده است که در سه استان خوزستان، ایلام و کرمانشاه همکاران به صورت فعال هم موکب ایجاد کردند و هم دستورالعمل های مختلفی را که مورد نیاز موکب ها و زائران است برای حفظ محیط زیست تدارک دیدند ضمن اینکه برای اولین بار در مرز تمرچین استان آذربایجان غربی با توجه به باز شدن مرز موکب ایجاد کردیم. همچنین برای سایر استان ها به ویژه استان های تهران، قم و فارس نیز برنامه هایی تدارک دیده ایم.
وی اظهار داشت: به هر صورت وظیفه اصلی ستاد اطلاع رسانی، راهبری فرهنگی و محیط زیستی زائران است که زائران و موکب داران با رعایت مسائل محیط زیستی نسبت به پسماندها و هر آنچه که به حوزه محیط زیست آسیب زننده است اهتمام بورزند، برنامه های اجرایی مختلفی از جمله ایجاد غرفه های بازیافت در کنار موکب ها، انتشار محتواهای آموزشی، توصیه های محیط زیستی، استفاده از ظرفیت سمن ها در اجرای طرح های محیط زیستی به منظور پاکسازی طبیعت و ترویج فرهنگ محیط زیستی بین مردم در ایام اربعین طراحی کردیم.
رییس ستاد اربعین سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه این اتفاق خوبی بود گفت: به نظر من ستاد اربعین باید سالهای قبل تشکیل می شد و پا به پای زوار و موکب داران حرکت می کرد و در آن مسیر معنوی که زائران حرکت می کنند فرهنگ حفاظت از محیط زیست را نهادینه می کرد.
وی درباره برنامه های ستاد اربعین اظهار داشت: دوره های آموزشی توجیهی برای هیات ها، ایستگاه های صلواتی، تورهای مسافرتی و بانیان موکب ها به قید فوریت در استان های اصلی را برگزار شد، محتوا و پیام های توصیه ای به زائران و انتشار آن در بستر شبکه های اجتماعی را در دستور کار قرار گرفت، چند دوره آموزش مجازی فراگیر برای زائران و عزاداران طراحی شد، در پیام هایی به نکاتی مانند استفاده نکردن از ظروف پلاستیکی یکبار مصرف، استفاده از ظروف شیشه ای، گیاهی یا کاغذی، استفاده کردن از وسایل غیر پلاستیکی و بهره مندی از وسایل پارچه ای هم تاکید شد.
در این روزها زائران نذرهای زیادی می دهند و یکی از برنامه های ما تشویق آنان به ادای نذرهای محیط زیستی است، کاشت نهال با همکاری سمن ها و خادمان در مسیر پیاده روی اربعین از دیگر برنامه های این ستاد است که در دستور کار قرار گرفته است، البته سعی می کنیم از گیاهان کم آب بر استفاده شودمرادی تاکید کرد: در واقع تلاش کردیم آموزش هایی را برای ارائه پیام ها و مفاهیم تبلیغاتی محیط زیستی در طول مسیر پیاده روی و مکان های سوگواری از جمله پیام های آموزشی مربوط به صرفه جویی در مصرف آب و انرژی، عدم استفاده از ظروف یکبار مصرف و کیسه های پلاستیکی، تفکیک پسماند، رعایت پروتکل های بهداشتی را در مکان های مختلف داشته باشیم که تمام آنها را تهیه و در مسیر نصب کرده ایم البته با توجه به اهمیت موضوع این کار در این ایام همچنان ادامه خواهد داشت.
معاون آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در این روزها زائران نذرهای زیادی می دهند و یکی از برنامه های ما تشویق زائران به ادای نذرهای محیط زیستی است، کاشت نهال با همکاری سمن ها و خادمان در مسیر پیاده روی اربعین از دیگر برنامه های این ستاد است که در دستور کار قرار گرفته است، البته سعی می کنیم از گیاهان کم آب بر استفاده شود.
وی تصریح کرد: معتقدیم با توجه به این اجتماع عظیم فرهنگی و معنوی باید در کنار اقتداری که برای کشور و همه مسلمان دارد، حتما در بعد محیط زیستی هم برجستگی داشته باشد امیدواریم که این اتفاق مبارک رخ دهد. همچنین به دنبال این هستیم که زائران سفیران محیط زیست شوند و باعث شود که فرهنگ حفاظت از محیط زیست از طریق این اجتماع میلیونی در کشور نهادینه شود.
مرادی درباره اینکه چه میزان پسماند در مسیر راهپیمایی جمع می شود گفت: چون اولین سال است داریم این کار را انجام می دهیم فعلا آماری از حجم پسماند در مسیر راهپیمایی در دست نداریم اما به هر صورت با توجه به تعداد زائران، طبیعی است که حجم زیادی زباله مخصوصا در زمینه ظروف یکبار مصرف داشته باشیم، اما اقدامات خوبی را انجام شده و قرار است تعدادی از شرکت هایی که در حوزه جمع آوری پسماندهای پلاستیکی فعال هستند دستگاه هایی را نصب و اقدام به جمع آوری و فشرده سازی زباله های یکبار مصرف کنند.
وی افزود: یکی از برنامه های ما این است که آماری از حجم پسماند هم به دست آوریم، فکر می کنم تاکنون برای این موضوع پراهمیت غفلت کرده بودیم حتما سازمان محیط زیست باید در ستاد اربعین عضویت داشته باشد، با توجه به تاکیدات رییس جمهوری مبنی بر حفظ محیط زیست باید به این مساله ورود کنیم بر این اساس یکی از برنامه های جدی ما حضور در مناسبت ها و اجتماعات مردمی برای بسط و گسترش فرهنگ محیطزیستی است.
رییس ستاد اربعین ادامه داد: بر این اساس در نظر داریم که در ستاد راهیان نور و ستاد نوروزی هم عضو شویم چون معتقدیم با عضویت در ستادها اول اینکه اهمیت محیط زیست را تببین می کنیم و دوم اینکه بستری فراهم می شود برای اینکه خودمان بتوانیم آموزه های دینی و فرهنگی خود را در حوزه محیط زیست تبیین و ترویج کنیم.
وی درباره اینکه آیا بعد از مراسم راهپیمایی برنامه پاکسازی مسیر را در دستور کار دارند؟ گفت: در این برنامه الان شهرداری تهران همکاری خوبی با ما دارد، امیدواریم بتوانیم همین امسال شهرداری ها را هم پای کار بیاوریم و بتوانیم از آنها کمک بگیریم، البته سمن ها پای کار هستند حتی اعلام کردیم افراد داوطلب به عنوان خدمتگزار و دوستدار محیط زیست در ستاد اربعین استان ها و شهرهای خود فعالیت کنند و برای پاکسازی آثار باقیمانده از پیاده روی در مسیر کمک کنند.