به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، با اینکه پنجاه‌ودومین دوره کنکور یا آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها سال جاری برگزار شد، انتقاد از آن به عنوان تنها و اصلی‌ترین راه ورود به دانشگاه از نزدیک به سه دهه قبل مطرح بود. مجلس شورای اسلامی آبان ۱۳۸۶ قانون پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور را تصویب و تکالیفی برای سه وزارتخانه علوم، تحقیقات و فناوری بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش تعیین کرد که تا پایان سال اول برنامه پنجساله توسعه پنجم کشور (حدود سال ۹۱) کنکور را حذف کنند. قانون مذکور، سال ۹۲ توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی اصلاح و با نام قانون سنجش و پذیرش دانشجو چند تکلیف بر عهده سازمان سنجش آموزش کشور و آموزش و پرورش گذاشته شد.
قوانین مزبور برای کاستن از اهمیت کنکور و اضطراب دانش‌آموزان در پی آن که در مدت محدودی برگزار می‌شود و سرنوشت داوطلبان را تعیین می‌کند و افزودن اهمیت آموزش‌های مدارس، موضوع سابقه تحصیلی را به معنای معدل پایه‌های مختلف دوره متوسطه و تاثیر آن در نتیجه آزمون سراسری به عنوان یکی از عوامل موثر در نتیجه آزمون برای داوطلبان مطرح کردند.
سابقه تحصیلی و تاثیر آن بر کنکور از کجا آمد و به کجا رسید؟
بر اساس ماده ۲ قانون پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی «پذیرش دانشجو در مقطع کاردانی (پیوسته و ناپیوسته)، کارشناسی، کارشناسی ارشد پیوسته، دکترای حرفه‌ای و دکترای پیوسته بر اساس سوابق تحصیلی داوطلب و آزمون‌های سراسری خواهد بود. تأثیر سوابق تحصیلی در هر سال نسبت به سال قبل افزایش می‌یابد به‌نحوی که حداکثر تا پایان سال اول برنامه پنجساله پنجم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران آزمون‌های سراسری ورودی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به‌طور کامل حذف گردد. دولت موظف است بسترهای لازم را جهت تحقق این ماده فراهم نماید».
قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب سال ۱۳۹۲ نیز در تبصره ۴ ماده ۵ بیان می‌دارد: «در پذیرش دانشجو تأثیر سابقه تحصیلی سالانه به صورت تدریجی و صعودی است و پس از پنج سال حداقل ۸۵ درصد ظرفیت پذیرش دانشجو در کل کشور بر مبنای سابقه تحصیلی خواهد بود».
این قانون در ماده ۱ سابقه تحصیلی را چنین تعریف می‌کند: «سابقه تحصیلی: نمرات دروس سه سال آخر دوره متوسطه است که امتحانات آن مـطابق اصول سنجش و اندازه‌گیری توسط وزارت آموزش و پـرورش به صورت سراسری، نهایی و استاندارد مطابق مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش برگزار شده باشد».
با وجود دو قانون مذکور، شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز از مدت‌ها قبل به مساله سنجش و پذیرش (کنکور) پرداخته و بعد از مدت‌ها بررسی در دوره‌های مختلف، ماده واحده «سیاست ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی (پس از پایان متوسطه)» را مشتمل بر ۹ ماده و ۳ تبصره مطرح کرد.
این مصوبه در جلسه ۸۴۳ مورخ ۱۵ تیر ۱۴۰۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید و توسط رییس جمهوری وقت و رییس شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ شد. مصوبه یادشده از بسیاری جهات با قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب سال ۱۳۹۲ مجلس شورای اسلامی همسو و در واقع مکمل آن است.
البته به دلیل برخی اختلاف‌نظرها و اجرایی نبودن آن توسط سازمان سنجش، بررسی‌های بیشتر این ماده واحده بار دیگر در جلسات ۸۵۵، ۸۶۲ و ۸۶۳ بحث و همه بندها بررسی و در جلسه ۸۶۳ (۱۷ خرداد ۱۴۰۱) با اصلاحات تصویب و ۲۵ تیر ۱۴۰۱ توسط رئیس‌جمهوری ابلاغ شد و به این شکل سازمان سنجش آموزش کشور ملزم شد، کنکور ۱۴۰۲ را بر اساس این ماده واحده اجرا کند.
مصوبه شورا نیز در ماده یک اظهار می‌دارد: «سنجش: فرآیند ارزیابی میزان دانش، توانایی و پیشرفت تحصیلی متقاضیان برای ورود به موسسه است که از طریق «نمره کل سابقه تحصیلی» و «نمره کل آزمون اختصاصی» انجام می‌شود. پذیرش: فرآیند انتخاب متقاضیان ورود به موسسه در رشته‌های پرمتقاضی است که توسط سازمان صورت می‌گیرد».
همچنین بر اساس بند ۳ ماده ۳ این ماده واحده «سهم نمره سابقه تحصیلی برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی در رشته‌های پرمتقاضی در سال تحصیلی ۱۴۰۲- ۱۴۰۳ فقط پایه دوازدهم به میزان۴۰ درصد با تاثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ فقط پایه دوازدهم به میزان۵۰ درصد با تاثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰۴ - ۱۴۰۵ فقط پایه یازدهم و دوازدهم به میزان۶۰ درصد با تاثیر قطعی و برای سال تحصیلی ۱۴۰۵ - ۱۴۰۶ و بعد از آن پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم به میزان۶۰ درصد با تاثیر قطعی در نمره کل نهایی خواهد بود.»
افزون بر این، بر اساس قانون مصوب سال ۱۳۸۶، آموزش و پرورش نهاد متولی برگزاری آزمون‌های مدارس از ابتدای طرح و تصویب قوانین یادشده مسئول برگزاری امتحانات نهایی کشوری شد. امتحانی که بر اساس ماده ۱ قانون پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی مصوب سال ۱۳۸۲ «آزمونی است که با سؤالات یکسان و همزمان در سراسر کشور طبق مقررات وزارت آموزش و پرورش برگزار می‌گردد».
بر اساس تبصره یک ماده ۵ قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب سال ۱۳۹۲ «وزارت آموزش و پرورش مسئولیت ارائه سابقه تحصیلی برای دانش آموزان و متقاضـیان ورود به دانشگاه را بر عهده دارد. وزارت آموزش و پرورش موظف است در اجرای این تبصره تغییرات لازم را در تشکیلات اداری خود به تصویب مراجع ذی ربط برساند».
بنابراین، دست‌کم از سال ۱۳۸۶ و با شروع تغییرات در آزمون سراسری اهمیت سابقه تحصیلی به شکل تاثیر مثبت در نتیجه آزمون سراسری مشخص و با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال جاری تاثیر آن قطعی و در حد ۴۰ درصد در نتیجه آزمون شد. اما داوطلبانی که سال‌های قبل دوره متوسطه را تمام کرده‌اند و هنرستانی‌ها، سوالاتی در مورد چگونگی بهبود سابقه تحصیلی خود دارند.
داوطلبانی که سال‌های قبل دوره متوسطه خود را تمام کرده‌اند و شاید معدل آنها مناسب نباشد یا اصلا سابقه تحصیلی به شکل مدون نداشته باشند، داوطلبان هنرستانی فنی و حرفه‌ای یا کارودانش که سابقه تحصیلی ندارند و غیره.
این وضعیت وقتی پیچیده‌تر می‌شود که تغییرات نظام آموزشی ایران را در سه دهه گذشته از افزوده‌شدن دوره پیش‌دانشگاهی تا حذف آن، سپس معرفی شکل ۶-۶ (متوسطه و ابتدایی) آموزش بعد شکل ۶-۳-۳ را در نظر بگیریم و لحاظ کنیم در بسیاری از این سال‌ها آزمون امتحان نهایی به شکل استاندارد و یکسان و سراسری در مدارس سراسر کشور برگزار نشده که معیار درستی برای معدل داوطلبان باشد.
چه کسانی و چطور می‌توانند آزمون ترمیم نمره بدهند؟
شورای عالی آموزش و پرورش در جلسه ۹۱۵ خود (مرداد ۱۳۹۴) در اجرای قانون پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور و به منظور ایجاد زمینه برای ارتقای سوابق تحصیلی دانش آموزان و تاثیر آن در آزمون ورودی دانشگاه‌ها مصوبه نحوه ترمیم نمره دروس امتحان نهایی فارغ التحصیلان دوره متوسطه را با حضور رئیس‌جمهوری وقت تصویب کرد.
بر اساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش به فارغ التحصیلان دوره متوسطه (از سال ۸۴ به بعد) که متقاضی ترمیم و ارتقای نمرات دروس نهایی خود باشند، اجازه داده می‌شود صرفا برای یک بار به صورت داوطلب آزاد، ثبت نام کرده و در یکی از نوبت های امتحانی (خرداد، شهریور و دی)، دروس مورد نظر خود را مجدد انتخاب و در آزمون مربوط شرکت کنند.
آیین نامه اجرایی این ماده نیز تا فروردین ۱۳۹۵ ابلاغ شد و بر اساس آن ثبت‌نام متقاضیان ترمیم سوابق تحصیل به صورت داوطلب آزاد و مطابق دستورالعمل در مدارس بزرگسالان انجام می شود. متن کامل ابلاغیه را با توضیحات کامل در مورد روند آزمون ترمیم نمره، اینجا ببنید.
آزمون ترمیم نمره در ۳ نوبت و برای دانش‌آموزانی که از ۱۳۸۴ به بعد دیپلم گرفته‌اند
با وجود اینکه دست‌کم ۵ سال از ابلاغ آیین‌نامه آزمون‌های ترمیم نمره می‌گذرد و موضوع تازه‌ای نیست، به دلیل اهمیت بیشتر و تاثیر مثبت معدل در آزمون سال جاری داوطلبان بیشتری به این موضوع توجه کرده‌اند. ضمن اینکه برخی از داوطلبان دانش‌آموزان سال‌های قبل یا هنرستانی هستند و نمی‌دانند می‌توانند برای ترمیم نمره اقدام کنند یا خیر.
رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش در گفت وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، در مورد روند انجام ترمیم نمره برای دانش‌آموزان گفت: دانش‌آموزان نظام جدید (نظام ۶-۳-۳) می‌توانند در مدارس بزرگسال منطقه آموزش و پرورش خود ثبت نام کنند و از یک درس تا تمام دروس برای یک بار آزمون ترمیم نمره را بدهند.
محسن زارعی در مورد روند انجام ترمیم نمره با تاکید بر آزمون ترمیم نمره و نه ترمیم معدل، گفت: نتیجه این آزمون فقط برای سابقه تحصیلی و سازمان سنجش است و در تغییر معدل دیپلم دانش‌آموزان موثر نیست؛ برخی از دانش‌آموزان می‌خواهند برای استخدام در سازمانی یا غیره معدل دیپلم خود را افزایش دهند که امکان این امر با آزمون ترمیم نمره نیست.
دانش‌آموزان نظام جدید (نظام ۶-۳-۳) می‌توانند در مدارس بزرگسال منطقه آموزش و پرورش خود ثبت نام کنند و از یک درس تا تمام دروس برای یک بار آزمون ترمیم نمره را بدهند. همچنین دانش‌آموزان می توانند در منطقه‌ای که دانش‌آموز بودند ثبت نام کنند ولی در منطقه ای که اکنون سکونت دارند، امتحان دهند. همچنین می‌توانند یک نوبت ثبت‌نام کنند و در سه نوبت امتحان دهند. تعیین هزینه آزمون ترمیم نمره، هم بر عهده استان‌هاست و بر اساس مصوبه شورای آموزش و پرورش استان‌ها تعیین می‌شود. در حال طراحی سامانه‌ای هستیم که دانش‌آموزان بتوانند بدون مراجعه به مناطق آموزش و پرورش و مدارس بزرگسال، ثبت‌نام را به شکل برخط انجام دهند و بعد از نهایی شدن در مورد آن اطلاع‌رسانی می‌کنیم.
ترمیم نمره برای دیپلمه‌های قبل از ۱۳۸۴ با مجوز شورای عالی آموزش و پرورش
وی در مورد افرادی که پیش از سال ۱۳۸۴ دیپلم خود را دریافت کرده و قصد ترمیم نمره دارند و ترمیم نمره دروس پیش‌دانشگاهی نیز گفت که به دلیل نیاز به تطبیق دروس با دروس فعلی، آزمون برای این دروس به مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش نیاز است. رایزنی‌ها در این مورد انجام شده و بعد از تشکیل جلسه شورای عالی در مورد آن اطلاع‌رسانی می‌شود. این دسته از داوطلبان که اصلا سابقه تحصیلی ندارند، باید در قالب آزمون ترمیم کل دروس متوسطه را امتحان بدهند.
رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش در مورد زمان برگزاری جلسه شورای عالی آموزش و پرورش اظهار داشت: معمولا موضوعات تخصصی در کمیسیون های شورای عالی آموزش و پرورش انجام می‌شود و جلسات شورا نیز به صورت منظم با حضور وزیر برگزار می‌شود و انتظار داریم به‌زودی این موضوع نیز در جلسه مطرح و در مورد آن تصمیم‌گیری شود.
بنابراین غیر از داوطلبانی که پیش از سال ۱۳۸۴ دوره متوسطه را تمام کرده‌اند و برخی رشته‌های خاص که دروس آنها تغییر کرده است، بقیه داوطلبان می‌توانند با هزینه مشخصی در آزمون ترمیم نمره در ۳ نوبت شرکت کنند. این روند از سال ۹۵ انجام شده و احتمالا با طراحی و معرفی سامانه‌ای برای ثبت‌نام در این آزمون امسال نیز یا راحت‌تر و بدون مراجعه فیزیکی داوطلبان یا به شکل سال‌های قبل با مراجعه به مدارس بزرگسال محل تحصیل آنها ممکن است.
البته افرادی که پیش از سال ۱۳۸۴ دیپلم خود را دریافت کرده و قصد ترمیم نمره دارند و ترمیم نمره دروس پیش‌دانشگاهی به دلیل نیاز به تطبیق دروس با دروس فعلی، آزمون برای این دروس به مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش نیاز دارد که به‌زودی و با برگزاری جلسه این شورا در مورد آن تصمیم‌گیری می‌شود.