به گزارش ایرنا، عامل بیماری وبا، ترشح سم از باکتری "ویبریوکلرا" در روده باریک انسان است که از طریق نوشیدن آب آلوده یا خوردن مواد غذایی غیربهداشتی وارد بدن شده و موجب بروز عفونت می‌شود. این باکتری در میوه‌ها، سبزیجات خام، آب‌های راکد، محصولات دریایی و غذاهای آلوده وجود دارد.
وبا بیماری همه گیر عفونی است که فقط انسانها میزبان آن هستند، این بیماری در طول تاریخ هفت بار همه گیری جهانی داشته که جان بسیاری از انسانها را گرفته است. در عصر حاضر نیز این بیماری در برخی از کشورهای آفریقایی و آسیایی شیوع دارد و همچنان به عنوان یک تهدید برای سلامت عمومی به شمار می رود به طوری که بنا بر اعلام سازمان بهداشت جهانی، سالیانه حدود چهار میلیون نفر به این بیماری مبتلا می شوند که حدود ۱۴۴ هزار نفر از آنها جان خود را از دست می دهند.
این سازمان بین المللی در خصوص طغیان وبا از ابتدای سال ۲۰۲۲ میلادی در برخی نقاط کشورهای افغانستان، پاکستان، عراق و سوریه نیز هشدار داده است و حتی براساس گزارش سرپرست اداره بیماری های منتقله از آب و غذای وزارت بهداشت، شرایط کشور عراق در خصوص این بیماری در وضعیت خطرناکتری قرار دارد.
وبا در کشور ایران، در سالهای بعد از انقلاب با ارتقای بهداشت و سلامت عمومی، تا حدود بسیار زیادی ریشه کن شده و تنها هر از گاهی در فصول گرم و آن هم به صورت انگشت شمار در برخی از نقاط کشور مشاهده شده است.
اما در سال جاری شرایط کشور در خصوص وبا متفاوت تر شده است و بنا بر مطالعات معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، این بیماری در حال اوج گیری مجدد در مناطق مختلف، بخصوص غرب کشور است. به طوری که بنا بر اعلام این وزارتخانه، از ابتدای امسال تاکنون (زمان جمع بندی این گزارش) حدود ۶۸ نفر در کشور به طور قطعی به این بیماری مبتلا شده اند که اغلب ۳۰ تا ۶۰ سال دارند و بیش از ۷۵ درصد آنان را مردان تشکیل می دهند.
از سوی دیگر بر اساس بررسی های انجام شده، عمده مبتلایان افرادی بوده اند که سابقه سفر به مناطق آلوده در کشور عراق را داشته و پس از بازگشت از سفر، علائم بیماری در آنها بروز کرده است.
از این رو تشدید نظام مراقبت وبا به ویژه در قالب اجرای نظام مراقبت سندرمیک همچنان در دستور کار تیم های سلامت در کلیه دانشگاه های علوم پزشکی کشور بخصوص استان خراسان رضوی، به عنوان مقصد اصلی زائران و عزاداران دهه آخر ماه صفر و نیز گردشگران در آخرین روزهای تابستان قرار گرفته است.
آماده باش بیمارستان های خراسان رضوی برای مقابله با وبا
خراسان رضوی به عنوان یکی از مقاصد اصلی مسافران و زائران به ویژه از کشورهای همسایه، یکی از استان های در معرض خطر از نظر شیوع بیماری وبا محسوب می شود.
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این خصوص گفت: با توجه به مشاهده ابتلا به بیماری وبا در برخی از نقاط کشور و خراسان رضوی، مرکز خدمات جامع سلامت و بیمارستانهای استان به حالت آماده باش درآمده است.
دکتر ناصر امینی با بیان اینکه در ۱۰ روز اخیر پنج مورد ابتلا به بیماری وبا در خراسان رضوی ثبت شده است، افزود: این افراد ساکن شهرهای مشهد، سبزوار و قوچان بوده اند که مثبت شدن آزمایش های اولیه ابتلای آنها در استان ایلام، هنگام ورود به کشور گزارش شده است. این تعداد ابتلا در شرایطی است که سال گذشته هیچ مورد قطعی از ابتلا به وبا در استان گزارش نشده بود.
وی اضافه کرد: آخرین شیوه نامه های مدیریت و مقابله با وبا برای بخش های دولتی و خصوصی فعال در حوزه سلامت ارسال شده است و در جلسات کارگروه سلامت و امنیت غذایی نیز موضوع این بیماری طرح و اقدامات پیشگیرانه انجام شده است.
مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماریهای دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: حساس سازی و جلب حمایت مسوولان اجرایی استان، یکی از موضوعاتی است که در جلسات پیرامون این بیماری در حال پیگیری است.
دکتر امینی، رصد کاروانهای زیارتی با همکاری سازمان حج و زیارت را یکی دیگر از برنامه های دانشگاه علوم پزشکی دانست و افزود: برگزاری جلسات اطلاع رسانی برای متصدیان این کاروان ها، درخواست انتقال اطلاعات بهداشتی به زائران و انجام مراقبت در پایگاه های مرزی و فرودگاهی استان از مهمترین اقدامات برای مقابله با بیماری وباست.
زائران در کشور عراق مواد غذایی بهداشتی مصرف کنند
شیوع بیماری یکی از پیامدهای منفی سفر و گردشگرپذیری برای کشورهایی است که به لحاظ مسافر، مبدا و مقصد گردشگری هستند و کشور همسایه ما، عراق نیز از این قاعده مستثنی نیست.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در گفت و گو با ایرنا گفت: زائران در کشور عراق، مواد غذایی را از محل های مطمئن و بهداشتی تهیه کرده و حتما آب آشامیدنی بسته‌بندی شده استفاده کنند، از سویی افراد در صورت مشاهده علائمی چون تب و اسهال به صورت حاد آبکی، بدون دل‌درد و دل‌پیچه، همراه با استفراغ به نزدیکترین مرکز درمانی مراجعه کنند.
دکتر سیدجواد حسینی افزود: هم اکنون با توجه به اینکه وبا در کشورهای همجوار شیوع پیدا کرده است، به دلیل حجم تردد مسافران ورودی به کشور، انتظار می رود تعداد مبتلایان به این بیماری در کشور روند رو به فزونی داشته باشد.
وی با بیان اینکه ۷۵ درصد افراد مبتلا به وبا، بدون علامت هستند، خاطرنشان کرد: این موضوع تشخیص زودهنگام بیماری را با مشکل مواجه کرده است از این رو رعایت شیوه نامه های بهداشتی در پیشگیری از این بیماری مورد تاکید است.
این مسوول با بیان اینکه وبا یک عفونت اسهالی حاد واگیردار است که به واسطه خوردن آب و غذای آلوده ایجاد می‌شود، اظهار کرد: این بیماری با عدم دسترسی به آب آشامیدنی و غذای بهداشتی و سالم و نبود شبکه مناسب جمع آوری فاضلاب ارتباط دارد و در صورت عدم رعایت بهداشت فردی، قدرت سرایت بالایی به اطرافیان دارد.
حسینی ادامه داد: اگرچه اغلب افراد مبتلا به وبا علائم بالینی نداشته یا علائم خفیفی دارند و بدون درمان بهبود می یابند، ولی حدود ۵ درصد موارد نیز دچار اسهال حاد آبکی می شوند که در این گروه از بیماران حتی تا ۵۰ درصد احتمال مرگ و میر وجود دارد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد عنوان کرد: بیماران زمینه‌ای کنترل نشده، افراد دارای دیابت شدید، سرطانی، دیالیزی و پیوندی باید بیشتر مراقب خود باشند چرا که مستعد ابتلا به وبا با شدت و عوارض بالایی هستند.
رعایت بهداشت فردی شاه کلید مبارزه با وبا
رعایت بهداشت فردی همیشه رفتاری مناسب برای بهبود شرایط زندگی شخصی و اجتماعی بوده است که رعایت آن در مواقع سخت شیوع بیماری ها، شاه کلیدی برای مقابله با امراض است
متخصص بیماری های عفونی در خصوص راهکارهای مقابله با سرایت بیماری گفت: رعایت بهداشت فردی، شستشوی دست با آب و صابون، استفاده از آب آشامیدنی سالم، پرهیز از مصرف آب چشمه، چاه و قنات، جوشاندن آب های مشکوک و پرهیز از مصرف غذا در بیرون منزل برای مقابله با بیماری وبا بسیار موثر است.
دکتر علیرضا عدالت خواه خاطرنشان کرد: اگرچه بیماری وبا می‌تواند مرگ‌آور باشد، اما می‌توان به آسانی از آن پیشگیری کرد. باید توجه کرد که درمان صحیح و مناسب می‌تواند میزان کشندگی بیماری را به کمتر از یک درصد کاهش دهد.
وی با بیان اینکه مراقبت مرزی بیماری وبا در مرزها ی مشترک با کشور عراق، نقش حیاتی در شناسایی و درمان این بیماری دارد، خاطرنشان کرد: مراقبت های ویژه از مسافرانی که در مناطق آلوده حضور داشته اند، بسیار حائز اهمیت است و باید به طور جدی تقویت شود.
این متخصص بیماری های عفونی عنوان کرد: عامل بیماری مدت زیادی در آب زنده می‌ماند و در مناطقی که سطح آب‌های زیرزمینی آن بالا است، بسیار رواج دارد که از طریق مدفوع و فاضلاب قابل انتقال است و بنابراین زندگی در مناطق بدون بهداشت مناسب، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
عدالت خواه گفت: مهمترین راه انتقال وبا، سبزی‌های آلوده‌ای ست که در هنگام کاشته شدن با کود انسانی تغذیه می‌شوند. امروزه وبا بیشتر در کشورهای جهان سوم به علت وضعیت ناسالم و آلودگی برخی آب های آشامیدنی دیده می‌شود.
وی آغاز ناگهانی اسهال رقیق شدید و بدون درد و تب را از نشانه‌های اصلی بیماری وبا دانست و اظهار داشت: اسهال وبایی به اسهال آب برنجی معروف است و فرد بیمار گاه روزانه بیش از ۳۰ لیتر آب دفع می‌کند که این مقدار دفع در برخی موارد منجر به مرگ می شود.
این متخصص با بیان اینکه اطفال، سالمندان و زنان باردار بیشتر در معرض این بیماری هستند، گفت: کمتر از ۵ درصد بیماران وبایی تب می کنند و گاهی در آغاز بیماری، استفراغ نیز دیده می‌شود، بیمار احساس تشنگی دارد و بی‌قرار است، از درد پشت ساق پا گلایه مند است، زبانش خشک شده و زیر چشم‌هایش گود می افتد.
دکتر عدالت خواه با تاکید بر اینکه وجود هر کدام از علائم بیماری وبا، نشانه ابتلا به این بیماری نیست، گفت: یک فرد ممکن است همه نشانه‌های بالا را نداشته باشد و در صورتی که نشانه ها در بازه زمانی ۲ تا ۵ روز ادامه یافت باید به پزشک متخصص مراجعه شود.
وی عنوان کرد: در صورت خفیف بودن بیماری باید بیمار آنتی بیوتیک یا پودر او آر اس ۱۵۰ تا ۲۰۰ سی سی به ازای هر نوبت دفع اسهالی مصرف کند.
گرچه پیشگیری از ورود وبا در یک منطقه امکانپذیر نیست ولی پخش آن در منطقه قابل کنترل است و در طولانی مدت با تامین موقتی آب سالم و بهبود رفتارهای بهداشتی، می توان وبا را از بین برد. وقتی همه گیری وبا اتفاق می افتد با تشخیص زودرس همه گیری و به کارگیری سریع اقدامات کنترلی، می توان از تعداد مرگ و میر پیشگیری کرد و بر این اساس انتظار می رود که اقدامات مسوولان بهداشتی در آغاز همه گیری این بیماری، سریع و موثر باشد.