به گزارش روز دوشنبه ایرنا از روابط عمومی و اطلاع‌رسانی دانشگاه بیرجند، برنامه مدیریت جامع تالاب کجی نمکزار نهبندان به منظور جلوگیری از تخریب و آلودگی غیر قابل جبران تالاب‌ها، طبق آیین‌نامه اصلاحی هیات وزیران و بند ب ماده ۳۸ قانون برنامه ششم توسعه کشور با رویکرد زیست بومی و با مشارکت تمامی ذی‌نفعان دولتی و محلی و لحاظ کردن نظرات دستگاه‌های اجرایی مرتبط، توسط دکتر "الهام یوسفی" استادیار گروه محیط زیست دانشگاه بیرجند تهیه و تدوین شد.
بنابر این گزارش دانشگاه بیرجند به عنوان دانشگاه جامعه‌محور و با هدف انجام پژوهش‌های کاربردی در زمینه مشکلات و نیازهای استان، قرارداد طرح "تدوین کتاب برنامه تالاب کجی نمکزار نهبندان" را در اردیبهشت ۱۴۰۰ با اداره کل حفاظت محیط زیست استان خراسان جنوبی منعقد کرد.
این طرح علاوه بر دریافت تایید علمی و فنی از سازمان حفاظت محیط زیست کشور به تصویب کارگروه‌های برنامه‌ریزی، آمایش و زیربنایی استان رسیده و پس از تایید شورای برنامه‌ریزی و توسعه خراسان جنوبی برای اجرا ابلاغ شد.
بنا به این گزارش خروجی این طرح به‌صورت ۲ کتاب و خلاصه طرح با عنوان "مطالعات پایه و برنامه مدیریت جامع" به امضای اسـتاندار خراسان جنوبی و معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌های کشور رسید و در روز ملی تالاب‌ها توسط رئیس دانشگاه بیرجند، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان و فرماندار نهبندان رونمایی شـد.
برنامه مدیریت جامع تالاب کجی ضمن تضمین بهره‌برداری خردمندانه از تالاب، تعهدی برای حفاظت و مدیریت تالاب بوده و به عنوان سند بالادستی و بین بخشی تلقی می‌شود که نیازمند تعهد و عزم همه دست‌اندرکاران در مرحله اجرای برنامه‌ها و اقدامات است.
اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی ضمن ابلاغ این کتاب به دستگاه‌های اجرایی استان، درخواست ارسال گزارش دوره‌ای اقدامات مربوط به هر دستگاه را برای انعکاس به ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور ارائه کرد.
پناهگاه حیات وحش تالاب کجی نمکزار با ۲۲ هزار هکتار شامل تالاب و محدوده جنگلی است که در ۷۵ کیلومتری شهر نهبندان و در حاشیه جاده ارتباطی بیرجند - زاهدان قرار دارد.
تالاب کجی نمکزار نهبندان در ادوار گذشته یکی از تالاب‌های دایمی ایران بوده است و پرندگان مهاجر در فصول مختلف سال در این منطقه حضور داشتند اما با گذر زمان و خشکسالی‌های به وجود آمده این تالاب به‌صورت فصلی آبگیری می‌شود.