به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از وبگاه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هوش مصنوعی در دهه گذشته به‌سرعت تکامل یافته و به طور فزاینده‌ای پیچیده شده و این توانایی را یافته است که مسایل پیچیده‌تر را حل کند. از هوش مصنوعی در بخش‌های مختلفی از جمله تولید، حمل‌ونقل، امور مالی، آموزش و مراقبت‌های بهداشتی استفاده می‌شود.
هوش مصنوعی این ظرفیت را دارد که کاربردهای هسته‌ای، علم و فناوری را پیشرفت و توسعه دهد. بهره‌برداری از قابلیت‌های آن در عرصه صلح آمیز هسته‌ای به حل برخی از مهم‌ترین مشکلات امروزی از امنیت غذایی گرفته تا تغییرات اقلیمی کمک می‌کند.
براساس گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی، زمینه‌هایی که هوش مصنوعی در آنها به کاربردهای صلح‌آمیز فناوری هسته‌ای کمک می‌کند به این شرح است:
۱. سلامت انسان‌ها
هوش مصنوعی به مبارزه با بیماری‌ها کمک می‌کند و در حال حاضر از آن برای کمک به تشخیص و درمان سرطان از طریق بهبود تفسیر تصویر و کانتورینگ دقیق حجم تومور استفاده می‌کنند.
این فناوری برنامه‌های درمانی دقیق‌تر و رادیوتراپی تطبیقی (فرآیندی متناسب با ویژگی‌های آناتومیک هر بیمار) را ممکن می‌کند.
هوش مصنوعی همچنین نقش مهمی در طرح ابتکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه بیماری‌های مشترک بین انسان و دام (ZODIAC) ایفا خواهد کرد تا به کارشناسان کمک کند تأثیر بیماری‌های مشترک بین انسان و دام را بر سلامت انسان بهتر درک کرده و شیوع چنین بیماری‌هایی را در آینده پیش‌بینی، ارزیابی و مهار کنند.
۲. غذا و کشاورزی
ابزارهای هوش مصنوعی به همراه فناوری‌های هسته‌ای به پایداری بیشتر سیستم‌های غذایی و انعطاف‌پذیری در برابر تغییرات اقلیمی کمک و با ناامنی غذایی نیز مقابله می‌کنند.
کارشناسان هوش مصنوعی را برای پردازش و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها برای افزایش عملکرد محصول، تخمین رطوبت خاک، اصلاح زمینهای آلوده به رادیواکتیو، شناسایی و پیش‌بینی کلاهبرداری در زمینه موادغذایی و بهبود آبیاری به‌کار می‌گیرند.
۳. آب و محیط زیست
روش‌های ایزوتوپی به متخصصان اجازه می‌دهد تا چگونگی حرکت آب در مراحل مختلف چرخه هیدرولوژیکی و تغییرات اقلیمی را در این چرخه مطالعه و پیگیری کنند.
کارشناسان در حال حاضر از رویکردهای مبتنی بر هوش مصنوعی برای تجزیه و تحلیل سریع مقادیر عظیمی از داده‌های ایزوتوپی مرتبط با آب که در مخازن جهانی ذخیره شده‌اند (مانند شبکه جهانی ایزوتوپ‌ها)، استفاده می‌کنند که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان جهانی هواشناسی نگهداری می‌شود.
تجزیه‌وتحلیل مؤثر و کارآمد داده‌های تسهیل‌شده با هوش مصنوعی به دانشمندان کمک می‌کند تا تغییرات اقلیمی و تأثیر آن بر دسترسی به آب را در سراسر جهان درک کنند.
۴. تحقیقات علوم هسته‌ای و هم‌جوشی هسته‌ای
هوش مصنوعی نقش مهمی در علم هسته‌ای ایفا می‌کند. هوش مصنوعی به تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، مدل‌سازی نظری و طراحی آزمایش، کمک می‌کند و تحقیقات بنیادین را سرعت می‌بخشد، از جمله در حوزه ارزیابی و گردآوری داده‌های هسته‌ای و اتمی و پیشرفت نوآوری‌های فناورانه.
حوزه خاصی که از هوش مصنوعی استفاده می‌کند و از آن سود می‌برد، تحقیقات هم‌جوشی هسته‌ای است. هوش مصنوعی با توانایی خود در حل مسایل بزرگ و پیچیده می‌تواند از طریق مدل‌سازی و شبیه‌سازی، به آزمایش‌ها و اکتشافات علمی کمک کند.
۵. انرژی هسته‌ای
انرژی هسته ای یک منبع انرژی قابل اعتماد و کم‌کربن است و می‌تواند به نحو چشمگیری از هوش مصنوعی بهره‌مند شود. این صنعت می‌تواند با ترکیب شبیه‌سازی‌های دیجیتالی تأسیسات هسته‌ای واقعی با سیستم‌های هوش مصنوعی، روش‌های پیچیده را بهینه کند و طراحی، عملکرد و ایمنی راکتور را بهبود بخشد.
این بهینه‌سازی بهره‌وری عملیات را افزایش و هزینه‌های تعمیر و نگهداری را کاهش می‌دهد.
یادگیری ماشین، فرآیندی که در آن هوش مصنوعی با تجزیه‌وتحلیل مقدار زیادی داده آموزش می‌بیند به خودکارسازی وظایف و در نتیجه افزایش قابلیت اطمینان و جلوگیری از خطاها کمک می‌کند. علاوه بر این، هوش مصنوعی ظرفیت تحلیل و پیش‌بینی شایان توجهی برای کمک به نظارت بر فرایندهای نیروگاه و تشخیص ناهنجاری‌ها دارد.
۶. امنیت هسته‌ای و حفاظت در برابر تشعشعات
همچنان‌که کشورهای بیشتری از فناوری هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز استفاده می‌کنند و برنامه‌های انرژی هسته‌ای را اجرا می‌کنند، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به طور مستمر برای تضمین حفاظت از مردم و محیط زیست در برابر اثرات مضر بالقوه تشعشعات یونیزان تلاش می‌کند.
هوش مصنوعی می‌تواند از طرق مختلف به امنیت و ایمنی هسته‌ای کمک کند. می‌توان با به‌کارگیری آن در فرآیند پردازش داده‌های سیستم‌های تشخیص تشعشع، تشخیص و شناسایی مواد هسته‌ای و سایر مواد رادیواکتیو را بهبود بخشید.
همچنین می‌توان از آن برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های سیستم‌های حفاظت فیزیکی برای بهبود تشخیص مزاحمان استفاده کرد. ضمن اینکه هوش مصنوعی می‌تواند به شناسایی ناهنجاری‌هایی که نشان‌دهنده حمله سایبری به تأسیسات هسته‌ای هستند کمک کند.
علاوه بر این، استفاده از هوش مصنوعی در نرم‌افزارهای مرتبط با استانداردهای ایمنی به حفاظت از میلیون‌ها نفر که در مشاغل پزشکی، ساخت‌وساز، معدن، کشتیرانی، کشاورزی و انرژی هسته‌ای مشغول هستند، کمک می‌کند.
۷. پادمان‌ها
پادمان‌ها اقدامات تأیید فنی هستند که از طریق آنها آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، تضمین‌های معتبری را ارائه می‌کند که کشورها به تعهدات قانونی خود مبنی‌بر استفاده از مواد هسته‌ای فقط برای مقاصد صلح‌آمیز عمل می‌کنند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، مواد هسته‌ای اعلام‌شده دولت‌ها و فعالیت‌های مرتبط با هسته‌ای را ارزیابی می‌کند و به دنبال این است که موارد اعلام‌نشده را از طریق اقداماتی مانند بازرسی از تأسیسات و سایت‌های هسته‌ای کنترل کند.
پادمان‌ها بر مقادیر زیادی از داده‌های به‌دست‌آمده از روش‌های مختلف، مانند تصاویر ماهواره‌ای، نمونه‌برداری محیطی، طیف‌سنجی اشعه گاما و نظارت تصویری متکی هستند.
طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی، هوش مصنوعی می‌تواند با تجزیه‌وتحلیل این داده‌ها به بازرسان هسته‌ای و محافظت از تحلیلگران کمک کند.
در پایان این گزارش آمده است: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، زمینهای را فراهم می‌کند تا متخصصان بین‌رشته‌ای درباره استفاده از هوش مصنوعی در کاربردهای هسته‌ای، علم و فناوری بحث و تبادل نظر کنند و متعهد است که این دانش را به اشتراک بگذارد.