به گزارش خبرنگار ایرنا، مطابق قانون اساسی فعالیت اقتصادی ایران متشکل از بخش‌های دولتی، خصوصی و تعاونی است که هم‌اکنون بیشترین فعالیت (حدود ۷۵ درصد) را بخش دولتی در اختیار دارد و سهم بخش تعاون در برنامه توسعه ششم باید به ۲۵ درصد برسد که سهم کنونی با این عدد فاصله زیادی دارد و انتظار می‌رود دولت مردمی آیت‌الله رئیسی نفسی تازه به روح تعاونگری در کشور تزریق کند.
اصل ۴۴ قانون اساسی به صراحت سهم ۲۵ درصد برای تعاونی‌ها در اقتصاد ایران پیش‌بینی کرده است، اما هنوز تحقق این قانون با واقعیت‌ها فاصله دارد.
ماهیت فعالیت اقتصادی در قالب تعاونی چیست؟
تعاونی از مجموعه سرمایه‌های خرد تشکیل می‌شود، سرمایه‌های اندکی که به تنهایی نمی‌تواند منجر به یک سرمایه‌گذاری اقتصادی و سودآوری شود، اما تجمیع سرمایه‌ها منجر به سوداوری، اشتغالزایی و رونق تولید می‌شود.
فعالیت اقتصادی در قالب تعاونی در واقع تجلی ضرب المثل "قطره‌قطره جمع گردد، وانگهی دریا شود" است و از آن جایی که در تشکیل تعاونی، چند نفر با اشتراک سرمایه خود دست به فعالیت اقتصادی می‌زنند، نوعی خودنظارتی وجود دارد که تعاونی را از فساد دور نگه می دارد و موجب ایجاد شفافیت مالی و در نتیجه با بهبود معیشت، منجر به فقرزدایی می‌شود.
اقتصاد تعاون‌محور همواره اقتصادی پویا است، چرا که اعضای تعاونی برای سودآوری همواره فعالیت‌های خود در زمینه تولید تا عرضه را برنامه‌محور و متقاضی‌محور پیش می‌برند.
به بیان دیگر، بخش تعاون از فرآیندهای تولید گرفته تا توزیع و مصرف، به سبب نظارت همگانی، فعالیت شفافی دارد که در بسترسازی برای رونق تولید و حمایت از مصرف کنندگان نقش‌آفرین است.
چگونه سهم تعاون در اقتصاد تقویت شود؟
به گفته کارشناسان، کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش مهمترین مانع راه شکوفایی تعاونی‌ها است و اگر دولت تسهیلات ارزان قیمت برای این بخش را تقویت کند، می‌توان سهم تعاونی را در اقتصاد کشور افزایش داد.
ارتقای دانش مدیران و تقویت رویکرد جوان گرایی در تعاونی‌ها از دیگر نکات مهم و کلیدی برای پررنگ‌تر شدن نقش تعاونی در اقتصاد کشور است و باید از طریق رسانه و تولید محتوا راهبردهای هوشمندانه و کارشناسی برای داشتن تعاونی موفق به جامعه آگاهی‌بخشی شود.
در کنار آموزش و اطلاع رسانی به جامعه برای توسعه تعاونی‌ها باید نگاه فرابخشی و اعتقاد به افزایش سهم تعاونی‌ها در اقتصاد بین مدیران تقویت شود و در نظام آموزشی مفهوم تعاون و کار گروهی از دوران مدرسه به کودکان آموخته شود و در دوران تحصیلات دانشگاهی مفهوم تعاون در ذهن جوانان تحکیم شود تا دانش‌آموختگان با تکیه بر دانش خود و جمع‌آوری سرمایه‌های اندک به اقتصاد کشور و بهبود معیشت خود با اشتغالزایی کمک کنند.
به اعتقاد صاحبنظران، تعاونی و تعاونگری باید از محیط کوچک مانند روستاها، مناطق و اقشار کم‌درآمد شکل بگیرد و هر اقدام و تصمیمی از سوی مدیران بالادستی برای حمایت از آنان اتخاذ شود.
استان سمنان زادگاه تعاون روستایی ایران
تعاون در ایران از سابقه‌ای بسیار طولانی برخوردار است. بسیاری از محققان عقیده دارند که اوضاع خاص جغرافیایی و شرایط کلی حاکم بر مشرق زمین، از جمله ایران، موجب شده است که مردم برای مقابله با مشکلات و غلبه بر طبیعت با یکدیگر متحد شده و تعاونی‌های سنتی را پایه‌گذاری کنند.
هر چند تعاون با سنت‌های مردم این سرزمین آمیخته شده و همواره با زندگی مردم عجین بوده است، ولی آغاز رسمی تعاون در ایران را می‌توان تاریخ تصویب قانون تجارت در سال ۱۳۰۳ شمسی دانست که موادی از آن به بحث در مورد تعاونی‌های تولید و مصرف اختصاص یافته بود.
اما از لحاظ تشکیل و ثبت رسمی تعاونی‌ها، می‌توان سال ۱۳۱۴ را آغاز فعالیت تعاونی های روستایی در ایران دانست. زیرا در این سال به همت مهندس فاتح، مدیر کل وقت فلاحت، نخستین شرکت تعاونی روستایی در منطقه داورآباد در غرب استان سمنان تاسیس شد. مبنای تشکیل شرکت تعاونی یادشده قانون تجارت بود. بر این پایه، داورآباد از توابع استان سمنان را می‌توان زادگاه تعاونی‌های روستایی ایران دانست.
روستای داورآباد در ۱۵ کیلومتری شرق شهرستان گرمسار و چهار کیلومتری جنوب مرکزی شهرستان آرادان از توابع استان سمنان است که در سال ۱۳۱۴ نخستین شرکت تعاونی روستایی ایران در آنجا تاسیس شد. در آن زمان هر کشاورز در این تعاونی مالک ۲۰ سهم ۵۰ ریالی، در مجموع یک ریال بود، از اقدامات این شرکت ایجاد فروشگاه تعاونی و اعطای تسهیلات به سهامداران بود.
فروشگاه این شرکت ابتدا در بخشی از انبارهای قدیمی داورآباد مستقر بود. سپس به یکی از مغازه های جنب مسجد قدیم روستا منتقل شد. پس از احداث فروشگاه تعاونی روستایی در مجموعه شرکت سهامی زراعی، فروشگاه به این مکان انتقال یافت.
روستاییان داورآباد، یاتری علیا، هشت آباد، کند قلی خان، کهن آباد، فروان، خلخالیه و شهرک ابوذر، در این تعاونی عضویت داشتند. شرکت تعاونی روستایی داورآباد تا سال ۱۳۸۷ تعداد یکهزار و ۴۹۷ نفر عضو داشت.
خرید و فروش محصولات کشاورزی، توزیع نهاده های کشاورزی، توزیع بذر و کود شیمیایی و توزیع کالاهای سهمیه ای از مهمترین فعالیت های شرکت تعاونی داورآباد بوده است.
همچنین فروشگاه‌های روستاهای تابعه این تعاونی در روستاهای فروان و کهن آباد دایر بود. فروشگاه های نفت واقع در روستاهای کند قلی خان و هشت آباد نیز جزو اموال این شرکت محسوب می شوند که در برهه کنونی غیرفعال هستند.
چگونه برای ثبت تعاونی اقدام کنیم؟
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان سمنان با اشاره به اینکه بخش تعاون یکی از بخش های مهم اقتصادی است، گفت: با توجه به سیاست های کلی بخش تعاون و لزوم افزایش سهم بخش تعاون در اقتصاد کشور، این اداره کل آمادگی تشکیل تعاونی ها به ویژه تعاونی های دانش بنیان و نوع جدید در قالب تولید و توزیع در تمام فعالیت‌های اقتصادی با ارائه آموزش های لازم به منظور کارآمدی و توانمندسازی آنها را دارد.
جعفر کاشانی افزود: متقاضیان تشکیل تعاونی میتوانند با مراجعه به سامانه جامع و هوشمند بخش تعاونی کشور نسبت به ثبت درخواست تشکیل تعاونی و انجام سایر اقدامات قانونی با هماهنگی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی شهرستان مربوطه اقدام کنند.
براساس گزارش‌ها، ۲۹ تعاونی با اشتغالزایی برای ۴۱۰ نفر طی یکسال گذشته از زمان روی کارآمدن دولت سیزدهم در استان تشکیل شد و ۹۱۰ نفر در ۲۹ تعاونی تشکیل شده در استان عضو هستند. تعاونی‌های تشکیل شده در استان سمنان در دولت سیزدهم در رشته‌های مختلف مانند خدمات، کشاورزی و مسکن به ثبت رسیده‌اند.
در مجموع یکهزار و ١٣٩ تعاونی با یکهزار و ۴۶۳ عضو و اشتغال بیش از ١۵ هزار نفر در استان فعال است.