گروه جامعه ایرنا - حبس برای بدهکاران به‌ویژه در جرایم غیرعمد، آثار زیانباری نه تنها برای مددجویان و خانواده آنان در پی دارد بلکه قربانیان جرم نیز باید این آثار و زیان‌ها را تحمل کنند. لطمه‌های روحی و روانی، فقر و مشکلات اقتصادی، فسادهای اخلاقی، اعتیاد و دیگر آسیب‌های اجتماعی از عواقب این امر بوده که از جنبه‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی قابل بررسی و تأمل است.
حجت الاسلام والمسلمین غلامحسین محسنی اژه ای رئیس قوه قضاییه ششم اردیبهشت سال جاری در نشست با جمعی از خیران و فعالان اجتماعی با تشریح نقش خیران و فعالان اجتماعی در «پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی» اظهارداشت: وقتی فردی به واسطه خطا یا جرمی با محکومیت مواجه می‌شود و به زندان می‌رود، مشکلات و معضلاتی از این ناحیه متوجه خانواده او می‌شود که این موضوع موجب شکل‌گیری پیامدهای نامطلوب و آسیب‌های بعدی است؛ در اینجاست که نقش‌آفرینی خیران و فعالان اجتماعی برای پیشگیری از سرایت آسیب به خانواده زندانیان برجسته و متبلور می‌شود.
رئیس قوه قضاییه، «زندگی عزتمندانه انسان‌ها»، «همزیستی مسالمت‌آمیز آنها»، «توانمندسازی محرومان و نیازمندان» و «پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی» را چهار هدف عمده مدنظر اسلام در مقوله مسئولیت‌های اجتماعی دانست و نقش خیران و فعالان اجتماعی را در تحقق این چهار هدف بسیار پررنگ و برجسته ارزیابی کرد.
محسنی اژه‌ای به تبیین اهمیت «فرهنگ‌سازی و ترویج امر خیر در جامعه» پرداخت و گفت: کمک و مساعدت خیران برای آزادسازی زندانیان فی‌نفسه بسیار مبارک و پسندیده است که ما نیز در دستگاه قضایی از آن استقبال می‌کنیم.
رئیس قوه قضاییه در این نشست به خیران و نیکوکاران توصیه کرد که با شفاف‌سازی فعالیت‌های خیرخواهانه و نیکوکارانه خود، بیش از پیش نسبت به جلب اعتماد و مشارکت مردم اهتمام ورزند و شرایطی فراهم کنند تا مردم نسبت به نحوه و محل هزینه‌کرد مبالغ و اعانه‌ها آگاه شوند.
ستاد دیه کشور و حمایت از زندانیان جرایم غیرعمد
علاوه بر سیاست‌هایی که در سالیان اخیر نسبت به زندانیان از سوی دستگاه قضایی در زمینه کاهش جمعیت کیفری، حبس زدایی، استفاده از مجازات‌های جایگزین حبس و نهادهای ارفاقی اتخاذ شده است، محکومان جرایم غیرعمد نیز مورد توجه ویژه هستند.
ستاد دیه کشور یک سازمان مردم نهاد است که از ۳۲ سال قبل سعی دارد با حمایت از زندانیان جرایم غیرعمد زمینه آزادی و بازگشت آنان را به خانواده و جامعه فراهم کند. نخستین جشن گلریزان برای آزادسازی زندانیان جرایم غیرعمد در ماه مبارک رمضان سال ۱۳۶۹ بر پا شد و پایه های این نهاد خیریه با عنوان ستاددیه سازمان زندان‌ها شکل گرفت و از سال ۱۳۷۶ با ساختار جدید به عنوان یک مؤسسه خیریه و مردم نهاد با هدف کمک به آزاد سازی زندانیانی که به دلیل عدم توانایی نسبت به پرداخت دین (حق الناس) در جرایم غیر عمد مانند ایراد صدمه بدنی و یا قتل غیر عمد ناشی از تصادفات رانندگی، حوادث کارگاهی، محکومیت‌های مالی مانند مهریه نامعقول و نفقه و چک‌های بلامحل غیرکلاهبرداری داشتند، فعالیت خود را در طول این سال‌ها ادامه داده است.
آزادی بیش از ۱۵۰ هزار بدهکار جرایم غیرعمد
از ماه مبارک رمضان سال ۶۹ تا کنون بیش از ۱۵۰ هزار بدهکار جرایم غیرعمد آزاد شدند که رهایی از بند این افراد با همکاری خیران و نیکوکار محقق شده است و آنگونه که اسدالله جولایی رئیس هیأت امنای ستاد دیه کشور اعلام کرد، اکنون ۱۱ هزار و ۵۴۴ محکوم غیرعمد در سطح زندان‌های سراسر کشور تحمل حبس می‌کنند و هشت هزار و ۳۳۳ نفر از این زندانیان محکومیت‌های مالی دارند.
اکنون ۱۱ هزار و ۵۴۴ زندانی جرایم غیرعمد در حبس به سر می برند که ۸۳۳۳ نفر از این زندانیان محکومیت‌های مالی دارند
استان‌های اصفهان، تهران و فارس در صدر محکومان مالی و بدهکاران دیات غیرعمد
براساس آخرین آمار، اکنون استان اصفهان با میزبانی ۱۰۴۱ زندانی جرایم غیرعمد در صدر فهرست عددی محکومان مالی و بدهکاران دیات غیرعمد قرار دارد و بعد از آن، استان تهران با ۱۰۹۰ بدهکار مالی و محکوم به پرداخت دیات ناشی از حوادث کارگاهی یا سوانح رانندگی در رتبه دوم و استان فارس با ۸۴۸ مددجوی غیرعمد در رده سوم جای دارد همچنین استان هرمزگان با ۳۸ زندانی جرایم غیرعمد، استان سیستان و بلوچستان با ۶۴ محکوم و استان ایلام با ۷۶ محبوس در شمار خلوت‌ترین استان‌ها در میزبانی در محکومان غیر بزهکار هستند.
بدهکاران مالی صدور چک پر شمارترین آمار زندانیان جرایم غیرعمد
طبق گزارش‌های ستاد دیه کشور، پر شمارترین محکومان مالی، بدهکاران مالی صدور چک، سفته یا ضمانت به واسطه اوراق بانکی هستند که در سال‌جاری به ۲ هزار و ۹۳ نفر از آنان کمک شده است.
آزادی بیش از ۳۰۰۰ زندانی جرایم غیرعمد در ۵ ماه نخست سال جاری
سید اسدالله جولایی رئیس هیأت امنای ستاد دیه کشور شهریور سال جاری در تشریح اقدامات ستاد دیه برای آزادی زندانیان جرایم مالی و پرداخت دیات با اشاره به آزادی ۳ هزار و ۶۶ زندانی جرایم غیرعمد از زندان‌های سراسر کشور در سال‌جاری افزود: از این تعداد ۱۵۷ مددجو زن و ۲ هزار و ۹ نفر زندانی آزاد شده مرد بودند.
رئیس هیئت امنای ستاد دیه کشور با اشاره به تصویب قانون بیمه اجباری شخص ثالث با تلاش ستاد دیه کشور در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۵، گفت: با تصویب این قانون، اکنون ورودی زندانیان تصادفات به صفر رسیده است اما افرادی هستند که پیش از این تاریخ برای پرداخت دیه در زندان هستند. ستاد دیه از ابتدای سال تاکنون به ۱۹ نفر از این افراد با لحاظ کردن موقعیت اجتماعی، حرفه‌ای و توانایی افراد در پرداخت اقساط، مبالغی را برای آزادی آنان کمک کرده است.
رئیس هیئت امنای ستاد دیه کشور به آزادی «۲۳ محکوم در ایفای تعهدات مرتبط با حوادث کارگاهی، ۲۷ محکوم نیازمند به سبب ناتوانی در پرداخت دیات غیرعمد یا شبه عمد، ۵۸۱ مرد ایرانی محکوم به پرداخت مهریه، ۳۲۳ زندانی محکوم به پرداخت نفقه همسر یا اولاد» با تلاش ستاد دیه در سراسر کشور در پنج ماه گذشته اشاره کرد.
استان اصفهان در پنج ماهه نخست سال‌جاری با آزادی ۳۸۷ زندانی جرایم غیرعمد، در صدر فهرست آزادی‌ها قرار دارد
خیران اصفهانی در صدر جدول کمک به آزادی زندانیان
جولایی درباره استان‌های فعال در زمینه آزادی زندانیان غیرعمد گفت که استان اصفهان از ابتدای سال‌جاری با آزادی ۳۸۷ زندانی جرایم غیرعمد در صدر فهرست آزادی‌ها قرار دارد و استان آذربایجان شرقی با فراهم کردن زمینه آزادی ۱۸۹ محبوس و مسئولان قضایی استان تهران با محیا کردن مقدمات رهایی ۱۷۹ نفر همچنین استان آذربایجان غربی با کمک به آزادی ۱۶۰ زندانی واجد شرایط در ردیف‌های بعدی این فهرست قرار دارند.
راه‌های کمک به زندانیان نیازمند جرایم غیرعمد
نیکوکارانی که تمایل دارند یاری‌گر مددجویان نیازمند باشند، می‌توانند کمک‌های نقدی خود را به شماره حساب‌های ستاد دیه کشور به‌قرار ۷۴/۷۴ بانک ملت شعبه مستقل مرکزی، ۷۷۷۷ بانک تجارت شعبه مرکزی، ۸۸۸۸ بانک صادرات شعبه مرکزی یا ۵۵۵۵۵ بانک ملی واریز کنند.
پیش از این نیز معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه با ارسال پیامک سراسری به شهروندان هشدار داده بود تا مراقب کلاهبردارانی که با سوء استفاده از کمک به زندانیان نیازمند جرایم غیرعمد در صدد دریافت پول هستند، توجه داشته باشند. در این پیامک آمده است: «هموطن گرامی برای پیشگیری از هرگونه سوءاستفاده احتمالی در کمک به آزادی زندانیان نیازمند جرایم غیرعمد و کسب اطلاع از شماره حساب‌های مربوطه و واریز کمک‌های مردمی به پایگاه اطلاع‌رسانی ستاد دیه کشور به نشانی ipro.ir مراجعه و یا کد دستوری #۷۷۷۷*۷۸۰* شماره‌گیری نمایید.»