به گزارش خبرنگار ایرنا ، نیمه نخست سال گردشگری مازندران نیز با پایان تابستان و میزبانی از حدود ۲۰ میلیون نفر گردشگر پایان یافت ؛ دورانی که در صنعت (اگر بشود گفت صنعت) گردشگری استان در پرترافیک ترین شرایط خود قرار دارد ، اما همه ساله همزمان با آغاز فصل سرما شاهد کاهش چشمگیر حضور گردشگران در استان هستیم که البته به معنای خالی شدن استان از مسافر بویژه ویلاخوابی نیست.
اما در نگاهی کلی و بازدید میدانی در استان بخصوص شهرهای ساحلی که مقصد اصلی گردشگران و مسافران است ، کاملا سردی بازار یا حداقل نیمه کسادی بازار گردشگری آشکار است؛ سواحل خلوت، خیابان های کم ترافیک، کم رنگ شدن پلاک خودروهای غیربومی، رستوران های ساکت و هتل های بی مشتری . اینها همه و همه نشان از این دارد که گردشگری مازندران به خواب نیمه زمستانی فرو رفته است.
حتی تعطیلات پایان هفته نیز دیگر از ترافیک های سنگین جاده هراز و چالوس و همچنین شهرهای ساحلی خبری نیست و محدودیت های ترافیکی نیز در این روزهای بی مصرف می شود. اما این اتفاق به معنای نبود ظرفیت های گردشگری در استان نیست ، زیرا در کنار بسترهای گردشگری بهاره و تابستانه، دارای ظرفیت عظیم گردشگری زمستانه است که در ورطه فراموشی قرار دارد.
داشتن ۵۵۰ کیلومتر نوار کوهستانی، برخورداری از بیشترین تراکم جنگل های سرد و بارانی و در اختیار داشتن مرتفع ترین کوه ها و قلل کشور که می‌تواند همچون کشورهای پیشرو در حوزه گردشگری زمستانه مانند نروژ، سوییس، دانمارک به عنوان ظرفیت مهم گردشگری تبدیل شود ؛ ظرفیتی که این کشورها به بهترین شکل ممکن مدیریت و مورد استفاده قرار دادند. در حالی که تمام گردشگری مازندران با حداقل بخش اعظم این صنعت در استان به حوزه دریا خلاصه شده و عملا در فصل سرما بلا استفاده می شود.
چند سالی هم است که گردشگری زمستانی و غیبت آن در برنامه ریزی تیتر رسانه های استان مازندران است ، اما همچنان شاهد جای خالی اینگونه گردشگری در تقویم فصلی استان هستیم. پیش از این با سرمایه گذاران متعدد حوزه گردشگری گفت و گو کردیم که تقریبا همگی اعتقاد داشتند که به دلیل فصلی بودن گردشگری ، ریسک سرمایه گذاری در بخش زمستانی بالا است. البته آنها نبود زیرساخت ها برای سرمایه گذاری در بخش گردشگری زمستانی و همچنین فقدان تعریف لکه گردشگری برای زمستان را نیز از دیگر ایرادات برنامه ریزی استان مازندران عنوان کردند.
پاسخ به این پرسش که چرا اقتصاد گردشگری استان در فصل زمستان تعطیل است و یا به طور دقیق تر اینکه چرا گردشگری زمستانه در استانی با ظرفیت های انکارناپذیر مازندران نتوانست شکل بگیرد؟ گویا امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند بررسی است.
گردشگری «دریا زده»
ریحانه کلهر کارشناس جهانگردی در باره آسیب شناسی شکل نگرفتن گردشگری زمستانه در مازندران به خبرنگار ایرنا گفت : در موضوع گردشگری زمستانه باید به عمق بیشتری توجه کنیم و نباید نگاه سطحی به این موضوع داشته باشیم. باید اعتراف کرد و مطمئن هستم مسئولان نیز معترف هستند که در سطح کلان گردشگری مازندران در محور دریا و ساحل تعریف شده و این وضعیت نیز حدود یک قرن قدمت دارد و طی دهه ها به همه نهادهای برنامه ریز و تصمیم گیرنده حوزه گردشگری تحمیل شده است.
وی با به کار بردن اصطلاح « گردشگری در یازده » برای صنعت توریسم مازندران ، توضیح داد : ظرفیت گردشگری زمستانی به اندازه کافی در مازندران وجود دارد و نمی‌توان از لحاظ ظرفیت یا منابع بالقوه مازندران را فقیر در این بخش دانست. برای تغییر این وظعیت نخستین گام تغییر نگرش مسوولان و سرمایه گذاران از نگاه سنتی و حرکت به سمت مسیر جدید در بخش توریست است.
این کارشناس گردشگری طرح مساله ریسک بالای گردشگری و یا فقدان ظرفیت گردشگری زمستانی را بهانه های منسوخ شده دانست و افزود : نباید همواره پشت این بهانه جویی ها عوامل اصلی را پنهان کرد و یک ظرفیت عظیم اقتصادی را بلا استفاده گذاشت. برای مثال در نظر بگیرید مجموعه گردشگری آبعلی یا پیست کوهستانی دیزین سالانه در فصل زمستان و حتی تابستان چه حجم از منابع مالی و حضور گردشگر را به خود جذب می کند که می توانست این ظرفیت در استان مازندران بهره برداری شود.
کلهر همچنین به محرومیت زیرساختی در بخش گردشگری کوهستانی اشاره کرد و ادامه داد : نمی توان گفت زیرساخت ها باید تقویت شود ، زیرا اصلا زیرساختی که مسوولان بخواهند برای گردشگری زمستانی تقویت کنند وجود ندارد. اغلب مناطق کوهستانی مازندران در فصل زمستان مسدود شده و اصلا غیر قابل تردد هستند. حتی برخی جاده های مواصلاتی استان نیز در این فصل مسدود می شوند که نشان دهنده ضعف زیرساختی است.
وی مهم ترین دلیل را ناهمخوانی سیاست و نگرش بین دستگاهی ، آن هم در داخل استان دانست و افزود : به این خاطر می گویم نگرش درون استانی ، چون قوانین به اندازه کافی وجوددارد و بسیاری از استان ها بهره برداری حداکثری از این قوانین را داشته و دارند. البته باید به این موضوع نیز اشاره کرد که طی سال های اخیر امکانات و خدمات مناطق کوهستانی از جمله راه ، گاز رسانی ، تلفن ، اینترنت به صورت چشمگیری تقویت شده که می توان از همین بستر برای برنامه ریزی گردشگری زمستانه استفاده کرد و بر خلاف سواحل که تقریبا حدود هشت ماه از سال دارای رونق گردشگری هستند، مناطق کوهستانی این ظرفیت را دارند که ۱۲ ماه سال گردشگران را به خود جذب کنند.
به گفته این کارشناس گردشگری ، آنچه هنوز نتوانسته صنعت گردشگری زمستانی را به مازندران وارد کند، نگرش موازی یا حتی مخالف نهادهای دارای اختیار است و لازمه تغییر این نگاه و رفتار، ورود نهادهای بالادستی و مدیریت ارشد استانی است تا دستگاه ها را برای هدفی مهم اقصادی همسو کند.
نگاه تقاضا محور به جای عرضه محور
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی مازندران نیز با اذعان به این که تاکنون گردشگری زمستانی و استفاده از ظرفیت های زمستانی استان به شکل مدیریت شده نگاه نشده است، گفت : متاسفانه گردشگری و صنعت توریسم در مازندران و بسیاری از نقاط دیگر کشور همواره تقاضا محور بوده است به این معنا که یک سرمایه گذار زمین و منابع اقتصادی در اختیار دارد و بر اساس این منابع مطالبه مجوز و ایجاد تشکیلات و مجموعه گردشگری می کند.
مهران حسنی افزود : گردشگری ، بخصوص در حوزه کوهستان و گردشگری زمستانی نیازمند نگاهی عرضه محور و ایجاد بسته های تعریف شده برای گذاشتن بر روی میز سرمایه‌گذار است که بتواند به این حوزه ورود کند.
وی توضیح داد : تمرکز بر حوزه دریا، کمبود زیرساخت‌ها در بخش‌های کوهستانی و همچنین احساس ریسک سرمایه گذاران در ورود به حوزه کوهستان در کنار یکدیگر موانعی بود که سیاست گذاری در حوزه گردشگری را به سمت تقاضا محوری سوق داده است.
گارد بسته نهادهای متولی در برابر گردشگری کوهستانی
معاون گردشگری مازندران عامل اصلی و مانع بنیادین گردشگری کوهستانی و زمستانه را گارد بسته دستگاه های متولی دانست و گفت : آن طور که الان در صحنه می بینیم در بخش کوهستان به عنوان یک ظرفیت عظیم هیچ راهبرد و هیچ بسته مشخصی نیست و این وضعیت نیز ناشی از موازی کاری دستگاه ها و موانعی است که در مقابل گردشگری وجود دارد.
وی افزود : برخلاف مناطق جلگه ای و ساحلی که شاهد مالکیت اراضی و ورود سهل سرمایه گذران هستیم ، در بخش کوهستانی با نهادهایی رو به رو هستیم که کاملاٌ گارد خود را در برابر صنعت توریسم بسته اند. بسیاری از منابع و اراضی کوهستانی در اختیاری دستگاه هایی همچون مناطق طبیعی ، محیط زیست و دیگر بخش ها است که کاملا مانع توسعه و ورود گردشگر هستند.
حسنی گفت : برای مثال در دهه های اخیر شاهد فعالیت انبوهی از معادن در مناطق کوهستانی هستیم که به صورت قارچ مانند در حال رشد هستند و آسیب جدی به ارتفاعات و عرصه های طبیعی و منابع آبی وارد کردند، در حالی که گردشگری نتوانست در این بخش اجازه ورود بگیرد.
این مسوول توجه به گردشگری زمستانه و استفاده از ظرفیت مناطق کوهستانی و جنگلی را نیازمند تحول در نگرش دستگاه ها متولی و دارنده اختیار دانست و تاکید کرد : حتی این مساله برای این نهادها فوایدی دارد که می‌توان به مسئولیت‌پذیری در قبال طبیعت، کاهش مسئولیت حفاظتی دستگاه ها و انتقال آن به بخش خصوصی، جلوگیری از بهره برداری دیمی گردشگری و مواردی اینچنینی اشاره کرد که در نهایت کار را برای دستگاه هایی همچون منابع طبیعی و دیگر نهادها آسانتر می کند.
حسنی در پایان مطالبه گری رسانه ها را اقدامی مهم برای پای کار آوردن نهادها و دستگاه ها از جمله میراث فرهنگی عنوان کرد و گفت : باید رسانه این مساله را به عنوان نیاز اقتصادی استان مطالبه گری کند تا همه را به دور یک میز برای تصمیمی واحد بنشاند.